تا چه زمانی انتشار اوراق راه‌حل است؟
رشد و توسعه بازار صکوک در چند سال اخیر، به دلیل نقش آن در گسترش سرمایه‌گذاری در طرح‌‌‌های سودآور تحقق یافته است. همچنین قابلیت دیگر صکوک، آن است که به‌عنوان ابزاری برای کنترل نقدینگی و اعمال سیاست‌‌‌های انبساطی و انقباضی پولی مورد استفاده قرار گیرد. در صورت به‌کارگیری صکوک به این منظور، می‌توان به کاهش تامین مالی کسری بودجه دولت از طریق انتشار پول امیدوار بود و از افزایش پایه پولی و تورم جلوگیری کرد. با توجه به انعطاف‌‌‌پذیری صکوک و قابلیت انتشار آن برای تامین مالی انواع پروژه‌‌‌های اقتصادی و عمرانی، بهره‌‌‌گیری از پتانسیل‌‌‌های این اوراق می‌تواند وجوه لازم برای پشتیبانی مالی از بخش‌‌‌های مختلف اقتصادی جامعه، از جمله صنایع، کشاورزی و خدمات را فراهم آورد و به تامین نیازهای مالی دولت در این بخش‌‌‌ها منجر شود. تکیه بر بازار اوراق بهادار اسلامی باعث می‌شود که از حیث تسهیلات تکلیفی، فشار کمتری به شبکه بانکی وارد شود. علاوه بر این، انتشار اوراق بهادار اسلامی، نقدشوندگی بازارهای مالی کشور را افزایش می‌دهد و وجوه مازاد و غیرمولد اقتصاد را به سمت طرح‌‌‌های اقتصادی هدایت می‌کند.
ابتدا باید به این مهم اشاره کرد که انتشار اوراق یکی از راه‌‌‌حل‌‌‌های تامین کسری بودجه است. کاهش مخارج دولت، یکی دیگر از راه‌‌‌حل‌‌‌های جبران کسری بودجه است. عدم‌پرداخت حقوق کارمندان دولت و به تعویق انداختن آن، عدم‌پرداخت مطالبات و دستمزد پیمانکاران و عدم‌ایفای تعهدات به سازمان‌ها از جمله مصادیق آن است. استقراض از بانک‌ها راه‌حل دیگر در زمینه تامین کسری بودجه است. بدترین راهکار برای تامین کسری بودجه نیز استقراض از بانک مرکزی است. بعضی از این راه‌حل‌ها ممکن است کشور را با مخاطرات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و حتی امنیتی مواجه کنند. از آنجا که ظرفیت بازار بدهی در ایران توان انتشار صکوک به میزان نیازهای کشور را ندارد، راه‌حل جامع باید ترکیبی از همه مواردی که بیان شد، باشد. در واقع همه آنها برای اقتصاد ایران خوب هستند و مهم، یافتن ترکیب بهینه استفاده از همه آنهاست!
یکی از شاخص‌‌‌هایی که می‌توان با آن، حد مجاز انتشار اوراق را برآورد کرد، نسبت بدهی به تولید ناخالص داخلی (GDP) است. بر اساس این نسبت می‌توان گفت، انتشار بی‌رویه اوراق به انباشت سررسید اوراق و افزایش نسبت بدهی به تولید ناخالص داخلی منجر می‌شود که نتیجه آن ناتوانی دولت در بازپرداخت بدهی‌‌‌ها و اعلام نکول دولت است. با اعلام نکول، آسیب شدیدی به اعتبار دولت، تجارت بین‌المللی، رشد اقتصادی و... وارد می‌شود و فرار سرمایه رخ می‌دهد. طبق بررسی‌‌‌های صورت‌گرفته و برآوردهایی که در این زمینه انجام شده است، میزان بدهی انباشت‌شده ایران در مقایسه با سایر کشورها کمتر است. البته باید به این نکته مهم نیز اشاره کرد که اقتصاد ایران بدهی‌‌‌های غیرصریح فراوانی در ساختار خود دارد؛ مثل حجم گسترده طرح‌‌‌های عمرانی که باید هرسال بهره‌داری شود و نمی‌شود و این در هیچ‌یک از آمارهای منتشرشده نیست. با وجود این، یکی از دلایل کمتر بودن میزان بدهی در ایران این است که انتشار اوراق و تامین کسری بودجه به این شیوه در ایران سابقه طولانی ندارد و طی چند سال اخیر مورد استفاده قرار گرفته است. در بسیاری از کشورها، حتی در کشورهایی که از نظر شاخص‌‌‌های اقتصادی در رتبه‌‌‌های برتر قرار دارند، این میزان بالاتر است و حتی تا چند برابر GDP نیز بدهی انباشت‌شده دارند.
