دو استاد برجسته دانشگاه: گفتگوهای منطقه ای نباید بخشی از مذاکرات برجام باشد

ایرنا : ولی نصر استاد دانشگاه جان هاپکینز و حسین موسویان استاد دانشگاه پرینستون آمریکا در مقاله مشترکی برای نشریه فارین پالیسی نوشتند: گفتگوهای منطقه ای نباید بخشی از مذاکرات برجام باشد.

در مقاله این دو استاد دانشگاه و تحلیلگر ارشد مسایل بین المللی آمده است: ایران و آمریکا درطول یکسال گذشته برسر احیای برجام چالش داشته اند.با وجود پیشرفت هایی که درچند دور مذاکره بوجود آمده، مذاکرات دچار وقفه شده و نگرانی ها درمورد از دست رفتن زمان برای احیای برجام، افزایش یافته است.

 این دو استاد دانشگاه افزودند:  یکی از موانع موجود، مطرح شدن مذاکره در مورد نقش ایران درمنطقه در قالب مذاکرات هسته ای ایران و شش قدرت جهانی است. آمریکا و ایران باید راهی پیدا کنند که درمورد امنیت خاورمیانه (غرب آسیا)، تهدیدی برای پیشرفت های حاصله در مذاکرات هسته ای نباشد چون به نتیجه رساندن مذاکرات هسته ای به اندازه کافی پروسه پیچیده ای است.

ولی نصر و موسویان تصریح کردند:  اصرار آمریکا درمورد اضافه کردن موضوعات منطقه ای، مثل نقش ایران درسوریه، عراق، یمن و امنیت دریانوردی خلیج فارس، به مذاکرات هسته ای، این ریسک را دارد که عدم موفقیت درمذاکرات هسته ای، موجب عدم موفقیت گفتگوهای منطقه ای نیز خواهد شد.

 به گفته این دو تحلیلگر ارشد بین المللی، دروضعیت فعلی، موضوعات منطقه ای موجب کند شدن پیشرفت مذاکرات هسته ای شده است.
نصر و موسویان تاکید کردند: اگر بایدن واقعا خواستارپرهیز ازجنگ های پرهزینه جدید درخاورمیانه است، باید روش فعلی را تغییر داده، موانع موجود برسرراه موضوع هسته ای را بردارد و به امنیت منطقه کمک کند، بویژه درشرایطی که آمریکا به دنبال کاهش تعهداتش درمنطقه است. دو موضوع هسته ای و منطقه را بهم گره نزند بلکه بهتر است بطورجداگانه مدنظر باشد.

این دو استاد دانشگاه های آمریکا تصریح کردند: آمریکا مدتی است اصرار می کند که بازگشت به برجام، مشروط به موافقت ایران با مذاکرات منطقه ای است درحالیکه این موضوع دردستور کار اولیه مذاکرات هسته ای نبود. در دوره ریاست جمهوری اقای احمدی نژاد، ایران آمادگی داشت که کل مسائل را گفتگو کند، اما آمریکا اصرار داشت که برای حصول نتیجه سریعتر، فقط موضوع هسته ای مذاکره شود.

این دو تحلیلگر ارشد بین المللی اضافه کردند: بلافاصله بعد از اینکه اوباما برجام را امضا کرد، شدیدا تحت فشارهای داخلی قرار گرفت چون خواسته ای درمورد نقش سیاست درمورد لبنان، سوریه، عراق و یمن را مطرح نکرده بود. مخالفان برجام درداخل آمریکا و متحدان ضد برجامی آمریکا درمنطقه، اوباما را متهم کردند که با امضای برجام، امکان گسترش نفوذ منطقه ای را برای ایران فراهم کرده است. منهای اینکه این ادعای مخالفان برجام درست باشد یا غلط، بایدن می خواهد راهی برای این موضوع پیدا کند تا بتواند به برجام برگردد.

 ولی نصر و موسویان تاکید کردند: ایران ادعاهای مخالفان برجام درمورد گسترش سیاست های تهاجمی درمنطقه بعد از برجام را رد کرده است و تمایلی هم به مذاکره درمورد موضوعاتی ندارد که روی میزمذاکرات هسته ای نبوده است. ایران معتقد است طرح موضوعات منطقه ای بعنوان بخشی از مذاکرات هسته ای، حاصل فشارهای دشمنان برجام برای نابودی برجام است.

 این دو استاد دانشگاه تاکید کردند: لذا شرط اضافه شدن موضوعات منطقه ای به مذاکرات برجام مفید نخواهد بود چون ایران هم به آمریکا بی اعتماد است.
 مسوولان ایران به تماس ها و ابتکارات گذشته در مورد موضوعات منطقه ای استناد می کنند که بی نتیجه بوده است. ایران با آمریکا در افغانستان همکاری کرد و درکنفرانس بن-آلمان درسال ۲۰۰۱ هم برای ایجاد نظم و ساختار جدید درافغانستان همکاری کرد اما نتیجه آن این شد که بوش رئیس جمهوری وقت آمریکا، ایران را محور شرارت خواند. دوسال بعد هم بوش پیشنهاد کارگزاران دولت وقت ایران درمورد گفتگوهای جامع منطقه ای را رد کرد.
  به گفته آنها، بی اعتمادی ایران به آمریکا قبل از برجام شکل گرفت اما خروج آمریکا از برجام، به بی اعتمادی ایران افزود.

 ولی نصر و موسویان تاکید کردند: با این وجود ایران این درک را داشته که علاوه برحل موضوع هسته ای، باید به موضوعات منطقه هم پرداخت اما نه بعنوان شرط بازگشت آمریکا به برجام و نه ازطریق مذاکره با آمریکا. بلکه ایران می خواهد مسائل منطقه را مستقیما با خود کشورهای منطقه مذاکره کند. دراین راستا، ایران قبلا به دبیر کل سازمان ملل هم پیشنهاد داده که درقالب قطعنامه ۵۹۸ شورای امنیت سازمان ملل، به این پروسه ورود کند تا گفتگوهای منطقه ای درجهت حل بحران های منطقه، زیر چتر سازمان ملل بین خود کشورهای منطقه صورت گیرد.

این استادان دانشگاه های آمریکا تصریح کردند: با چنین رویکردی، روحانی رئیس جمهوری وقت ایران، با پیشنهاد طرح صلح هرمز، کشورهای حوزه خلیج فارس را به گفتگو برای امنیت دعوت کرد و درماههای آخردولتش نیز مذاکرات با عربستان درمورد امنیت را در بغداد آغاز کرد.

 آنها افزودند: ایران و عربستان سه دور مذاکره را انجام دادند و درمورد آتش بس دریمن و بهبود روابط دوجانبه مذاکره کردند و هردو طرف این مذاکرات را مفید دانستند. درواقع این مذاکرات، زمینه کنفرانس امنیت منطقه در بغداد با حضور تعدادی از سران و وزرای خارجه کشورها را فراهم کرد. درپایان کنفرانس مذکور هم اعلام شد که ایران و عربستان دور چهارم مذاکرات را برگزار خواهند کرد.

 این تحلیلگران بین المللی تاکید کردند: عربستان محتاج تشویق و حمایت نظامی آمریکاست اما این نباید به معنی مداخله آمریکا درگفتگوهای مستقیم ایران و عربستان باشد.متحدان آمریکا درمنطقه هم متوجه شده اند که بایدن قادرنیست نقش منطقه ای را درقالب مذاکرات برجامی انجام دهد، ضمن اینکه شکننده بودن مذاکرات برجام هم به این معنی است که هیچ ابتکاری برای گفتگو درمورد نقش موثر ایران درمنطقه وجود ندارد.
آنها افزودند: به همین دلیل این بار متحدان عرب آمریکا درمنطقه، گفتگوی منطقه ای با ایران را قبل از توافق جدید قدرتهای جهانی با ایران درمورد برجام، آغاز کردند. ضمن اینکه آنها به حمایت آمریکا از ابتکار خودشان درمورد گفتگوی منطقه ای با ایران و تضمین امنیت شان احتیاج دارند.

ولی نصر و موسویان اظهار داشتند: آمریکا فکر می کند که برجام امتیاز برای ایران است و لذا متقابلا ایران هم باید درمورد مسائل منطقه هم انعطاف بخرج دهد. اما این ممکن نیست چون ایران خط قرمز خود را زیر پا نخواهد گذاشت. آمریکا نباید توقعات خود درمورد نقش منطقه ای ایران را بعنوان پیش شرط بازگشت به برجام عنوان کند بلکه باید حتی با برداشتن تحریم های بیشتر، مشوق های لازم را برای ایران فراهم کند تا ایران با کشورهای همسایه خود درمورد مسائل منطقه گفتگو کند.

 این استادان دانشگاههای آمریکا ادامه دادند: آمریکا بجای اصرار برمذاکرات منطقه ای درقالب گفتگوهای ایران و شش قدرت جهانی و بعنوان پیش شرط بازگشت به برجام، باید از مذاکرات جاری ایران وعربستان حمایت کند تا به موازات گفتگوهای برجامی، گفتگوهای منطقه ای بین کشورهای منطقه و ایران شکل گیرد.
این دو تحلیلگر ارشد بین المللی تاکید کردند: آمریکا باید عربستان وسایر کشورهای منطقه خلیج فارس را تشویق کند که مذاکرات ایران-عربستان دربغداد به سکوی گفتگوهای ایران و کشورهای حاشیه خلیج فارس تبدیل شود تا خودشان درمورد امنیت منطقه گفتگو کنند.

 آنها افزودند:  این پروسه می تواند درچهارچوب قطعنامه ۵۹۸ شورای امنیت سازمان ملل و با هدایت سازمان ملل صورت گیرد. قطعنامه ۵۹۸ که موجب توقف جنگ عراق و ایران شد، به دبیرکل سازمان ملل ماموریت می دهد که گفتگوهای منطقه ای برای امنیت منطقه آغاز کند.این قطعنامه با حمایت جامعه بین المللی شامل عربستان و سایرکشورهای منطقه تصویب شد.

آنها در پایان تاکید کردند: آمریکا باید از این روند حمایت کند زیرا گفتگوهای منطقه ای توسط کشورهای منطقه تحت هدایت سازمان ملل، شانس بیشتری برای موفقیت خواهد داشت تا اینکه درقالب برجام صورت گیرد. ابتکار شکل گیری مجمع گفتگوی کشورهای حاشیه خلیج فارس، موجب خواهد شد که یکی ازمهمترین موانع مذاکرات جاری برجام را مرتفع کرد.