فردا ۲۰ خرداد مصادف با ۱۰ ژوئن روز جهانی صنایع دستی است. روزی که بسیاری آن را پیوند مبارک عشق و هنر می‌دانند و روزی که مربوط به خلق آثار هنری سرزمین‌های مادری محسوب می‌شود. آثاری که نسل به نسل منتقل شده و قصه‌های فراوان، باورها و آرزوهای مختلفی در دل آن نهفته است. 

صنایع دستی در نقاط مختلف جهان مخاطبان زیادی را به خود جلب کرده و پای ثابت سوغاتی مسافران در شهرهای مختلف بوده است. کشور ایران هم غنی  از هنرهای دستی میراثی است و کمتر شهری بوده که آثاری از هنر دست زنان و مردان نداشته باشد تا چشم  مسافران را به خود خیره کند. هرچند گاهی بی‌مهری مسوولان، با داغ دل هنرمندان همراه بوده است و حمایت‌های مختلف از این قشر آنطور که باید نبوده است.

فارغ از موضوع کمبود حمایت دولتی‌ها از صنعتگران امسال صنایع دستی مانند بسیاری از صنعت‌های دیگر دستخوش کووید ۱۹ شده و شیوع کرونا انگار گرد مرگ بر آن پاشیده است. کاهش سفرهای گردشگردی بازار این صنعت چندهزار ساله را از رونق انداخته و سبب زیان بسیاری از هنرمندان در نقاط مختلف جهان شده است.

کرونا اکنون پایش را بر گلوی صنعت گردشگری و صنایع دستی گذاشته و نفس‌های این دو حوزه را به شماره انداخته است به طوری که حتما لازم است مراقبت‌های ویژه از سوی دولت سریعا برای این بخش‌ها انجام شود.

خسارت ۱۹۵۰ میلیاردی کرونا به صنعت صنایع دستی

درباره وضعیت کنونی مراکز تولید صنایع دستی به سراغ فرهاد فلاح مدیرکل حمایت از تولید صنایع دستی وزارت میراث فرهنگی،‌ گردشگری و صنایع دستی کشور رفتیم وی درباره این موضوع به خبرنگار فارس گفت: بر اساس محاسباتی که از استان‌های مختلف کشور توسط وزارت میراث فرهنگی انجام گرفته است کرونا حدود ۱۹۵۰ میلیارد تومان خسارت به تولید و فروش صنایع دستی در کشور زده است که این موضوع توسط وزیر میراث فرهنگی با مسؤولین کشور در میان گذاشته شد.

وی افزود: بر همین اساس قرار شد که در قالب تسهیلات به فعالان حوزه صنایع دستی خدماتی ارائه شود که مجدداً کارگاه‌های تولیدی فعال شوند.

آسیب ۶۰ هزار کارگاه انفرادی و جمعی صنایع دستی

وی ادامه داد: بیش از ۶۰ هزار کارگاه انفرادی و جمعی تولید صنایع دستی در کشور شناسایی شده که در شرایط کرونا دچار آسیب اقتصادی شده‌اند که لیست این کارگاه‌ها و افراد مربوط به آن به وزارت تعاون ارائه شده تا در سامانه کارا مشخصات‌شان درج شود و تسهیلات لازم از این طریق به آنها ارائه شود.

فلاح با اشاره به اینکه پیش از شیوع کرونا نیز از طریق سامانه کارا جهت اشتغال پایدار روستایی نیز اقدام شده بود، گفت: کمک‌هایی که قرار است وزارت تعاون به مشاغل آسیب‌دیده در شرایط کرونا ارائه کند تنها برای فعالان صنایع دستی نیست و ۱۴ رسته شغلی اعم از پوشاک و رستوران‌داران را شامل می‌شود.

وی تأکید کرد: همچنین تلاش کردیم تا مشاغل خانگی را هم به لیست خسارت دیدگان برای دریافت تسهیلات اضافه کنیم که تا الان موفق نبودیم.

مدیرکل حمایت از تولید صنایع دستی وزارت میراث فرهنگی،‌گردشگری و صنایع دستی کشور گفت: علاوه بر موضوع کرونا سال گذشته فعالان حوزه اقتصادی خسارت‌های دیگر را نیز داشته‌اند که وقوع سیل از جمله عوامل آن بوده است و این بلای طبیعی سبب خسارت کارگاه‌ها و مراکز فروش و بازارچه فعالین صنایع دستی شد که با پیگیری‌های زیاد، هیات دولت مصوب کرد که تسهیلات خسارت سیل سال ۹۸، به این کارگاه‌ها تعلق گیرد و در اواخرسال ۹۸ دستور اجرای آن را به بانک‌ها ابلاغ کرد.

فروش صنایع دستی به نصف رسیده است

فلاح بیان داشت: بازدهی فروش صنایع دستی در یکسال گذشته تا کنون نسبت به مدت مشابه سال پیش از آن به کمتر از نصف رسیده است.

وی گفت:‌ همچنین زنان حدود ۷۵ درصد دارندگان مجوزهای تولیدی صنایع دستی اعم از مناطق روستایی، شهری و عشایری هستند. 

گلایه‌ فعالان صنایع دستی از افزایش ۱.۵ برابری مواد اولیه

برای شنیدن حرف دل هنرمندان صنایع دستی به سراغ فرزاد فرجی تولید کننده صنایع دستی و فعال در حوزه تولید ظروف سفالی رفتیم. وی  درباره مشکلات تولید کنندگان صنایع دستی در شرایط شیوع کرونا به خبرنگار فارس گفت: شیوع کرونا حوزه صنایع دستی را همانند سایر مشاغل تحت تاثیر قرار داده است چرا که وضعیت اقتصادی، محدودیت‌های تردد، قرنطینه‌های خانگی، توقف فعالیت بازارهای داخلی و بین‌المللی و همچنین تعطیلی گالری و فروشگاه صنایع دستی، سبب کاهش چشمگیر تولید و فروش حوزه صنایع دستی شده است.

وی افزود: البته به غیر از موضوع کرونا به دلیل شرایط نامناسب اقتصادی حدود یک سال و نیم است که تولید کننده‌های صنایع دستی به ویژه در حوزه سفال با کمبود،‌نبود و افزایش قیمت مواد اولیه مواجه شده‌اند.

این تولید کننده صنایع دستی با اشاره به اینکه برخی از کارگاه‌ها با شیوع کرونا بیش از ۸۰ درصد با کاهش فروش مواجه شده‌اند،‌ گفت: صنایع دستی در کشور ما جزو ملزومات اصلی زندگی نیست و کالای لوکس و غیرضروری محسوب می‌شود و این مسئله سبب آسیب‌زا بودن حوزه صنایع دستی شده است.

چتر حمایتی دولت برای کارگاه‌های واقعی باز شود

فرجی گفت: به دلیل شرایط اقتصادی و تغییر دهک‌های جامعه، تعاریف مصرف و خرید تغییر کرده و حتی اگر در حال حاضر کرونا هم رفع شود، خانواده‌ها باید ابتدا بتوانند اولویت‌های اصلی و نیازهای ضروری را تامین کنند تا بتوانند به بحث‌های ثانویه همچون صنایع دستی بپردازند. به نظرم وزارت میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی باید به نوعی با سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی از کارگاه‌های تولیدی واقعی حمایت کند و به نوعی چتر حمایتی دولتی‌ها برای فعالان صنایع دستی باز شود و اقدامات کارشناسی و نظارت‌های دقیق اقداماتی انجام دهد که کارگاه‌های تولیدی صنایع دستی بتوانند مواد اولیه مورد نیاز را با سهولت و قیمت مناسب تهیه کنند.

وی توضیح داد:‌ارائه کارت‌های اعتباری و وام‌هایی که پروتکل‌های پیچیده اداری نداشته باشند از راهکارهای مؤثر جهت کمک به تولید کنندگان صنایع دستی است. همچنین باید با وزارت صمت هماهنگی‌هایی صورت گیرد که مواد اولیه مورد نیاز تولید صنایع دستی نه از دست واسطه‌ها بلکه با قیمت مناسب به تولید کننده‌ها ارائه شود.

این تولید کننده صنایع دستی تاکید کرد: البته باید توجه داشت که وزارت میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی باید سیاست‌گذاری‌های جامع و درستی برای عرضه بین‌المللی صنایع دستی کشور، داشته باشد. نکته‌ای که سال‌ها مغفول مانده و باید برای آن چاره‌ای اندیشید.

بیکاری ۳ هزار و ۴۰۰ فعال صنایع دستی در تهران

هرچند سعی شده اقداماتی برای کمک به تولیدکنندگان صنایع دستی صورت گیرد ولی اقدامات کافی نبوده و بیکاری میان تولیدکنندگان زیاد است. پروانه حیدری معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان تهران هم تلویحا بر موضوع مراقبت ویژه از حوزه صنایع دستی در شرایط کرونایی تاکید داشته است و  اخیرا اعلام کرد: در بررسی این معاونت از صنعتگران، فروشندگان و صادر کنندگان استان، کرونا بیش از ۲ میلیارد و ۹۳۰میلیون تومان به کسب و کارهاهای تهران در زمینه صنایع دستی خسارت وارد کرده است.

وی گفت: در بررسی این معاونت از صنعتگران، فروشندگان و صادر کنندگان استان تهران، کسب و کار حدود ۳هزار و ۴۱۰ نفر مورد آسیب قرار گرفت و بیکار شدند.

وی با بیان اینکه معاونت صنایع دستی استان اهتمام دارد تا این مشکلات را هرچه سریعتر مرتفع کند، خاطرنشان کرد: در بخش فروشگاهی حدود ۷۸۰نفر(۸۰درصد میزان تقریبی بیکاری)، بخش صادرات ۱۸۰نفر(۸۰درصدمیزان خسارت) و بخش شاغلین ۲هزار و ۴۵۰ نفر(۵۶درصد میزان خسارات) به ترتیب ضررو زیان دیدند. همچنین بیشترین سهم صادرات صنایع دستی تهران در سال ۹۸ به تولیدات رشته های شیشه، گلیم، زیلو، سنگ و زیورآلات سنتی اختصاص داشت.

 احیای صنعت صنایع دستی در بخش مراقبت‌های ویژه

به گفته مسوولان و کارشناسان حوزه سلامت کرونا فعلا ماندگار است و شاید تا سال آینده هم ادامه داشته باشد. بنابراین حمایت دولت از این بخش و فراهم کردن بستر مناسب جهت فعالیت و فروش تولیدات صنایع دستی ضروری است. باید تمهیدات لازم هرچه سریع‌تر اتخاذ شود و صنعت صنایع دستی با مراقبت‌های ویژه دولت احیا شود چرا که در غیراینصورت کرونا قطعا ضررهای جبران ناپذیری بر پیکر این صنعت وارد خواهد کرد.

بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.