تاکنون کمتر از ۱۰ کشور جهان به صورت بومی موفق به تولید سلاح ضد زره "تاپ اتک" و تنها تعدادی انگشت شمار موفق به نصب آن روی پرنده‌های بدون سرنشین خود شده اند، اما اکنون ایران نیز عضو این باشگاه مهم است.

موشک‌های ضد زره با قابلیت حمله از بالا و اصطلاحا "شلیک کن- فراموش کن"، امروز جزو پیشرفته‌ترین سلاح‌های موشکی ضد زره در جهان شناخته می‌شوند و چیزی کمتر از ۱۰ کشور جهان دارای توانایی تولید بومی این نوع از سلاح‌ها را دارند که بر اساس اعلام برخی ویژگی‌های یکی از جدیدترین محصولات تولیدی در صنایع دفاعی کشورمان، جمهوری اسلامی ایران نیز حالا جدیدترین عضو باشگاه موشکی از نوع حمله از بالا است.

شلیک کن فراموش کن نیز به معنای این است که بعد از شلیک کاربر نیازی به هدایت موشک به سمت هدف ندارد و اطمینان از اصابت به محل مورد نظر، به کاربران آن در زمان هر عملیات و اقدام نظامی، کمک شایانی می‌کند.

طی روزهای گذشته و همزمان با تحویل چند پهپاد جدید به نیروی هوایی ارتش، تصاویری از این پرنده‌های بدون سرنشین جدید منتشر شد که حاکی از آزمایش موفق یک سلاح هوا پرتاب جدید در کشور بود؛ یک موشک ضد زره هوا پرتاب که قابلیت شلیک کن – فراموش کن و حمله از بالا یا همان "تاپ اتک" را داشته و می‌تواند با دقت فوق العاده هدف را مورد اصابت قرار دهد.

طبق تصاویر منتشره از این محصول جدید، به نظر می‌رسد این موشک از جستجوگر تصویری حرارتی به عنوان سامانه هدایت خود بهره می‌برد و بر اساس شکل ظاهری، می‌توان حدس زد که احتمالاً همان موشک مشاهده شده در بازدید اعضای کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی از دستاوردهای دفاعی در دی ماه ۱۳۹۵ باشد؛ موشکی شبیه به یکی از نمونه‌های موشک ضد زره مشهور «اسپایک».

موشک ناشناخته ایرانی

خانواده موشک‌های اسپایک دارای انواع مختلفی هستند که قابلیت نفوذ تا بیش از ۱۰۰۰ میلیمتر، هدایت به کمک فیبر نوری، امکان حمله از بالا، قابلیت "شلیک کن-فراموش کن" و گستره وسیعی از برد در نمونه‌های مختلف آن‌ها وجود دارد.

برد نهایی موشک اسپایک در مدل LR در شلیک از سطح زمین بین ۴ تا ۵ کیلومتر، جرم ۱۴ کیلوگرم و میزان نفوذ ۷۰۰ میلیمتر عنوان شده است. نمونه LR-۲ این موشک نیز دارای برد ۵.۵ کیلومتر با شلیک از زمین و تا ۱۰ کیلومتر با پرتاب از بالگرد بوده و جرم آن به ۱۲.۷ کیلوگرم کاهش یافته است. با توجه به محدوده ارتفاع و سرعت پروازی مشابه بین بالگردها و پهپادهای متوسط و سبک، همین حدود برد برای شلیک آن از پهپادهای این رده قابل تخمین است.

ورود ایران به یک باشگاه خاص دیگر دفاعی

با این مقدمه از آنچه درباره این سلاح جدید ایرانی می‌دانیم، نگاهی خواهیم داشت به کشورهای دیگر جهان که اکنون دارنده موشک‌های تاپ اتک هستند. پیش از این باید به این مسئله اشاره کنیم که در بحث تاپ اتک یک سری از موشک‌ها مثل سری طوفان ۳ با پرواز مستقیم از روی هدف و استفاده از حسگرهای خود حضور هدف را تشخیص داده و منفجر می‌شوند. در این لیست به این موشک‌ها نخواهیم پرداخت بلکه به تاپ اتک‌هایی خواهیم پرداخت که با تغییر زاویه شلیک از بالا به هدف حمله ور می‌شوند. در عین حال تمام موشک‌هایی نیز که در این لیست به آن‌ها پرداخته خواهد شد از نوع شلیک کن – فراموش کن و عملیاتی نیز هستند.

با یک بررسی متوجه می‌شویم که کمتر از ۱۰ کشور جهان به صورت بومی به این توانایی دست پیدا کرده و باقی کشورهای جهان در زمره خریداران این فناوری به شمار می‌آیند. صنایع دفاعی ایران بعد از درس‌های سخت ۸ سال دفاع مقدس از همان ابتدا بحث توسعه توان ضد زره را یکی از اولویت‌های همیشگی خود داشته و امروزه با رسیدن به این موشک با قابلیت شلیک کن فراموش کن و حمله از بالا مشخصا تبدیل به یکی از بازیگران قدرتمند جهانی در بحث ضد زره شده است.

در ادامه با دارندگان دیگر این فناوری آشنا خواهیم شد.

آمریکا با هلفایر و جاولین در میدان اشغالگری

دو سلاح اصلی حمله از بالا در ارتش آمریکا یکی موشک‌های سری هلفایر و دیگری موشک جاولین است. موشک هلفایر در اصل برای مسلح کردن بالگردهای آپاچی طراحی و ساخته شده است. این موشک هوا به سطح که تا به امروز نزدیک به بیش از ۱۰ مدل از آن توسعه پیدا کرده و تولید شده است از هدایت ترکیبی نیمه فعال لیزری و امواج رادار موجی میلی متری بهره می‌برد. سازنده اصلی این موشک شرکت لاکهید مارتین است و این موشک برای نصب بر روی انواع بالگردها، پهپادها و یک سری از هواپیماهای بال ثابت توسعه پیدا کرده.

بالگردهای آپاچی، کبری، بلک هاوک و تایگر در کنار پهپادهای سری پردیتور و ریپر و هواپیماهای بال ثابت مثل سری Archangel و AC-۲۰۸ از جمله حامل‌های این موشک هستند. هلفایر از زمان تهاجم آمریکا به پاناما در اواخر دهه ۱۹۸۰ میلادی در تمامی جنگ‌های این کشور حضور فعالی داشته است. این موشک امکان پرتاب از روی پلتفرم‌های زمینی و دریایی را نیز دارد. برد موشک هلفایر بسته به ارتفاع پرواز بین ۸ تا ۱۰ کیلومتر، سرعت آن در حدود ۱.۳ ماخ بوده و از انواع سر جنگی با قابلیت ضد زره، ترموباریک و شدید الانفجار بهره می‌برد.

عربستان، امارات، عراق، کویت، تایوان، کره جنوبی، انگلستان، ترکیه، لبنان، ژاپن، اردن، استرالیا، هند و رژیم صهیونیستی از جمله کاربران این موشک هستند.

تاپ اتک معروف دیگر آمریکایی‌ها جاولین ساخت شرکت‌های ریتهون و لاکهید مارتین در کنار موشک قدیمی‌تر و معروف تاو سلاح ضد زره اصلی پیاده نظام ارتش آمریکا را تشکیل می‌دهند. این موشک می‌تواند با اهدافی در فاصله ۲۷۵۰ الی ۴۷۵۰ متری بسته به پروفایل پروازی خود درگیر شود. این موشک از سیستم هدایت تصویر ساز فروسرخ بهره برده و وزن موشک در حدود ۲۲ کیلوگرم است. وزن سر جنگی موشک در حدود ۸.۴ کیلوگرم است. این موشک از دو پروفایل پروازی تاپ اتک و حمله مستقیم بهره می‌برد. موشک جاولین سابقه حضور در نبردهای مختلف از زمان تهاجم آمریکا به افغانستان تا به امروز را در کارنامه داشته است.

قطر، نیوزلند، ایرلند، انگلستان، فرانسه، استونی، نروژ و عربستان سعودی از جمله کاربران این موشک ضد زره هستند.

رقابت تاپ اتک‌ها در شرق آسیا

سه کشور ژاپن، کره جنوبی و چین در شرق آسیا از دیگر دارندگان فناوری موشک‌های ضد زره تاپ اتک هستند. در کشور ژاپن شرکت معروف کاوازاکی موشک‌های سری Type ۰۱ LMAT را توسعه داده است و یکی از سلاح‌های اصلی ضد زره این کشور است. این موشک ژاپنی البته به دلیل سیاست‌های بسیار سخت گیرانه توکیو در بحث صادرات جنگ افزار فرصت حضور در بازارهای نظامی را نداشته است. این موشک از سیستم هدایت فروسرخ بر اساس حسگرهای غیر سرد شونده بهره برده و سر جنگی آن نیز از مکانیزم نفوذگر دو مرحله‌ای استفاده می‌کند. این موشک از سیستم پیشران سوخت جامد بهره برده و ۴ کیلومتر برد دارد. وزن موشک و سیستم هدایت آن روی هم نزدیک به ۳۰ کیلوگرم است.

کره جنوبی از دیگر بازیگران قوی در زمینه موشک‌های حمله کننده از بالا است. موشک ضد زره AT-۱ K Raybolt ساخت شرکت LIG Nex ۱ از جمله محصولات تقریبا جدید ساخت شده در این رده است و در سال ۲۰۱۷ میلادی به ارتش کره جنوبی تحویل شده است. این موشک به عربستان سعودی و امارات نیز صادر شده و بر اساس مدارک تصویری موجود توسط عربستان در جریان تهاجم به یمن مورد استفاده قرار گرفته است. این موشک ضد زره ۲۰ کیلوگرم وزن داشته و برد آن در حدود ۳ کیلوگرم است. سیستم هدایتی آن نیز از نوع تصویرساز فروسرخ و سرجنگی آن نیز از نوع دو مرحله‌ای شدید الانفجار ضد تانک است.

اما به چینی‌ها می‌رسیم که از سال ۲۰۱۴ میلادی اولین تصاویر و اطلاعات را درباره موشک HJ-۱۲ ملقب به پیکان سرخ را منتشر کردند. این موشک از نظر ظاهری شدیدا شبیه به جاولین آمریکایی است. برد این موشک در طول روز ۴ و در طول شب دو کیلومتر است. وزن آن در حدود ۲۲ کیلوگرم است و از سامانه هدایت فروسرخ بهره می‌برد. این موشک دارای قابلیت حمله عمودی از بالا به اهداف زرهی را داشته و می‌تواند در ۱۱۰۰ میلی متر زره نفوذ کند. این موشک از نوع شلیک کن - فراموش کن می‌باشد.

بر اساس خبرهای رسیده اخیرا چینی‌ها این موشک را به یک کشور صادر کرده اند. برخی منابع خبری اعتقاد دارند نیجریه کشور مقصد این موشک‌ها بوده است.

ترکیه و رژیم صهیونیستی؛ رقبای ایران مشغول کارند

در بحث رقابت‌های نظامی یک مسابقه پنهان بین سه ضلع قدرتمند منطقه یعنی ایران، ترکیه و رژیم صهیونیستی وجود دارد که در بخش‌های زیادی ادامه پیدا کرده است. یکی از این موارد موشک‌های ضد زره حمله از بالا است. در رژیم صهیونیستی با سری اسپایک ساخت شرکت رافائل رو به رو هستیم که از جمله محصولات معروف اسراییلی‌ها در بازارهای جهانی است. این سری از موشک‌های ضد زره در چندین مدل ارائه شده و در بردهای کوتاه مثل حدود زیر یک کیلومتر تا نزدیک به ۲۵ کیلومتر را پوشش می‌دهد.

این موشک از سیستم هدایت ترکیبی الکترواپتیکی و تصویرساز فروسرخ برای هدف یابی بهره برده و از سرجنگی آن از نوع دو مرحله‌ای شدید الانفجار ضد تانک است. کشورهایی مثل هند، استرالیا، سنگاپور، آذربایجان، فنلاند، آلمان، لهستان، کره جنوبی، اسپانیا و انگلستان از جمله کاربران این موشک هستند.

در کشور ترکیه نسل جدیدی از موشک‌های ضد زره برای جایگزینی سری تاو و کورنت که در خدمت ارتش این کشور بوده وارد خدمت شده که سری OMTAS ساخت شرکت روکستان ترکیه است. این موشک ضد زره با قابلیت شلیک کن فراموش کن و حمله از بالا از سال ۲۰۱۸ وارد فاز تولید انبوه و تحویل به ارتش ترکیه شده است. این موشک بردی در حدود ۴ کیلومتر داشته و علاوه بر حالت حمله از بالا توان حمله مستقیم و البته به روز شدن اطلاعات در زمان پرواز را دارد. کل مجموعه موشک و سیستم هدف گیری و پایه‌های آن در حدود ۳۶ کیلوگرم وزن دارد.

دو غول اروپا همچنان موشک می‌سازند

فرانسه و آلمان را شاید بتوان بدون شک از جمله نیرومندترین کشورهای اروپایی در بحث طراحی و تولید سلاح معرفی کرد. این دو کشور با سابقه بسیار طولانی در بحث طراحی و توسعه سیستم‌های تسلیحاتی در مسئله موشک‌های تاپ اتک نیز دستی بر آتش داشته و حرف‌هایی برای گفتن دارند. آلمان‌ها برای مسلح کردن بالگردهای سری تایگر موشک PARS ۳ LR را استلفاده می‌کنند که ۷ کیلومتر برد داشته و در ابتدا یک پروژه مشترک بین این کشور، فرانسه و انگلستان بود.

به ترتیب انگلیس و فرانسه از این طرح خارج شدند و در نهایت آلمان‌ها این طرح را به تنهایی به پیش بردند. این موشک‌ها از سیستم هدف یابی الکترواپتیک و فروسرخ غیر فعال بهره برده و دارای سر جنگی به وزن ۹ کیلوگرم است.

موشک آخر در لیست، MMP ساخت فرانسه است که به تازگی وارد خدمت ارتش این کشور شده است. این موشک ضد زره توانایی شلیک کن فراموش کن و حمله از بالا را داشته و امکان هدایت شدن در میانه راه توسط شخصی به غیر از کاربر را نیز دارد. MMP توسط کمپانی MBDA طراحی و ساخته شده است. این موشک ۱۵ کیلوگرم با متعلقات خود وزن داشته و می‌تواند به برد ۵ کیلومتر دست پیدا کند. این موشک برای حمل توسط نیروهای پیاده توسعه پیدا کرده، ولی امکان نصب آن بر روی خودرو نیز وجود دارد.

نگاهی به فهرست بالا نشان می‌دهد باید مجموعه‌ای از تکنولوژی‌ها و فناوری‌های ویژه در اختیار صنایع دفاعی یک کشور باشد تا بتواند چنین سلاحی را طراحی و تولید کند که خوشبختانه اکنون در جمهوری اسلامی ایران به ثمر نشسته است. در عین حال، مجهز شدن پهپادهای ایرانی به این سلاح، نکته ویژه‌ای است که دایره مذکور را کوچکتر و دارندگان و سازندگان چنین سلاحی را محدودتر می‌سازد.

بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.