ضرورت نهضت بهره‌وری
ما بهره‌وری را مسوول تامین یک‌سوم رشد اقتصادی کشور می‌دانیم و همان‌طور که رشد اقتصادی، خود حاصل کلیه عملیات اقتصادی است که از مناطق و موقعیت‌های گوناگون آغاز می‌شود و تا مرکز ادامه می‌یابد و فعالیت افراد مختلف از جمله یک فرد ساده، یک مدیر، یک معلم، یک کارمند، یک کارگر و دیگران سهمی در تولید ناخالص ملی دارند، بهره‌وری هم به موازات می‌تواند در تولید ناخالص ملی سهم داشته باشد. به این دلیل است که ما اعتقاد داریم اگر بخواهیم بهره‌وری در کشور مورد توجه قرار بگیرد، همان‌گونه که بهداشت یک امر همگانی است و محدود به محیط خاصی نمی‌شود، بهره‌وری نیز باید از روستا تا شهر، از خانه تا کارخانه، از اتوبوس‌های شهری تا محیط‌های عمومی و از مدرسه تا بیمارستان موردتوجه قرار گیرد تا تبدیل به نهضتی شود که همه درگیر آن باشند.
برای اینکه چنین اتفاقی بیفتد اولین گام، باور بهره‌وری است. باور بهره‌وری نیاز به توسعه آگاهی دارد، توسعه آگاهی نیاز به کار فرهنگی، ترویجی و تبلیغی گسترده دارد. نخستین گام را باید رسانه‌ها و نهاد تعلیم و تربیت به‌ویژه آموزش و پرورش بردارند. فرزندانی که برای آینده کشور تربیت می‌شوند، هم از نظر ذهنی و هم از نظر رفتاری باید با مفهوم بهره‌وری آشنا شوند و بهره‌وری را باور کرده و در رفتارهای درسی، شخصی، خانوادگی و کاری خود توسعه دهند. برای ایجاد حرکت بهره‌وری، باید فرهنگ و باور بهره‌وری را توسعه دهیم. مدیر ارشد یک وزارتخانه اگر به بهره‌وری اعتقاد نداشته باشد، نظارت و ارزیابی بر اعتبارات و بودجه دستگاه خود را به‌صورت همه‌جانبه و جامع انجام نمی‌دهد، به شاخص‌های بهره‌وری و تغییر این شاخص‌ها توجه نمی‌کند. در نتیجه، خروجی آن بهره‌ورانه نخواهد بود. همه بر این باورند که اصولا بخش خصوصی بهره‌ورتر از بخش دولتی است، هر چند در برخی زمینه‌ها ممکن است مدیر بخش خصوصی مدیر ضعیف‌تری باشد، اما چون انگیزه مالکیت دارد و چون علاقه‌مند است و توجه دارد که باید در فضای رقابتی تولید خود را افزایش دهد و بنگاه خود را به سمت تعالی هدایت کند، قاعدتا تلاش می‌کند از منابعی که در اختیارش است، بهتر و اصولی‌تر استفاده کند. تلاش می‌کند هزینه‌های غیرضروری را کاهش داده و نیروی انسانی با انگیزه بیشتری کار کند و به کار خود نیز علاقه‌مندتر بوده تا هم به کیفیت و هم به میزان تولید بالاتر فکر کند. وقتی چنین است یکی از شرایط در انتخاب مدیران دستگاه‌های اجرایی، باید این باشد که آیا این افراد بهره‌وری را باور دارند؟ آیا نسبت به بهره‌وری حساسیت دارند؟ آیا نسبت به منافع ملی توجه ویژه دارند؟ آیا نسبت به بیت‌المال توجه و دلسوزی دارند؟ آیا اهل سنجش و ارزیابی عملکرد هستند؟ اگر چنین است این مدیر، مدیر باورمندی به بهره‌وری است و این مدیر و این وزیر می‌تواند معاونانی را انتخاب کند که به بهره‌وری اعتقاد داشته و در مجموعه خود پیاده‌سازی کنند. پس گام اول، فرهنگ‌سازی است، باورسازی است. باورمند کردن مسوولان و ارتقای فرهنگ عمومی جامعه به سمت بهره‌وری است. پس همان‌طور که مسوولان ارشد کشور باید به بهره‌وری توجه کنند، اعتقادم بر این است که در خانواده نیز باید بهره‌وری‌های فردی را توسعه دهیم. ما باید انسان‌های بهره‌ور را تربیت کنیم. خانواده بهره‌ور، فرزندان بهره‌ور را پرورش می‌دهد. پدر و مادر هماهنگ، آگاه و دارای دانش و بینش بهره‌وری، حتما تلاش می‌کنند تا در تربیت فرزند خود، در انتخاب مدرسه مناسب و در رشد علمی، فکری و آموزشی فرزند خود دقت و توجه داشته باشند. حتما تلاش می‌کنند خلاقیت و نوآوری را در خانواده مدنظر قرار داده و حتما پیگیری می‌کنند که مشکلات فکری، تربیتی، آموزشی و اجتماعی فرزندان در اولویت مسائل خانه و خانواده قرار بگیرد. گام دوم در این مسیر، مـدرســــه است. مدارس کشور لازم است به سمت و سوی مدارس خلاق، در جهت پرورش خلاقیت، نوآوری، شکوفایی، نشاط اجتماعی، تحرک و پویایی در نسل جوان و در نسل آینده حرکت کنند.
دانش آموزی می‌تواند آینده کشور را بسازد که امیدوار و امیدآفرین، اهل مشارکت، تعامل و کار گروهی و کار جمعی با دیگران بوده و این شیوه را در مدرسه‌ای می‌توان اعمال کرد و انجام داد که مدیر و معلمی با انگیزه، با اعتقاد، با نشاط و خلاق و بهره‌ور داشته باشد. بر همین اساس باید شاخص‌های بهره‌وری را در مدارس متحول کرد. همین‌طور ارتقای بهره‌وری در دانشگاه‌ها ضروری است. چراکه در حوزه آموزش عالی، دانشجویان آماده می‌شوند تا وارد جامعه شوند، آماده می‌شوند تا مشکلات اجتماعی، اقتصادی و فنی و مهندسی را حل کنند.
بر همین اساس، فارغ‌التحصیلی می‌تواند مشکل‌گشا باشد که فرا گرفته باشد که مساله چیست و چگونه می‌توان آن را حل کرد. بنابراین در ابتدا، دانشجو باید رشته تحصیلی خود را درست انتخاب کند. درحالی‌که برنامه‌ریزی نیروی انسانی و توسعه منابع انسانی کشور بسیار نابهره‌ور است. پس در این جهت باید تلاش کنیم تا متناسب با نیاز جامعه افراد شایسته را در رشته‌های مورد نیاز تربیت کنیم. به‌طور خلاصه اشاره و تاکید می‌کنم که امروز کشور بیش از هر چیز نیازمند آن است که هم فرهنگ بهره‌وری و هم دانش و مهارت بهره‌وری را در جامعه گسترش دهد، به علاوه باور بهره‌وری را در مسوولان ارشد، بزرگان، کارآفرینان، صاحبان اندیشه، رسانه‌ها و مطبوعات توسعه دهیم و در کنار آن، نابهره‌وری‌های موجود را شناسایی کرده و برای برطرف کردن این نابهره‌وری‌ها و تغییر جهت آنها برای حرکت به سمت بهره‌وری تلاش کنیم. اگر شدت مصرف انرژی در کشور بالاست، اگر روش‌های آبیاری و استفاده از منابع آبی به‌ویژه در بخش کشاورزی نادرست است، اگر در مدرسه و دانشگاه با نابهره‌وری روبه‌رو هستیم، اگر بخش زیادی از واحدهای صنعتی کشور از ناکارآمدی رنج می‌برند و اگر در بسیاری از عرصه‌ها به‌ویژه در ساخت‌وساز، امور زیربنایی، کیفیت و استانداردها و حتی خدمات مختلف اجتماعی از بازدهی کم رنج می‌بریم یا به هدف‌های لازم نمی‌رسیم یا اهداف برنامه‌های پنج ساله کشور محقق نمی‌شود، لازم است این نابهره‌وری‌ها را اولویت‌بندی کرده، متناسب با زمان و اهمیت آن، هر سازمان یا نهادی که می‌تواند نقش موثری را در راه بهبود ایفا کند، نقش خود را مورد توجه قرار داده و دولت نیز سازمان بهره‌وری را حمایت و تقویت کند.
از سوی دیگر لازم است نهادهای غیردولتی مرتبط با بهره‌وری مثل انجمن بهره‌وری ایران که همه تلاش خود را در جهت ارتقای بهره‌وری ملی به خرج می‌دهد، مورد حمایت قرار گرفته تا گام به گام و با سرعت و قوت، در راستای ارتقای بهره‌وری به پیش رویم. ضروری است توجه داشته باشیم که سهم بهره‌وری ۲۵ کشور آسیایی در رشد تولید ناخالص داخلی به ۳۵ درصد که در برنامه‌های توسعه ما نیز پیش‌بینی شده، رسیده، اما متاسفانه فاصله زیادی تا رسیدن به این سهم داریم. بنابراین باید چاره‌ای اندیشیده، نگاهی نو را مدنظر قرار داده و در این راه، همت مضاعفی به خرج داده، تا این کار مهم و بزرگ را مدیریت و سازماندهی کنیم. انجمن بهره‌وری ایران با این هدف و با این نگاه نسبت به برگزاری نشست‌ها، گفت‌وگوها و همایش‌ها اقدام می‌کند و دهمین همایش ملی بهره‌وری نیز در همین راستا با وجود محدودیت‌های کرونایی و با رعایت همه مسائل بهداشتی و با استفاده موثر از فضای مجازی برگزار می‌شود. در این همایش ترکیبی از افراد صاحب‌نظر، اندیشمند، خوش‌فکر، مدیر و مدبر دعوت شده‌اند تا نظرات و راهکارهای اثربخش خود را در سه حوزه «فرهنگ و جامعه»، «اقتصاد خرد و کلان» و «مدیریت و نظام اداره» را پیش روی ما بگذارند. امیدواریم جمع‌بندی این همایش در قالب راهکارهای ارائه شده، مورد بهره‌برداری به‌ویژه مسوولان کشور قرار بگیرد و آثار مثبت آن را شاهد باشیم. از خداوند منان سپاسگزاریم که به ما توفیق داد و این فرصت را پیش روی ما گذاشت تا در یک امر بسیار مهم، ضروری و حیاتی کشور مشارکت داشته باشیم. امید می‌رود همه کسانی که در این زمینه همراه و همدل هستند، استمرار این همراهی و همدلی را در حرکتی جمعی و اثربخش به نمایش بگذارند تا روزبه‌روز شاهد بهبود بهره‌وری در کشور باشیم.
