عیار دیپلمات اقتصادی

  تغییر زودهنگام نماینده بانک جهانی

در روزهای اخیر خبری منتشر شده  مبنی بر اینکه نماینده ایران در بانک جهانی تغییر کرده و مجتبی خالصی جایگزین حسین میرشجاعیان به‌عنوان نماینده ایران در بانک‌جهانی شده است. این درحالی بود که میرشجاعیان، یک سال و نیم در این سمت حضور داشت و در خرداد سال گذشته بود که جایگزین فرهاد نیلی در این کرسی مهم خارجی شد. آنچه مسلم است اینکه در کمتر از دو سال، دو نماینده ایران در بانک‌جهانی تغییر کرده، اما دلیل این تغییرات زودهنگام از سوی مسوولان کشور عنوان نشده است. بانک‌جهانی از مهم‌ترین نهادهای بین‌المللی است و کشورهای مختلف تمام تلاش خود را برای اثرگذاری حداکثری بر این بانک انجام می‌دهند و ایران نیز باید رویه موثرتری در ارتباط با این نهاد بین‌المللی پیش بگیرد.

  مجتبی خالصی کیست؟‌

بررسی فعالیت‌های مجتبی خالصی نشان می‌دهد که وی در مقاطع تحصیلی کارشناسی، کارشناسی‌ارشد و دکترای تخصصی در رشته اقتصاد کلان (بین‌الملل) به ترتیب از دانشگاه‌های شهید‌بهشتی، تهران و استرتکلاید بریتانیا فارغ‌التحصیل شده است. کارنامه مدیریتی نماینده ایران در بانک‌جهانی نشان می‌دهد که وی در گذشته مسوولیت‌هایی‌ چون «مدیرکلی دفتر مطالعات اقتصادی و همکاری‌های بین‌المللی سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور»، «ریاست سازمان ملی بهره‌وری ایران»، «ریاست امور کمیسیون‌ها، دبیرخانه‌ها و شورا‌های معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رئیس‌جمهور (وقت)»، «ریاست امور اقتصاد مقاومتی و شورای اقتصاد سازمان برنامه و بودجه کشور» و «ریاست مرکز روابط‌عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت امور اقتصادی و دارایی» و «دبیری کمیسیون‌های تخصصی شورای اقتصاد»، «هیات‌امنای صندوق توسعه ملی»، «ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی»، «تدوین لایحه قانون احکام دائمی برنامه‌های توسعه»، «شورای برنامه‌ریزی نظام تامین مالی» و «شورای برنامه‌ریزی سیاست خارجی و تعاملات منطقه‌ای و بین‌المللی» تهیه و تدوین برنامه ششم و همچنین «مشاورت امور پژوهشی مرکز پژوهش‌های توسعه و آینده‌نگری سازمان برنامه و بودجه کشور»، «عضویت ستاد برنامه ششم توسعه» و عضویت در کارگروه تهیه برنامه سه ساله مشترک ایران و بانک‌جهانی را برعهده داشته است. همچنین در سوابق علمی مجتبی خالصی مواردی‌ چون تالیف و ترجمه کتب و مقالات متعدد در زمینه‌های «سیاست‌گذاری اقتصادی»، «اقتصاد رشد و کارآفرینی»، «اقتصاد بین‌الملل، بهبود محیط کسب‌وکار»، «اقتصاد مقاومتی»، «مطالعات تطبیقی اقتصاد ایران»، «نرخ ارز و تورم»، «نظام تامین مالی» و تدریس دروس مختلف اقتصادی در مقاطع تحصیلی کارشناسی ارشد و دکترای تخصصی دانشگاه تهران با عناوین: «تحلیل محیط کسب‌وکار ایران»، «مالیه بین‌الملل»، «اقتصاد کلان»، «نظارت و ارزشیابی توسعه»، «برنامه‌ریزی و توسعه محیط کسب‌وکار» به‌چشم می‌خورد.

او تجارب بسیاری در انجام امور مربوط به همکاری مشترک ایران و بانک جهانی، اسکاپ، اکو، برنامه عمران ملل متحد، جایکا و بسیاری از سازمان‌های بین‌المللی دیگر، در قالب برنامه‌ها، طرح‌ها، پروژه‌ها، هیات‌های اعزامی و همچنین برگزاری کارگاه‌های مشترک با بانک جهانی در کشور از جمله در زمینه «بودجه‌ریزی عملیاتی» و حضور در «اجلاس مشترک سالانه بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول» و نیز انجام بررسی‌ها و امور مربوط به به تامین مالی خارجی پروژها و تصویب آنها در مراجع ذی‌ربط از جمله شورای اقتصاد دارد.

  وظایف نمایندگان بانک جهانی

نمایندگان کشورها در بانک‌جهانی سالانه نشستی برگزار می‌کنند و این نشست مهم‌ترین نهاد قانون‌گذاری در بانک جهانی محسوب می‌شود. پنج کشوری که بیشترین سهام بانک جهانی را دارند هر‌کدام یک نفر را به‌عنوان عضو شورای اجرایی انتخاب می‌کنند. دیگر کشورها نیز ۲۰ نفر دیگر را به‌عنوان نماینده خود در شورای اجرایی انتخاب می‌کنند. ایران به‌همراه شش کشور دیگر مانند پاکستان، تونس و افغانستان نیز یک نفر را به‌عنوان نماینده وارد شورای اجرایی می‌کنند. شورای اجرایی، هیات‌های اجرایی خاصی را برای موارد مختلف انتخاب می‌کنند و این هیات‌های اجرایی حداقل هفته‌ای دو‌بار جلسه برگزار کرده و وظایف بانک جهانی را دنبال می‌کنند. وظایف بانک جهانی شامل تایید وام‌ها و گارانتی‌ها، سیاست‌گذاری‌های جدید، بودجه‌ریزی عملیاتی، مشاوره‌‌ اقتصادی به بقیه کشورها و بررسی مسائل پولی و مالی است. با توجه به وظایف گسترده این نهاد مالی مهم است که کشورهای مختلف اهتمام ویژه‌ای به ارتباط موثر با این نهاد مالی داشته باشند تا بتوانند با اثرگذاری بر تصمیم‌های این نهاد، منافع خود را در این امر تامین کنند. ‌

  شاخص‌های نمایندگان بانک جهانی

بانک‌‌جهانی از نهادهای بین‌المللی مهم محسوب می‌شود و نمایندگان کشورهای مختلف برای این نهاد معمولا از بین افراد تراز‌اول اقتصادی انتخاب می‌شوند. نمایندگی یک کشور در بانک جهانی باید بتواند به‌درستی با دیگر کشورها و شورای مدیران بانک‌جهانی ارتباط داشته باشد و بتواند با آنها برای بالا بردن منافع اقتصادی کشور لابی کند. معمولا این افراد از نظر آکادمیک شخصیت شناخته‌‌شده‌ای در سطح بین‌المللی بوده و مقالات علمی متعددی در نشریه‌های اقتصادی معتبر منتشر کرده‌اند تا در سطح نهادی بین‌المللی مانند بانک‌جهانی بتوانند در رابطه خود با نمایندگان دیگر کشورها حرفی برای گفتن داشته باشند. می‌توان نتیجه‌گرفت فردی می‌تواند در این کرسی مهم موفق شود که ضمن داشتن فن دیپلماتیک قوی، در دانش اقتصادی نیز شخصیت مطرحی باشد. با توجه به شرایط اقتصادی ایران و نیاز به افزایش تعاملات اقتصادی، بهره‌گیری از افراد قوی با پشتوانه علمی مناسب می‌تواند شرایط را برای بهبود روابط اقتصادی فراهم ‌کند.