موشک بالستیک ضد کشتی جدید سپاه را بشناسید

تسنیم : با رونمایی موشک جدید «ذوالفقار بصیر»، برد موشک‌های بالستیک دریایی سپاه به بیش از ۲ برا بر رسیده است.

صبح روز گذشته (ششم مهرماه99) و همزمان با آخرین روزهای هفته دفاع مقدس، نمایشگاه دائمی دستاوردهای نیروی هوافضای سپاه با حضور محمدباقر قالیباف رئیس مجلس شورای اسلامی افتتاح شد.

در این نمایشگاه موشک بالستیک ضد کشتی «ذوالفقار بصیر» به عنوان نسل جدید خانواده موشک های بالستیک ضد کشتی ایرانی معرفی شد.

در عرصه عملیات علیه شناورهای دشمن، آرایه متنوعی از تسلیحات در کنار هم شکل دهنده قدرت دفاعی و تهاجمی جمهوری اسلامی ایران هستند.

موشک های کروز ضد کشتی پرتاب شونده از پرتابگرهای زمینی و دریایی و حتی زیردریایی و جنگنده ها، اژدرهای مختلف شلیک شونده از زیردریایی و در نهایت به عنوان یک عضو خاص از باشگاه مدافعان دریایی، موشک های بالستیک با بردهای مختلف و تنوع روش های هدایت در اختیار نیروهای مسلح قرار دارند.

علت خاص بودن موشک های بالستیک در آرایه فوق به چند علت است. اولاً به جز ایران و چین، کشور دیگری کاربر رسمی موشک های بالستیک در نقش ضد کشتی نیست. دوماً به خاطر ویژگی های خاص موشک های بالستیک از جمله سرعت بسیار بالا در طی مسیر، وزن زیاد سرجنگی، و شیرجه روی هدف با زاویه زیاد، این موشک ها از احتمال انهدام کم توسط پدافند دشمن، قابلیت اثرگذاری و تخریب بالا برخوردار هستند.

موشک جدید ذوالفقار بصیر روی پرتابگر دو فروندی متحرک

امروز پس از حدود یک دهه از معرفی اولین موشک بالستیک دریایی یا ضد کشتی ایرانی به نام خلیج فارس، خانواده موشک های دریایی ایران با اعضای رسمی و معرفی شده و چند عضو معرفی نشده، از تنوع بالایی در برد و روش های هدایت برخوردار است.

منظور از روش هدایت، استفاده از جستجوگرهای مختلف شامل اپتیکی، رادار فعال و آشیانه یاب راداری است.

«خلیج فارس» و «فاتح مبین» به عنوان موشک های دارای جستجوگر اپتیکی، «هرمز-1»با جستجوگر ضد رادار (آشیانه یاب رادار) و «هرمز-2» دارای رادار فعال و همگی این موشک ها دارای برد در حدود 250 تا 300 کیلومتر هستند که به طور رسمی نمایش داده شده اند. موشک «ذوالفقار بصیر» با جستجوگر اپتیکی و برد 700 کیلومتر به مجموعه فوق افزوده شده است.

یکی از اولین نمونه های موشک خلیج فارس

موشک خلیج فارس به عنوان اولین موشک شبه بالستیک (بالستیک مایل پرتاب) ضد کشتی ایرانی، برای اولین بار در 18 بهمن ماه و در دهه فجر سال 1389 و پس از اتمام کارهای تحقیقاتی در وزارت دفاع، به عنوان گونه ضد کشتی از موشک سوخت جامد برد کوتاه فاتح-110 توسط فرمانده کل سپاه معرفی شد.

پخش تصاویر اصابت این موشک به هدف دریایی بازتاب گسترده ای در رسانه های دنیا داشت. ایده و کارهای اولیه این موشک توسط مرکز تحقیقات موشکی سپاه با مسئولیت شهید طهرانی مقدم انجام شده و با کمک وزارت دفاع ساخته و به تولید انبوه رسیده است.

ردیابی هدف دریایی متحرک توسط موشک خلیج فارس

این موشک با برخورداری از یک جستجوگر اپتیکی در مراحل نهایی پرواز به طور هوشمند هدف را یافته و روی آن قفل می کند.

خلیج فارس همچون سایر انواع خانواده موشک بالستیک کوتاه‎برد فاتح-110 با توجه به بهره‎مندی از بالک‎های کنترلی نصب شده روی آن تا انتهای مسیر قابلیت کنترل و اصلاح مسیر دارد.

طول خلیج فارس حدود 9 متر، جرم آن حدود 3325 کیلوگرم، برد 270 کیلومتر، سرجنگی 450 کیلوگرم و سرعت آن در حدود یک کیلومتر بر ثانیه یا حدود 3 ماخ است.

اصابت موشک خلیج فارس به هدف دریایی

اما دو گونه دیگر از موشک فاتح-110 به تولید رسیده است که شامل موشک های هرمز-1 و 2 است. موشک هرمز-1 هم ضد کشتی و هم ضد سپر موشکی است.

برای اولین بار اخباری از موشک بالستیک ضد رادار ایرانی در تیر ماه سال 1391 و در آستانه آغاز رزمایش بزرگ موشکی پیامبر اعظم-7 توسط فرمانده نیروی هوافضای سپاه منتشر شد که توانایی انهدام رادارها در هر نقطه ای از خشکی و دریا در محدوده برد خود دارد.

این موشک همان هرمز-1 بود که در کنار هرمز-2 برای اولین بار در در اردیبهشت سال 93 به طور رسمی معرفی و نمایش داده شد. هرمز-2 با جستجوگر رادار فعال در سال 1392 به نتیجه رسیده بود.

موشک های هرمز-1 و 2 روی پرتابگر متحرک در نمایشگاه 1393

موشک هرمز-1 با همان پیکربندی خانواده فاتح-110 با طول حدود 9 متر، جرم 3330 کیلوگرم، سرجنگی 442 کیلوگرم و برد 250 کیلومتر ساخته شده است.

این موشک سرعت نهایی در حدود 5 ماخ دارد. موشک های هرمز-1 و 2 در کنار گونه خلیج فارس با پشتیبانی از هم و تکمیل توانمندی های یکدیگر در شرایط مختلف، سه گانه ای مرگبار برای ناوگروه های دشمن ایجاد خواهند کرد که در نهایت در هر شرایط آب و هوایی یا وجود جنگ الکترونیک یا خاموش شدن رادار ناو هدف، دستکم یک نوع از این 3 موشک قابلیت انهدام هدف را خواهد داشت.

اصابت موشک هرمز-1 به رادار

اصابت موشک هرمز به هدف دریایی کوچک

مقایسه شکل دماغه موشک های فاتح-110 (سمت راست) و هرمز-1 (سمت چپ اول) و خلیج فارس (سمت چپ دوم)

در 22 مرداد 1397، آخرین محصول از رده موشک های بالستیک راهکنشی با نام «فاتح مبین» با حضور وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح رونمایی شد.

این موشک که در واقع جدیدترین نمونه از خانواده موشک های فاتح-110 به شمار می رود به یک جستجوگر اپتیکی جدید مجهز شده است.

شکل طراحی دماغه این موشک متفاوت از موشک خلیج فارس، دیگر عضو مجهز به جستجوگر اپتیکی در خانواده فاتح است. فاتح مبین با جستجوگر جدید خود قابلیت انهدام اهداف زمینی و دریایی را در تمام ساعات شبانه روز و تمام شرایط آب و هوایی دارد.

جستجوگر جدید موشک فاتح مبین

در اوایل اسفند 1392 و در جریان مراسم اختتامیه سومین جشنواره تحقیقات صنعتی سلمان فارسی، از یک دستاورد ویژه با حضور معاونین ستاد کل نیروهای مسلح، وزیر دفاع و سایر مسئولان دفاعی رونمایی شد.

این دستاورد، جستجوگر اپتیکی هوشمند برای موشک های بالستیک بود. نگاهی به ابعاد این جستجوگر تفاوت آن را با نمونه به کار رفته در موشک خلیج فارس مشهود می ساخت.

این نمونه به وضوح دارای شعاع انحنای زیاد در نوک خود بود که برای کاهش حرارت تولیدی در موشک هایی با سرعت بسیار بالا مورد استفاده قرار می گیرد.

جستجوگر اپتیکی موشک های بالستیک

4 سال پیش و دقیقاً در همین ایام هفته دفاع مقدس سال 1395 اما جهش دیگری در عرصه موشک های سوخت جامد برد کوتاه تا متوسط و راهکنشی (تاکتیکی) به نام موشک ذوالفقار معرفی شد که بعدها معلوم شد با وجود اینکه این موشک در سطح راهکنشی طراحی شده اما دارای آثار راهبردی است.

این موشک دارای برد 700 کیلومتر و مجهز به کلاهک 579 کیلوگرمی معرفی شده و چند روز بعد نیز خط تولید آن نمایش داده شد. این موشک با 1.5 متر افزایش طول، 7 سانتیمتر افزایش قطر و حدود 39 درصد افزایش جرم نسبت به فاتح-110 به برد 2.33 برابر آن می رسد.

کمتر از یک سال پس از معرفی موشک ذوالفقار و به دنبال حمله تروریست ها به مرقد امام راحل و مجلس شورای اسلامی در خرداد 1396، نیروی هوافضای سپاه در 28 خرداد حمله موشکی را با نام لیله القدر علیه مواضع گروه داعش در شهر دیرالزور سوریه انجام داد.

در این حمله برق آسا 4 موشک ذوالفقار و 2 موشک قیام مورد استفاده قرار گرفته که همگی با دقت هر چه تمام به اهداف از پیش تعیین شده یعنی ساختمان های محل تجمع نیروهای داعش اصابت نمودند.

موشک ذوالفقار در عملیات لیله القدر

تصاویر منتشر شده از محل اصابت موشک های ذوالفقار نشان از دقت نقطه زنی بسیار بالای این موشک داشت. حدود 10 روز بعد از حمله تروریستی به رژه 31 شهریور در سال 1397، نیروی هوافضای سپاه پاسداران با یک عملیات ترکیبی موشکی و پهپادی به نام ضربت محرم، مجدداً با استفاده از 4 موشک ذوالفقار و دو موشک قیام به سمت مواضع تروریست ها در شرق فرات در خاک سوریه حمله کرد که با دقت تمام، ساختمان های مستحکم شده مراکز استقرار فرماندهان تروریست ها و اهداف دیگری را منهدم کرد.

شلیک موشک های ذوالفقار در عملیات ضربت محرم

این دو عملیات واقعی و حساس که اولین استفاده از قدرت سخت نظامی توسط جمهوری اسلامی ایران با استفاده از موشک های پیشرفته و ساخت داخل بود ارزش بالای موشک های بالستیک به عنوان یک ابزار واکنش بسیار سریع ولی دقیق و مخرب را نشان داد.

در این عملیات ها سرعت بسیار بالای عملکرد موشک های بالستیک، قدرت فرار را حتی از نفرات دشمن گرفت چه برسد به تجهیزات آنها. هیچ یک از رادارها و سایر ابزارهای شناسایی کشورهای منطقه که در حال پشتیبانی همه جانبه تروریست ها بودند نیز هشداری به آنها نداد.

همین رویکرد در عملیات حاج قاسم سلیمانی علیه چشم فتنه یعنی ارتش تروریست آمریکا در پایگاه عین الاسد عراق در سال 1398 نیز به خوبی عمل کرد.

روز گذشته و با رونمایی از موشک جدید «ذوالفقار بصیر»، همان ارزش عملیاتی نشان داده شده در عملیات های فوق در عرصه دریایی به برد بیش از دو برابر یعنی به محدوده 700 کیلومتری گسترش پیدا کرده است.

بدیهی است که امکان توسعه نمونه های راداری از موشک ذوالفقار یا در آینده موشک دزفول با برد 1000 کیلومتر نیز وجود دارد.

دو موشک ذوالفقار بصیر و دزفول روی پرتابگر مشترک

همانطور که می دانیم، ناوهای هواپیمابر هرگز به تنهایی به مأموریت اعزام نمی شوند و در کنار آنها چندین فروند ناوشکن موشک انداز، ناوهای لجستیکی و حتی زیردریایی وجود دارد.

ناوهای هواپیمابر به تنهایی ارزشی در حدود 6 میلیارد دلار دارند و هزینه نگهداری آنها در سال بالغ بر 200 میلیون دلار است و به اینها بایستی ارزش ده ها فروند هواگرد، تسلیحات و مهمات موجود را نیز اضافه کرد، خدمه آموزش دیده و با تجربه نیز عملاً قابل قیمت گذاری نیستند. اما این پایگاه هوایی بزرگ و متحرک که روزگاری تهدید عظیمی به حساب می آمد، امروز به سادگی مورد تهدید موشک های بالستیک پرسرعت تاکتیکی و میانبرد و حتی دوربرد ایرانی قرار گرفته است.

ذوالفقار بصیر مجهز به جستجوگر اپتیکی (سمت چپ)

ناوگروه های هواپیمابر برای رهایی از تهدید این سلاح های نوین، بایستی منطقه ایستایی خود را از سواحل کشور هدف، به اندازه برد این موشک ها دور کنند که به معنی دورتر شدن مسیر حرکت هواپیماهای موجود در آنها، کاهش جنگ افزارهای قابل حمل به دلیل لزوم حمل سوخت بیشتر و نیازمند شدن به سوختگیری هوایی و همچنین افزایش خطر رهگیری و انهدام توسط نیروهای مدافع است.

اما در صورتی که این ضعف تاکتیکی تحمیل شده پذیرفته نشود چه خواهد شد؟ موشک های بالستیک ضد کشتی، با استفاده از پرتابگرهای متحرک، با خروج از مخفیگاه های خود و شلیک چندین فروند موشک به ناوگروه مهاجم، یورش خواهند برد و با شلیک تعداد بالایی از این موشک ها که احتمالاً همگی از نوع سوخت جامد بوده و در زمانی کمتر از یک دقیقه آماده پرتاب می شوند و با شتاب بالای خود، به سوی اهداف حرکت می کنند و در نتیجه امکان واکنش تهاجمی از سوی ناوگروه دشمن، بسیار ناچیز خواهد شد.

با توجه برخورداری کشورمان از سواحل طولانی در جنوب و جزایر متعدد، امکان شلیک از سمت های مختلف به ناوگروه دشمن ممکن شده و توان انهدام این موشک ها عملاً ناممکن می گردد. بدین ترتیب و در راستای راهبرد نبرد ناهمطراز با ظهور این گونه از موشک های بالستیک، توازن قوا به روشی کم هزینه، تغییر کرده و به سمت تعادل پیش می رود.