۸ راهکار مکمل برای کنترل شیوع کووید-۱۹ بررسی شد
نسخه پساتعطیلی مهار کرونا
دولت پس از کش و قوس بسیار تعطیلی شهرهای قرمز کشور را از اول آذر اجرایی کرد اما تجربه ۹ماه از حضور کرونا در کشورهای مختلف نشان داده تعطیلی به تنهایی کارآیی لازم را ندارد و باید دولت‌ها برای پس از تعطیلی‌های سراسری برنامه‌ریزی داشته باشند. بررسی تجارب کشورهای پیشرفته نشان می‌دهد که به‌جز تعطیلی که البته بهتر بود با شدت بالاتری صورت می‌گرفت، نیاز است گام‌های تکمیلی نیز برای کاهش شیوع کرونا به‌کار گرفته شود. اجباری شدن زدن ماسک، به حداقل رساندن حضور کارمندان دولت، شناورسازی ساعت کار کارمندان، ردیابی فعال بیماران، افزایش ظرفیت تست‌گیری، پرهیز از تجمعات، فراهم کردن امکانات برای سالمندان و اعلام آمار منطقه‌ای و سیاست‌های محلی از جمله این سیاست‌هاست.
گام اول، تعطیلی همگانی
با اوج‌گیری تعداد مبتلایان به ویروس کرونا در کشور و افزایش تعداد فوتی‌ها از ابتدای پاییز سال‌جاری، ستاد ملی مبارزه با کرونا، اعلام کرده که از ابتدای آذرماه براساس تقسیم‌بندی شهرها به سه گروه زرد، نارنجی و قرمز، شرایطی برای فعالیت‌های کسب‌وکار و رفت و آمد اعمال می‌شود. از حدود ۹ ماه پیش که موضوع اپیدمی ویروس کرونا مطرح شد، بسیاری از متخصصان بیماری‌های عفونی اعلام کردند در نیمه دوم سال، در نیمکره شمالی که در واقع فصل سرما آغاز می‌شود، با موج بزرگی از ابتلا به این ویروس مواجه خواهیم شد. آمارهای جهانی نیز نشان می‌دهد درحال‌حاضر موج جدیدی از ابتلا به این بیماری در کشورهای دنیا آغاز شده است. یکی از اقداماتی که در گام اول توصیه شده و در تجربه این مدت نیز نشان داده که کمک کرده است، قرنطینه و شکستن حلقه ابتلا به این بیماری است. با کاهش ارتباطات بین افراد و شناسایی مبتلایان به این ویروس، می‌توان زنجیره ابتلا به این بیماری را شکست. در این حالت با کاهش تعداد بیماران، خدمات پزشکی راحت‌تر در اختیار سایر بیماران قرار می‌گیرد و از نرخ مرگ‌ومیر کاسته می‌شود. به این ترتیب در مورد تعطیلات سراسری در منطقه‌ای که شیوع ویروس کرونا افزایش پیدا کرده، سه نوع نگرش وجود دارد: گروه اول معتقدند که این تعطیلی‌ها بی‌اثر است و تنها باعث افزایش مشکلات معیشتی مردم می‌شود. گروه دوم اعتقاد دارند که تعطیلات واجب است و باید انجام شود. اما گروه سومی نیز وجود دارد که معتقدند که تعطیلی سراسری ۲ تا ۴ هفته‌ای تنها در صورتی می‌تواند اثر‌گذار باشد که در گام‌های بعدی اقدامات تکمیلی انجام شود، در غیر‌این‌صورت تنها یک آرامش موقت ایجاد شده و به محض بازگشایی مشاغل مجددا با افزایش تعداد مبتلایان روبه‌رو خواهیم شد. اما سوال مهم این است که پس از تعطیلی چه اقداماتی می‌تواند در کنترل ابتلا به این ویروس کمک کند؟
اقدامات مهم پس از تعطیلات
پس از گذشت ۹ ماه از شیوع ویروس کرونا، هنوز داروی موثری برای نجات مبتلایان پیدا نشده است اما آنچه تجربه بیشتر کشورهای دنیا نشان داده، اثرگذار‌ترین سیاست در مقابل این بیماری، تعطیلی کوتاه‌مدت برای شکستن زنجیره ابتلا به ویروس و بازگشایی محتاطانه است. بررسی‌ها نشان می‌دهد لازم است دولت پس از تعطیلی ۲ تا ۴ هفته‌ای در کشور و کاهش تعداد مبتلایان، در گام دوم ۸ اقدام موثر برای کنترل ابتلا به این ویروس انجام دهد.
اجباری شدن ماسک: مطالعات مختلف نشان داده که استفاده همگانی از ماسک در جامعه احتمال انتقال بیماری را به نصف و حتی کمتر کاهش می‌دهد. بنابراین به‌نظر می‌رسد الزام استفاده همگانی از ماسک در مکان‌های سربسته و عمومی می‌تواند در کاهش ابتلا به بیماری موثر باشد. در این راستا دولت می‌تواند برای اقشار کم‌درآمد به‌صورت رایگان ماسک توزیع کند تا از فشار مالی خرید ماسک برای این گروه کاسته شود. به حداقل رساندن حضور کارمندان دولت در ادارات: براساس تصمیم‌گیری ستاد ملی مبارزه با ویروس کرونا، در گام اول و از ابتدای آذرماه، در شهرهای قرمز یک سوم، نارنجی نصف و زرد دوسوم کارکنان دولت سرکار خواهند رفت. در گام دوم لازم است که حضورکارمندان دولت به حداقل برسد.
خوشه‌بندی ساعات شروع و اتمام کار در ادارات دولتی اصناف و... : با توجه به اینکه درصد بسیاری از جامعه را کارکنان اداره‌های دولتی تشکیل می‌دهند و اکثر این افراد، معمولا در ساعات مشخص و یکسانی در رفت و آمد به محل کار خود هستند، این مساله می‌تواند باعث افزایش ترافیک و همچنین باعث افزایش حجم وسایل نقلیه عمومی در ساعات معینی از روز شود که همین امر در نهایت موجب تجمع افراد در یک ساعت و مکان و در نهایت شیوع بیشتر کرونا ویروس به یکدیگر می‌شود. در نتیجه لازم است با خوشه‌بندی ساعت کاری کارکنان دولتی و بخش‌خصوصی، از تجمع افراد در یک ساعت و یک مکان جلوگیری شود. البته به‌نظر می‌رسد که در روزهای اخیر صحبت‌هایی درخصوص شناورسازی ساعت‌ها انجام شده است. در خبرها عنوان شده با وجود طرح تعطیلی همچنان تردد کارمندان و به دنبال آن تجمع و شلوغی به‌ویژه در وسایل حمل‌ونقل عمومی، دغدغه‌ساز و خطرآفرین است و بر همین اساس سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا از پیشنهاد شناور شدن ساعت کار کارکنان دولت و طرح آن در جلسه روز گذشته هیات‌دولت خبر داد. به گفته علیرضا رئیسی «شلوغی مترو بیشتر به علت تردد کارمندان است» و در جلسه دولت این موضوع مطرح می‌شود که «در صورت امکان با تفویض اختیار به وزارتخانه‌ها، ساعت کار کارمندان شناور شود و باز هم تعداد کارمندان در ادارات کاهش یابد.»
ردیابی فعال بیماران: تجربه کشورهای موفق در مقابله با ویروس کرونا نشان می‌دهد یکی از موثرترین اقدامات انجام شده، ردیابی زنجیره ارتباطی بیماران است؛ به‌طوری که در اغلب کشورهای جنوب شرق آسیا که از کشورهای موفق در کنترل ویروس کرونا بوده‌اند، پس از شناسایی بیمار مبتلا به ویروس کرونا، تمام افرادی که فرد مبتلا در مدت دو هفته گذشته با آنها ملاقات داشته پیدا و از همه آنها تست گرفته می‌شود. از آنجا که دوره کمون این بیماری به‌طور میانگین دو هفته است، در نتیجه یافتن افراد ناقل و قرنطینه کردن آنها از وسعت شیوع بیماری می‌کاهد.
افزایش تعداد تست‌ها: افزایش ظرفیت تست‌گیری سبب شناسایی سریع‌تر مبتلایان به ویروس کرونا می‌شود. در نتیجه می‌توان با شناسایی سریع‌تر بیماران، هم با قرنطینه کردن آنها از شیوع بیشتر ویروس جلوگیری و هم سریع‌تر اقدامات درمانی را برای آنها استفاده کرد. در بین کشورهای اروپایی، آلمان یک کشور موفق در مقابله با ویروس کرونا بوده است. در آلمان، آزمایشگاه‌های بسیاری برای انجام تست کرونا وجود دارند. همچنین پژوهشگران و متخصصان خبره‌ای در این زمینه وجود دارند که این دلیل انجام و توسعه «اولین تست سریع کووید-۱۹» است. به این ترتیب که با جمعیتی حدود ۸۳ میلیون نفر، در آلمان روزانه بیش از یک میلیون تست تشخیصی صورت گرفته و در آینده نزدیک به ظرفیت ۵ میلیون تست آنتی‌بادی خواهد رسید. تعداد زیاد آزمایش‌ها، شبیه روشن کردن چراغ قوه در تاریکی است که بدون آنها تنها می‌توان شبح‌های خاکستری را در تاریکی تشخیص داد ولی با کمک این آزمایش‌ها جزئیات با دقت بیشتر و به وضوح قابل مشاهده خواهد بود، این در حالی است که مدیریت موضوعات غیرقابل مشاهده و ملموس در شرایط کنترل همه‌گیری و پاندمی امکان‌پذیر نیست.
پرهیز از تجمعات: یکی از مهم‌ترین دانسته‌های تاکنون در مورد ویروس کرونا این است که مسیر اصلی پخش ویروس از طریق هواست. بنابراین حتی فاصله‌گذاری اجتماعی به تنهایی نمی‌تواند مانع انتقال ویروس کرونا در فضاهای بسته شود. در نتیجه بهتر است که پس از تعطیلی کوتاه‌مدت، همچنان تجمع در فضاهای بسته ممنوع بوده و با محدودیت تعداد نفرات و حفظ فاصله اجتماعی همراه باشد.
امکانات شهروندی بیشتر برای سالمندان: یکی از گروه‌های آسیب‌پذیر در مقابل ویروس کرونا، سالمندان هستند که بیشترین تعداد فوتی‌ها را تشکیل می‌دهند. ترکیه از کشورهایی است که با شروع پاندمی و تعطیلی‌های سراسری، برای سالمندان خدمات ویژه‌ای مانند خرید خواربار توسط پلیس را در نظر گرفت تا کمترین رفت و آمد را داشته باشند. اعلام آمار هر منطقه و تعیین سیاست‌های محلی: بررسی‌ها نشان می‌دهد موفقیت در کنترل بیماری کرونا در گرو این است که وضعیت نشر ویروس در هر منطقه به‌طور پیوسته رصد شود تا در صورت مثبت شدن شیب تعداد موارد جدید بتوان تصمیماتی گرفت که سطح تعاملات را پایین بیاورد. یکی از نکته‌های مثبت چین در مقابله با این ویروس، رصد منطقه‌ای و قرنطینه آن منطقه بوده است.
ضرورت انجام گام تکمیلی
بررسی تجربیات کشورهای موفق در مقابله با کرونا نشان می‌دهد اقدامات مناسب به‌منظور مقابله با بیماری کووید-۱۹، راز و رمز خاصی ندارد ولی اجرای آنها نیازمند تعهد مناسب است. این ویروس به شکل فیزیکی گسترش پیدا می‌کند و هر چه افراد بیشتر در معرض ویروس قرار گیرند، احتمال آلودگی بیشتر است. فاصله‌گذاری، بهره‌گیری از حفاظ‌های فیزیکی و گردش مناسب هوا، تنها راه‌های قطع گسترش بیماری‌اند. اگر دقیقا شناسایی شود که چه کسی ناقل ویروس است، می‌توان پاسخ را با دقت بیشتر و هدفمند‌تر ارائه کرد تا هزینه را برای افراد دیگر کاهش داد. در واقع پروتکل‌های انجام شده در کشورهای موفق، در گام اول تعداد افراد فوت شده را به زیر ۱۰۰ نفر رسانده و پس از آن، با انجام اقدامات تکمیلی از شیوع بیشتر بیماری جلوگیری می‌کنند. بنابراین لازم است که سیاست‌گذار از اهمیت گام تکمیلی برای کنترل این بیماری غافل نشود.
