بررسی آمار تورم نقطه‌ای کالاهای صادراتی و وارداتی نشان می‌دهد
مزیت قیمتی صادرات به واردات
علاوه بر این، در بحث کالاهای صادراتی، بررسی آمارهای رسمی حاکی از آن است که تورم نقطه‌ای کالاهای صادراتی مبتنی بر داده‌های ریالی در بازه زمانی مذکور به میزان 8/ 36 واحد درصد کاهش داشته است. افزون بر این، تغییرات این شاخص مبتنی بر داده‌های دلاری حاکی از رشدی به میزان 9/ 4 واحد درصد بوده است. از این جهت که در داده‌های ریالی، اثر افزایش نرخ ارز در نظر گرفته نشده، بنابراین بررسی تورم نقطه‌ای مبتنی بر داده‌های دلاری بیشتر مورد نظر کارشناسان اقتصادی است. مقایسه تغییرات نرخ تورم نقطه‌ای کالاهای وارداتی و صادراتی مبتنی بر داده‌های دلاری، حاکی از بهبود رابطه مبادله و در نتیجه تراز پرداخت در بهار 1400 است. به عبارت دیگر، زمانی که سرعت رشد قیمتی کالاهای صادراتی از وارداتی بیشتر می‌شود، در ازای صادرات مشخصی می‌توان به واردات بیشتری دست یافت.
شاخص قیمت کالاهای وارداتی و صادراتی
مرکز آمار در گزارشی به بررسی شاخص قیمت کالاهای وارداتی و صادراتی در فصل بهار 1400 پرداخت. قیمت کالاهای وارداتی یکی از مهم‌ترین عوامل اثرگذار بر میزان مبادلات خارجی کشورها است. این شاخص یکی از عوامل تعیین‌کننده رابطه مبادله بوده و تغییرات آن از اهمیت بالایی برخوردار است. رابطه مبادله به رابطه میان قیمت کالاهای صادراتی و وارداتی گفته می‌شود که می‌توان آن را از تقسیم شاخص بهای کالاهای صادراتی به شاخص بهای کالاهای وارداتی به دست آورد. بهبود این رابطه نشان می‌دهد که با مقدار معینی صادرات می‌توان به کالاهای وارداتی بیشتری دست یافت و به این ترتیب سطح زندگی اهالی را ارتقا داد. همچنین منظور از بهبود رابطه مبادله، افزایش قیمت کالاهای صادراتی به نسبتی بیش از افزایش کالاهای وارداتی است. در نتیجه بهبود یا افزایش رابطه مبادله موجب بهبود تراز پرداخت‌های کشور می‌شود. بررسی‌های رسمی حاکی از آن است که در طرح شاخص قیمت کالاهای وارداتی و صادراتی از تمام کدهای تعرفه وارداتی و صادراتی کشور سال ٩٥ (سال پایه) استفاده شده است. روش جمع‌آوری اطلاعات با استفاده از آمارهای ثبتی گمرک جمهوری اسلامی ایران و طبقه‌بندی مورد استفاده نیز سیستم طبقه‌بندی نظام هماهنگ‌شده توصیف و کدگذاری (HS) است. نتایج حاصل از این طرح در سطح کل کشور و برای ٢٠ گروه اصلی طبقه‌بندی HS به تفکیک دلاری و ریالی بیان شده است. نکته دیگر اینکه برای محاسبه شاخص فصل بهار 1400 از داده‌های مقدماتی گمرک جمهوری اسلامی استفاده شده است. از این‌رو نتایج اعلام‌شده به صورت مقدماتی بوده و استفاده از آنها باید با ملاحظه انجام شود.
مفهوم کد تعرفه
کد تعرفه یا کد HS، یک کد بین‌المللی 8رقمی منحصربه‌فرد در بین تمامی کشورها طبق سیستم نمانکلاتور است که تمام کالاها را با توجه به مشخصات دقیق طبقه‌بندی می‌کند و شامل 21 قسمت (دو عدد اول)، 99فصل (دو عدد دوم) و شماره اصلی (دو عدد بعدی) و شماره فرعی (دو عدد آخر) است. در بازرگانی بین‌المللی تمامی کالاهای تجاری طبق یک استاندارد هماهنگ جهانی دسته‌بندی شده و در کتاب مقررات صادرات و واردات ایران نیز کالاها در 21 قسمت و 98 فصل در فرمت دو‌رقمی تا هشت‌رقمی کدگذاری و به‌طور سالانه منتشر می‌شود و در دسترس عموم قرار می‌گیرد. هر کالا دارای یک کد (شماره تعرفه) هشت‌رقمی استاندارد بوده و در تمامی سازمان‌ها از جمله سازمان امور مالیاتی کشور، سازمان توسعه تجارت و وزارت صنعت، معدن و تجارت به‌طور یکسان مورد استفاده قرار می‌گیرد که گویای مشخصات کالا است.
تورم فصلی کالاهای وارداتی
بنا بر آمارهای رسمی تغییرات شاخص قیمت کالاهای وارداتی مبتنی بر داده‌های ریالی در فصل بهار ١٤٠٠ نسبت به فصل قبل، معادل 4/ 54 درصد بوده که در مقایسه با تورم فصلی زمستان ١٣٩٩ (برابر با 4/ 45 درصد) حدود 9/ 8 واحد درصد افزایش داشته است. همچنین تغییرات شاخص قیمت کالاهای وارداتی مبتنی بر داده‌های دلاری در فصل بهار ١٤٠٠ نسبت به فصل قبل برابر 7/ 12 درصد بوده که در مقایسه با تورم فصلی زمستان ١٣٩٩ (برابر با 8/ 12 درصد) حدود 1/ 0 واحد درصد کاهش داشته است. علاوه بر این در گروه‌های اصلی طبقه‌بندی HS، کمترین نرخ تورم فصلی در بخش ریالی مربوط به گروه «خمیر چوب یا سایر مواد الیافى سلولزی» (1/ 4 درصد) و بیشترین نرخ مربوط به گروه«آلات و دستگاه‌هاى اپتیک، عکاسى و سینماتوگرافى» (5/ 77 درصد) است. مورد دیگر اینکه بیشترین کاهش قیمتی مربوط به گروه «مروارید طبیعی یا پرورده، سنگ‌های گرانبها یا نیمه‌گرانبها » (2/ 2- درصد) است.
تورم نقطه به نقطه کالاهای وارداتی
شاخص دیگری که در این گزارش به آن اشاره شده، تورم نقطه‌ای کالاهای وارداتی است. بررسی گزارش‌های رسمی نشان می‌دهد که تغییرات شاخص قیمت کالاهای وارداتی مبتنی بر داده‌های ریالی در فصل بهار ١٤٠٠ نسبت به فصل مشابه سال قبل معادل 9/ 505 درصد بوده که در مقایسه با تورم نقطه به نقطه زمستان ١٣٩٩ (برابر با 3/ 558 درصد) حدود 4/ 52 واحد درصد کاهش داشته است. همچنین تغییرات شاخص قیمت کالاهای وارداتی مبتنی بر داده‌های دلاری در فصل بهار ١٤٠٠ نسبت به فصل مشابه سال قبل برابر 6/ 58 درصد بوده که در مقایسه با تورم نقطه به نقطه زمستان سال ١٣٩٩ (برابر با 56 درصد) حدود 6/ 2 واحد درصد افزایش داشته است. علاوه بر این در گروه‌های اصلی طبقه‌بندی مربوط به گروه HS کمترین نرخ تورم نقطه‌ای در بخش ریالی «پوست خام، چرم، پوست‌هاى نرم و اشیای ساخته‌شده از این مواد» (3/ 11 درصد) و بیشترین نرخ مربوط به گروه «آلات و دستگاه‌هاى اپتیک، عکاسى و سینماتوگرافى» (٨٥٧ درصد) بوده است.
تورم فصلی کالاهای صادراتی
این مرکز در گزارشی دیگر به بررسی تورم کالاهای صادراتی پرداخته است. تغییرات شاخص قیمت کالاهای صادراتی مبتنی بر داده‌های ریالی در فصل بهار ١٤٠٠ نسبت به فصل قبل معادل 7/ 13درصد بوده که در مقایسه با تورم فصلی زمستان ١٣٩٩ (برابر با 33 درصد) حدود 3/ 19 واحد درصد کاهش داشته است. همچنین تغییرات شاخص قیمت کالاهای صادراتی مبتنی بر داده‌های دلاری در فصل بهار ١٤٠٠ نسبت به فصل قبل معادل 3/ 3 درصد بوده که در مقایسه با تورم فصلی زمستان ١٣٩٩ (برابر2/ 7 درصد) حدود 8/ 3 واحد درصد کاهش داشته است. همچنین در گروه‌های اصلی طبقه‌بندی HS کمترین نرخ تورم فصلی در بخش ریالی مربوط به گروه «مروارید طبیعی یا پرورده، سنگ های گرانبها یا نیمه‌گرانبها » (2/ 0 درصد) و بیشترین نرخ مربوط به گروه «آلات و دستگاه‌های اپتیک، عکاسی و سینماتوگرافی» (4/ 69درصد) است. همچنین بیشترین کاهش قیمتی مربوط به گروه «محصولات نباتی» (5/ 1- درصد) بوده است.
تورم نقطه به نقطه کالاهای صادراتی
در نهایت آمارهای رسمی حاکی از آن است که تغییرات شاخص قیمت کالاهای صادراتی مبتنی بر داده‌های ریالی در فصل بهار ١٤٠٠ نسبت به فصل مشابه سال قبل به میزان 1/ 193 درصد بوده که در مقایسه با تورم نقطه به نقطه زمستان ١٣٩٩ (برابر با 8/ 229 درصد) به میزان 8/ 36 واحد درصد کاهش داشته است. همچنین تغییرات شاخص قیمت کالاهای صادراتی مبتنی بر داده‌های دلاری در فصل بهار ١٤٠٠ نسبت به فصل مشابه سال قبل به میزان 7/ 12درصد بوده که در مقایسه با تورم نقطه به نقطه زمستان ١٣٩٩ (برابر با 8/ 7 درصد) 9/ 4 واحد درصد افزایش داشته است.
در گروه‌های اصلی طبقه‌بندی HS کمترین نرخ تورم نقطه به نقطه در بخش ریالی مربوط به گروه «مواد پلاستیکی و اشیای ساخته‌شده از این مواد و...» (2/ 60 درصد) و بیشترین نرخ مربوط به گروه «آلات و دستگاه‌های اپتیک، عکاسی و سینماتوگرافی» (8/ 417 درصد) است.
