اعتراض وزارت بهداشت به نرخ مالیات بر دخانیات
بهزاد ولی‌زاده در گفت‌وگو با «ایسنا» با تاکید بر اینکه عدد مالیات بر دخانیات باید براساس قیمت خرده‌فروشی اعلام شود و نه براساس قیمت کارخانه گفت: طبق ماده ۷۳ قانون برنامه ششم توسعه مبنای محاسبه نرخ مالیات دخانیات نرخ خرده‌فروشی آن است؛ بنابراین اعدادی که برای مالیات بر دخانیات عنوان می‌شود باید براساس نرخ خرده‌فروشی باشد که اگر قرار باشد اکنون با این رویه محاسبه انجام شود، نرخ مالیات بر دخانیات کمتر از ۱۵درصد می‌شود.
وی با اشاره به اینکه واردات سیگار خارجی به کشور براساس تبصره سه ماده ۱۰۲ قانون برنامه پنجم توسعه تقریبا صفر است، بیان کرد: به این علت از سال ۹۶ به بعد باید واردات سیگار متوقف شده باشد که بنابر اطلاعات ما این قانون در سال ۹۷ و ۹۸ اجرایی شد و جز در موارد محدودی واردات سیگار برگ، در تولید سیگار به خودکفایی رسیده و با اجرای قانون دیگر نیازی به واردات سیگار نداشتیم. رئیس دبیرخانه ستاد کشوری کنترل دخانیات کشور به اعلام عدد ۹۲ درصد برای مالیات بر سیگار وارداتی انتقاد کرد و افزود: با وجود اینکه رقم اعلام شده براساس قوانین است اما، اعلام این ارقام باعث گمراهی می‌شود. نکته قابل‌توجه آن است که به‌‌رغم بالا بودن درصد این نوع از مالیات اما به‌دلیل آنکه واردات سیگار تقریبا صفر است، از محل واردات سیگار درآمدی نداریم.
وی با بیان اینکه از نظر سازمان بهداشت جهانی مالیات کمتر از ۷۰ یا ۷۵ درصد قیمت خرده‌فروشی نمی‌تواند تاثیری بر کاهش مصرف دخانیات داشته باشد، اظهار کرد: این درحالی است که با محاسبه موارد ذکر شده در اعداد اعلامی از سوی سازمان امور مالیاتی متوجه می‌شویم نرخ مالیات بر دخانیات بر مبنای قیمت خرده‌فروشی، ۱۵ درصد است که تنها می‌تواند جنبه درآمدی داشته باشد و نه جنبه بازدارندگی از مصرف این دست کالاهای آسیب‌رسان سلامت؛ از این‌رو با توجه به اینکه نرخ‌های مالیاتی ما بسیار پایین است، ایران جزو ضعیف‌ترین کشورها در اجرای سیاست‌های مالیات بر دخانیات است.
وی افزود: اعداد اعلام شده از سوی سازمان امور مالیاتی به ترتیب برای سیگارهای تولید داخل ۲۷ درصد، سیگارهای تولید مشترک ۳۷ درصد و برای سیگارهای تولید داخل با نشان بین‌المللی ۴۲ درصد عنوان شده است. همچنین سازمان امور مالیاتی، مالیات و عوارض سیگار را در دو بخش سیگارهای داخلی و وارداتی در نظر گرفته است که بر این اساس برای سیگارهای وارداتی ۱۲ درصد مالیات ارزش افزوده، ۳ درصد عوارض شهرداری، ۲۶ درصد حقوق ورودی، یک درصد عوارض هلال‌احمر، ۴۰ درصد مالیات مستقیم و ۱۰ درصد مجوز حق انحصار اخذ می‌شود؛ بنابراین در مجموع برای سیگارهای وارداتی ۹۲ درصد مالیات و عوارض اخذ می‌شود.
ولی‌زاده با اشاره به اینکه جمع کردن اعداد اعلام شده درست نیست، ادامه داد: مبنای محاسبه هرکدام با دیگری متفاوت است؛ در صورتی که مبنای محاسبه نرخ مالیات برای انواع سیگارها از درب کارخانه تا سطح بازار و خرده‌فروشی آن تفاوت‌های زیادی دارد. با سیاست فعلی بر مبنای محاسبه مالیات ارزش افزوده، کسی که باید تمام مالیات در نظر گرفته شده را بپردازد، مصرف‌کننده است که به هیچ عنوان اصل و مبنای درستی نیست. بهترین نوع اخذ مالیات ارزش افزوده ترکیب اخذ مالیات از مصرف‌کننده و تولید‌کننده به شکل همزمان است. درصورتی‌که شرکت تولید‌کننده دخانیات مالیاتی نپردازد، این اختیار برایش به‌وجود می‌آید که قیمت تمام شده محصول را تا حد ممکن کاهش دهد که منجر به پایین بودن نرخ تهیه و تولید و سیگار در کل زنجیره می‌شود. رئیس دبیرخانه ستاد کشوری کنترل دخانیات کشور با بیان اینکه متوسط قیمت هر پاکت سیگار در کشور ۶ هزارتومان است، یادآور شد: این رقم در مقایسه با قیمت دلار، کمتر از نیم دلار می‌شود؛ درحالی‌که متوسط جهانی قیمت هر پاکت سیگار حدودا ۵/ ۳ دلار است.
وی افزود: به ساختار اخذ مالیات از دخانیات در کشو ما ایراداتی وارد است؛ حتی لایحه ارزش افزوده‌ای که در مجلس شورای‌اسلامی روی آن بحث می‌شود به‌گونه‌ای دیده شده که قوانین دیگر را لغو می‌کند. به‌عنوان مثال نرخ‌های اعلامی از سوی سازمان امور مالیاتی برای اقسام مختلف دخانیات در ماده ۷۳ قانون برنامه ششم توسعه ذکر شده است که در لایحه فعلی ارزش افزوده این موارد لغو شده؛ چراکه هدف قانون‌گذار برای نوشتن قانون ارزش افزوده، تجمیع مالیات است؛ درحالی‌که طبق قانون برنامه ششم توسعه علاوه بر نرخ‌های اعلامی برای دریافت مالیات باید مالیات بر ارزش افزوده هم دریافت شود و تجمیع همه انواع مالیات کار درستی نیست. ولی‌زاده با انتقاد از پایین بودن سهم مالیات بر دخانیات، ادامه داد: به همین دلیل ظرفیت درآمدی از مالیات بر دخانیات که در قانون ارزش افزوده دیده شده است بسیار پایین است. در لایحه بودجه ۹۸ طبق دستورالعمل سال ۹۷ میزان مالیات بر هر نخ سیگار با نشان ایرانی ۷۵ ریال، تولید مشترک ۱۵۰ریال، داخلی با نشان بین‌المللی ۲۵ ریال و در واردات نیز ۶۰۰ ریال بود. در تبصره قانون بودجه سال ۹۷ ظرفیت درآمدی از این محل ۷۰۰ میلیارد تومان بود که این میزان ردیف درآمدی در سال ۹۸ دیده شد ولی حکمی برای آن دیده نشده است.
وی با اشاره به تولید سالانه ۵۰ میلیارد نخ سیگار در کشور، تصریح کرد: این به آن معناست که سالانه ۵/ ۲میلیارد پاکت سیگار در سال با متوسط قیمت ۶ هزار تومان در کشور تولید می‌شود. محاسبه میزان درآمد حاصل از مالیات بر دخانیات سیگار به ما نشان می‌دهد این عدد ۱۵درصد قیمت خرده‌فروشی محصولات دخانی است که یک فاجعه است؛ چراکه در مقایسه با هزینه ۳۰هزار میلیارد تومانی که مصرف دخانیات به بدنه سلامت کشور وارد می‌کند بسیار ناچیز است.
ولی‌زاده اظهار کرد: حدود ۱۵ درصد مردم جامعه مصرف‌کننده دخانیات هستند که بار مصرف خود را بر دوش کسانی تحمیل می‌کنند که مصرف‌کننده دخانیات نیستند. بنابراین فرد مصرف‌کننده علاوه بر هزینه‌ای که به بخش سلامت کشور وارد می‌کند، حدود ۷۰ هزارمیلیارد تومان هزینه نیز به سایر بخش‌های کشور هزینه تحمیل می‌کند و به‌طور کلی به‌دلیل مصرف دخانیات توسط همین درصد اندک، حدود ۱۰۰ هزار میلیاردتومان ضرر اقتصادی به دولت وارد می‌شود. وی پاسخ افرادی که در مقابل افزایش مالیات بر دخانیات مقاومت می‌کنند را غیرمنطقی خواند و گفت: پاسخ این صحبت ما با این ادعا که افزایش مالیات درکشور ما نمی‌تواند پاسخگو باشد، رد می‌شود. حامیان این تفکر معتقد هستند با افزایش مالیات بر دخانیات شاهد رشد قاچاق سیگار خواهیم بود؛ درحالی‌که در جهان شاهد اثرات مثبت افزایش مالیات بر دخانیات هستیم؛ چراکه علاوه بر درآمدزایی برای دولت، منجر به کاهش مصرف این ماده مضر نیز خواهد شد. طبق محاسبات صورت گرفته در شرایطی که مالیات بر دخانیات به شکل منطقی اخذ می‌شد، درآمد ناشی از آن به سالی ۲۰هزارمیلیارد تومان می‌رسید.
رئیس دبیرخانه ستاد کشوری کنترل دخانیات سهم وزارت بهداشت از محل درآمد مالیات بر دخانیات را ۵۰ درصد دانست و اظهار کرد: البته در سال ۹۷ و ۹۸ حتی یک ریال هم از محل مالیات بر دخانیات درآمد نداشته‌ایم. در صورتی که این درآمد در اختیار وزارت بهداشت قرار گیرد بخش عمده آن باید برای درمان بیماری‌های ناشی از مصرف دخانیات و آموزش برای پیشگیری از مصرف دخانیات و کاهش عوارض آن صرف شود.
