لبخند سلیمانی آرامش شهروندان بود و بازوی قدرتمند نظامی که در کنار فعالیت‌های دیپلماتیک توانسته بود در اغلب بازی‌های سیاسی و امنیتی دولت-کشور را حفظ کند. سلیمانی به تمام معنا ایران را ام‌القرای جهان اسلام می‌دانست و زمانی که ایران در فضای بین‌الملل در قالب مذاکرات دیپلماتیک آمریکا، اسرائیل و کشورهای مرکز را به حاشیه کشانده بود در منطقه همه نقشه‌‌های امنیتی را به نفع ایران بر هم می‌زد. ایران با دو بازوی نظامی و دیپلماتیک توانست روسیه را به بازی خاورمیانه وارد کند و سرزمین‌های از دست رفته عراق و سوریه را از داعش باز پس گیرد. در رفراندوم کردستان عراق به نفع دولت مرکزی عراق واسطه‌گری کرد و در حال تدارک ارتش ملی و مردمی برای عراق بود. بدون توان نظامی و سازوبرگ‌های ارتش و سپاه ملی نمی‌توان از کشور دفاع کرد و لازمه سیاست‌ورزی خردورزانه، نخبگان نظامی ثابت قدم است و سلیمانی یکی از نخبگان نظامی و سرمایه ملی ایران بود که نقش بزرگی در استقلال ایران داشت.

سلیمانی در دعواهای سیاسی همانند نظامیان ملی و حرفه‌ای بی طرف بود و چون ایران را در نظر داشت، سوی هیچ جناح سیاسی را نمی‌گرفت. برای او دولت-کشور ایران اهمیت داشت و در میان همه احزاب، طبقات و جریان‌ها محبوبیت داشت. او نظامی‌ای بود که هیچ‌گاه از جایگاه خویش عدول نکرد و سعی کرد در مقام دفاع از تمامیت ارضی ایران مسوولیتش را به بهترین شکل ممکن انجام دهد. زمانی که از او درمورد حضور در سوریه و عراق سوال می‌شد، اعلام می‌کرد که اگر با دشمنان ایدئولوژیک و شبه نظامیان وابسته در اطراف مرزهای خود نجنگیم آنها به درون کشور رخنه می‌کنند و امنیت و منافع ملی ما در حضور منطقه‌ای است. او لازمه دولت-کشور قدرتمند را سازوبرگ نظامی و خرد راهبردی امنیتی می‌دانست و این مورد را با هماهنگی کامل با نخبگان سیاست داخله و خارجه عملیاتی می‌ساخت. تواضع و اطاعت شخصیتی کاریزماتیک از او ایجاد کرد که توانسته بود نه تنها در ایران بلکه در کشورهای همسایه و حتی در میان دشمنان خویش به بزرگی و خردمندی یاد شود.

ترور سردار سلیمانی نقشه هماهنگ و تغییری در سیاست خارجی ترامپ به شمار می‌آید. ترامپ به انتخابات نزدیک می‌شود و رای آوردن استیضاح او در کنگره کاهش حمایت افکار عمومی از او را به دنبال دارد. برای انتخابات نیاز به مذاکره یا ضربه زدن به ایران دارد و از هر شیوه ممکن برای تغییر در روابط آمریکا و ایران استفاده می‌کند. نوع ترور نشان از عملیات‌هایی دارد که اسرائیل انجام می‌دهد و هر چه فضای ایران و آمریکا تنش‌آلود و منطقه به سمت جنگ حرکت کند، مخاطرات اسرائیل کمتر خواهد شد. عربستان نیز بعد از حمله به آرامکو همه توان خود را برای ایجاد بی‌ثباتی سیاسی در داخل ایران و شکست‌های منطقه‌ای علیه ایران به خصوص در عراق به کار بسته است. مذاکرات هسته‌ای و برجام باعث نگرانی اسرائیل و عربستان شد و توان نظامی ایران در منطقه به‌خصوص همکاری کشورهای اسلامی عمق استراتژیک ایران را افزایش داد. اکنون عربستان و اسرائیل همه تلاش خود را برای رویارویی ایران و آمریکا انجام خواهند داد. بازی پیچیده‌ای شروع شده است که برای نگه‌داشتن خانه ایران باید سیاستی پیچیده و در عین حال هوشمندانه در پیش گرفت. در تاریخ معاصر نخبگان ایرانی همیشه توانسته‌اند خردمندانه کشور را حفظ کنند و اکنون نیز با همسبتگی ملی و خرد سیاسی نخبگان حاکم چنین خواهد شد.

سیاست کوتاه‌مدت آمریکا نسبت به ایران تغییر کرده است و ترامپ قصد راه‌اندازی جنگ منطقه‌ای دارد که هزینه‌های اقتصادی آن پرداخت می‌شود. در چنین شرایطی خرد و تدبیر حکم می‌کند تصمیمات متکثر و هماهنگ گرفت. ایران ضمن حفظ حق پاسخگویی متناسب به این جنایت و تروریسم دولتی برای خویش می‌تواند از طریق دیپلماتیک نیز به سازمان ملل شکایت کند و پیمان‌های امنیتی خود با عراق و سوریه را محکم کند. ما در خانه خود هستیم و رعایت قواعد بازی پیچیده می‌تواند موازنه در منطقه را به نفع ایران شکل دهد. اکنون بیش از هر زمان به هماهنگی، رعایت سلسله‌مراتب و همبستگی ملی نیاز داریم. شرایط عادی نیست و بازیگران بین‌المللی و منطقه‌ای با مقاصد شوم، نقشه‌های هماهنگ شده‌ای برای راه‌اندازی جنگ کشیده‌اند. بازیگران شکست‌خورده و کشورهای تروریست سعی دارند خانه ایران را با زیرساخت‌های فراوان و جمعیت تحصیلکرده به سمت ویرانی سوق دهند. بهترین اقدام فعال کردن همزمان بازوان دیپلماتیک و نظامی و اقدامات سیاسی هوشمندانه‌ای است که منافع ملی کشور را حفظ کند؛ یعنی همان مواردی که حاج قاسم سلیمانی سردار ملی و شهید زنده در طول عمر سرافرازانه خویش انجام داد تا خانه ایران آباد بماند.

 * دکتر روح‌اله اسلامی، عضو هیات علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه فردوسی است.

اخبار مرتبط