چرا رهبران ناتو به جان هم افتاده اند؟
اجلاس سران ناتو در لندن در شرایطی برگزار شد که اختلاف اعضا از هر زمان دیگری بیشتر شده و برخی کشورها علیه دیگری شمشیرشان را از رو کشیده اند. منشا اصلی این اختلافات بحث بودجه آن است که ترامپ در مورد آن بازی در می آورد و می گوید چرا اروپائی ها پول بیشتری برای امنیتشان نمی پردازند؟ چشم اروپا از عادت ترامپ به خروج از تعهداتش ترسیده و امانوئل ماکرون جلو افتاده تا رئیس جمهور آمریکا را با حرف هایش تحت فشار قرار دهد. اما این تنها دغدغه اعضا نیست. یک عضو بدقلق دیگر ناتو، این روزها ترکیه است که به خاطر عدم حمایت اعضای اروپائی ناتو از دست آنها عصبانی است و مدام خط و نشان می کشد. روابط بین اعضا سردتر از سال های پیش است و برخی حتی مرگ ناتو را پیشبینی میکنند. اما سوال این است که با مرگ ناتو، چه اتفاقی برای نگرانی های امنیتی غرب می افتد؟ در خبرانلاین با اردشیر سنایی، کارشناس روابط بین الملل و استاد دانشگاه در مورد اجلاس سران ناتو در لندن به گفتگو نشسته ایم:
نگرانی هایی وجود دارد که مبادا ترامپ ناتو را ترک کرده یا یک تصمیم عجیب بگیرد. به هر حال غرب دیگر می داند که به آمریکای تحت رهبری ترامپ اعتباری نیست و به نظر می رسد در پی آن است که یک فکری به حال امنیت خودش کند. شما شکافهای موجود در ناتو را تا چه اندازه جدی می بینید؟
اجلاس سران ناتو در لندن، در هفتادمین سالگرد تاسیس نقطه مهمی برای این سازمان نظامی-دفاعی باقی مانده از زمان جنگ سرد خواهد بود و در هفتاد سال گذشته ناتو فراز و فرودهای زیادی را پشت سر گذاشته است. انتظار اینکه چنین سازمانی با چنین وظایف زیادی دچار شکاف نباشد، انتظار بیهوده ای است. در واقع اگر اتفاقات اخیر را بررسی کنیم متوجه می شویم که اتفاق جدیدی رخ نداده و ماهیتاَ سازمان های بین المللی هم مثل سایر پدیده ها می توانند مشکلاتی در مسیر حرکت خود داشته باشند. شرایط بین المللی از یک طرف و شرایط ویژه ای که در امریکا و به دلیل حضور ترامپ در قدرت، وجود دارد از طرف دیگر و اتفاقاتی که در محل ماموریت های ناتو و در خاورمیانه و به ویژه در سوریه در جریان است، باعث شده که ناتو این روزها شرایط ویژه ای داشته باشد.
از زمان به قدرت رسیدن ترامپ او با هر نوع نهادگرایی و بین المللی گرایی در تضاد قرار گرفت و با متحدان اروپائی خود چالش هایی را ایجاد کرد. از جمله چالش های ترامپ با ناتو این بود که می گفت، ناتو به شدت وابسته به آمریکا شده و ایالات متحده هزینه سرپا ماندن آن را پرداخت می کند. او می گوید که باید تغییراتی در وضعیت فعلی ایجاد شود وگرنه امریکا از این پیمان هم مانند دیگر پیمان ها خارج می شود. در اجلاس پیشین ناتو در بروکسل رئیس جمهور ایالات متحده، خواستار افزایش بودجه نظامی کشورهای عضو برای جبران هزینه ها شد تا امریکا پول کمتری بپردازد. تهدیدهای ترامپ اروپائی ها را واداشت تا در خواست ترامپ را تا اندازه ای جدی بگیرند و به فکر این بیفتند که به شکلی تدریجی آن را اجرا کنند. اما این امر هنوز کاملا تحقق نیافته است. به هر حال به نظر می رسد که اروپائی ها چاره ای جز اجرای خواسته های آمریکا در زمینه ناتو ندارند. این مشکلاتی که با ترامپ به وجود آمده مهم ترین چالش با ناتو است.
فرانسه پیش قدم شده تا صدای اعتراض کشورهای عضو را به گوش ترامپ برساند. به نظر می رسد مکرون خیلی از وضعیت کنونی عصبانی است و فکر می کند که باید رئیس جمهور آمریکا را سر جای خود بنشاند. تهدیدهای مکرون از چه جنسی است؟ می خواهد تنها فشاری را به کاخ سفید وارد کند یا واقعا در پی این است که ناتو را از مرکزیت بیندازد؟
به نظر می رسد بعضی از اعضای اروپایی ناتو، از جمله فرانسه به دنبال تغییر مناسبات در ناتو هستند. آنها نگران این هستند که ناتو و در ادامه آن امنیت اروپا به سلطه آمریکا در بیاید. در راس این کشورهای معترض فرانسه قرار دارد. ماکرون چند وقتی است که اعتراضات تندوتیزی را شروع کرده و از مرگ مغزی ناتو گفته است. او همچنین از اینکه هماهنگی لازم برای اتخاذ تصمیمات مهم در این سازمان وجود ندارد، ناراضی است.
فرانسه همزمان با این انتقادات می خواهد هم به ترامپ به خاطر تلاشش برای خروج از ناتو فشار بیاورد و هم دیگر کشورهایی مثل المان را هدف گرفته تا ضرورت ایجاد ارتش واحد اروپائی یا سازمان دیگری مشابه با ناتو و با محوریت اروپا را گوشزد کند.
اردوغان هم خط و نشان هایی برای اعضا می کشد. به نظر می رسد که او دست غرب را خوانده و می داند که چطور این کشورها را وادار به همکاری با خودش کند. اردوغان از چه چیزی تا این حد عصبانی است و ایا این عصبانیت می تواند مشکل و شکاف مهمی در ناتو ایجاد کند؟
مساله دیگر و بحران دیگری که ناتو دارد، با ترکیه و شخص اردوغان است. ترکیه بعد از بحران سوریه، به ائتلاف روسیه پیوست و با خرید s۴۰۰ و طرح خرید هواپیماهای نظامی روسی به جای هواپیماهای آمریکایی ناتو را وارد چالش جدیدی کرده است. ترکیه با عملیاتی که در شمال سوریه آغاز کرد عملا وارد چالش دومی هم شد. این کشور از زمانی که منافعش در سوریه در تضاد با غرب و ناتو قرار گرفت، برای وادار کردن غربی ها به پذیرش خواسته هایش و استفاده از نفوذ روس ها، به سمت پوتین چرخید. مهم ترین خواسته ترکیه فعلا فعالیت شبه نظامیان کرد سوری است که در مرز سوریه با ترکیه حضور دارند. اردوغان توقع دارد که ناتو و غرب این نگرانی او را به رسمیت بشناسند اما این اتفاق هنوز نیافتاده است. موضوع دیگر این است که ترکیه بابت رفتارهای دوگانه موجود در ناتو هم شکایت دارد و نمی تواند نگاه ناتو به بالکان، که در تضاد با نگاه انکاراست را بپذیرد.
در نهایت به نظر نمی رسد که اعضای ناتو با وجود این چالش ها و تضادها، بخواهند به سمت خروج و انحلال این سازمان پیش بروند. تشکیلات ناتو در طول فعالیت هفتاد ساله خود در جهت مقابله اعضا با انواع تهدیدها بوده است و انتظار می رود که چالش های فعلی هم حداقل به صورت تقریبی با رایزنی اعضا مدیریت شود.
وجود این سازمان هنوز منافع کشورهای عضور را تامین می کند و ضرر نبودش بیشتر است. طرفین راهی برای حل و فصل این بحران ها پیدا خواهند کرد و اتفاق جدیدی در ناتو نمی افتد. چرا که تهدیدهای سابق مثل تهدید سوریه هنوز پا برجا هستند و در کنار آنها تهدیدات جدیدی مثل چین هم اضافه شده اند. ناتو باید راهی برای مقابله با این تهدیدات پیدا کند و همین امر حفط این سازمان را از حذف آن ضروری تر می کند.
بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.
