بنزین در سال آینده چه وضعیتی پیدا می‌کند؟

«۱۰۰۰هزار تومان»؛ نه کمتر، نه بیشتر. از سال۹۴ با تک‌نرخی‌شدن قیمت بنزین تا سالی که آخرین هفته‌هایش را سپری می‌کنیم، بنزین با این قیمت به صاحبان خودرو عرضه شد. در ۴سال گذشته نرخ بنزین تغییری نکرده است. این قیمت ماحصل توافق دولت و مجلس بود و هر زمان به روزهای بررسی بودجه در مجلس می‌رسیم، این خبر که «بنزین گران نمی‌شود.» در قامت مهم‌ترین خبر بودجه‌ای نقش‌آفرینی می‌کند.

بودجه سال۹۸ هم از اسلاف خود تبعیت کرد و با وجود اما و اگرهای بسیار مبنی بر لزوم افزایش قیمت یا سهمیه‌بندی بنزین، دولت در بودجه ۹۸ سنگ‌بنایش را بر تغییرندادن شیوه پیشین خود و تعیین مبلغ هر لیتر بنزین هزار تومان قرار داد، چنان‌که محمدباقر نوبخت، رئیس سازمان برنامه و بودجه در همان روزهایی که دولت، بودجه ۹۸ را راهی مجلس کرده بود، گفت: «هیچ افزایش قیمتی بیش از ١٠٠٠تومان برای بنزین محاسبه نشده است».

این گفته نوبخت به این معنا بود که دولت ریش و قیچی را در مورد افزایش قیمت بنزین به‌دست اهالی خانه ملت سپرده و ترجیح داد تا بدنامی افزایش قیمت بنزین در وضع اقتصادی نامناسب کشور، به نام نمایندگان مجلس ثبت شود و دولت منزه از غوغای بنزینی بیرون بیاید.

چرا دولت بنزین را گران نکرد؟

فاطمه حسینی، نماینده مردم تهران در مجلس دهم و عضو کمیسیون اقتصادی در رابطه با این اقدام دولت به خبرنگار همشهری گفت: « دولت مانع قانونی برای افزایش قیمت بنزین ندارد؛ چرا که در قانون هدفمندی یارانه‌ها برای دولت تکلیف شده است که تا پایان مهلت اجرای این قانون قیمت حامل‌های انرژی به 90 درصد قیمت فوب خلیج‌فارس برسد. بنابراین دولت‌ها به این کار مکلف هستند اما چه در این دولت چه در دولت پیشین این کار انجام نشده است».

از میان پیشنهادهای مطرح‌شده در کمیسیون تلفیق برخی جالب توجه بودند. یکی از این پیشنهادها مربوط به تأمین سوخت مورد نیاز تاکسی‌ها و وانت‌بارها اعم از سنتی و اینترنتی براساس میزان استفاده‌شان در 6‌ماه اول سال بود. پیشنهاد دیگر هم تعیین قیمت پلکانی برای بنزین بود. براساس این پیشنهاد اگر کسی تا سقف 100لیتر در ‌ماه سوخت مصرف می‌کرد، می‌توانست بنزین را با همان قیمت هزار تومانی تهیه کند اما اگر مصرف بنزین از حد تعیین‌شده تجاوز کرد و به میزان 100 تا 150لیتر رسید، باید بنزین را 500تومان گران‌تر تهیه کند و درنهایت اگر میزان مصرف بالاتر از 150 لیتر رسید، بنزین هم 2هزارتومان فروخته شود

او منشأ این تصمیم دولت را در هزینه‌های اجتماعی و سیاسی می‌داند و در پاسخ به این سؤال که چرا دولت افزایش قیمت بنزین را از دوش خود برداشت و برعهده مجلس گذاشت؟گفت: «این نکته را باید از دولت پرسید. بعید است که به لحاظ کارشناسی به جمع‌بندی نرسیده باشند اما تصور از هزینه‌های اجتماعی و سیاسی منجر به این تصمیم فعلی شد. در هر صورت دولت دستش در این رابطه باز بوده است».

کمیسیون تلفیق و بن‌بست پیشنهادهای بنزینی

بعد از آنکه بودجه 98 با دستان حسن روحانی، رئیس دولت دوازدهم رهسپار مجلس شد، نوبت به مجلسی‌ها رسید تا سرنوشت قیمت بنزین را نهایی کنند.

نمایندگان در گام اول بررسی بودجه 98 در کمیسیون تلفیق جمع شدند. در روزهای حضور بودجه در این کمیسیون، هر روز خبری از یک پیشنهاد خاص در بخش بنزینی بودجه 98 به گوش می‌رسید.

غلامرضا تاجگردون که در این دوره ریاست کمیسیون تلفیق را برعهده دارد، از میزان قابل توجه 40پیشنهاد در مورد قیمت سوخت و نحوه سهمیه‌بندی آن سخن گفته بود؛ پیشنهادهایی که نتوانستند نظر مثبت کمیسیون تلفیق را به‌خود جلب کنند و همه در شکل و شمایل یک پیشنهاد روی کاغذ باقی ماندند.

فاطمه حسینی که سال گذشته در کمیسیون تلفیق بودجه 97حضور داشت، در رابطه با ماهیت پیشنهادهای مربوط به بنزین بودجه 97و 98 در کمیسیون تلفیق به خبرنگار همشهری توضیح داد: «امسال در کمیسیون همچون سال گذشته پیشنهادهای مختلفی در رابطه با بنزین مطرح شد. سال گذشته پیشنهادها شامل 2 دسته افزایش قیمت بنزین یا افزایش قیمت بر حسب مصرف بود. در بودجه 97 بحث سهمیه‌بندی به‌طور جدی مطرح نبود. از تابستان امسال زمزمه‌های سهمیه‌بندی شنیده شد اما سرانجام دولت به جمع‌بندی نرسید و این موضوع را در بودجه 98 اعمال نکرد».

او در رابطه با پیشنهادهای مطرح‌شده در کمیسیون تلفیق برای بودجه 98 گفت: «مرکز پژوهش‌های مجلس مطالعاتی در این زمینه داشت و در کمیسیون تلفیق هم پیشنهادهایی در رابطه با سهمیه‌بندی مطرح شد. پیشنهادهای امسال ناظر بر سهمیه‌بندی در قالب کارت سوخت برای هر خودرو یا سهمیه‌بندی براساس کارت بنزین برای هر شهروند بود. در رویکرد اول بحث کنترل مصرف و مقابله با قاچاق درنظر گرفته شد، در رویکرد دوم، تلاش شد تا گروه‌های مختلف که خودرو ندارند به‌خصوص خانواده‌های روستایی یا خانواده‌هایی که مصرف بنزینشان کم و محدود است، از منافع افزایش قیمت بنزین منتفع شوند و ذی‌نفع این مسئله باشند. هیچ‌کدام از این دو رویکرد در کمیته‌ای که کمیسیون تلفیق برای بررسی موضوع بنزین تشکیل داد، به نتیجه نرسید. در خود کمیسیون هم که اعضای محترم پیشنهادهای مختلفی در حول این دو رویکرد بیان کردند، رأی نیاورد».

این پیشنهادها در کنار پیشنهادی که دولت را مکلف به ارائه لایحه اصلاح قیمت حامل‌های انرژی می‌کرد، رأی نیاوردند تا محمدمهدی مفتح، سخنگوی کمیسیون تلفیق بودجه 98 در نشست خبری پشت تریبون رفت و از مخالفت اعضای کمیسیون تلفیق برای افزایش قیمت بنزین خبر داد؛ «براساس مصوبه این کمیسیون قیمت حامل‌های انرژی اعم از بنزین، نفت ، گاز و… نه در قیمت و نه در نحوه توزیع هیچ تغییری نسبت به سال ۹۷ نخواهد داشت.»

نظر کمیسیون تلفیق؛ نظر اکثریت مجلس

حال که کمیسیون تلفیق حکم داده است که بنزین با همان روال قبلی در پمپ بنزین‌ها حاضر و به‌دست مردم برسد، این سؤال مطرح است که آیا مصوبه کمیسیون در صحن علنی هم بدون تغییر رأی می‌آورد یا اینکه باید منتظر شروط جدیدی برای بنزین در صحن علنی باشیم؟

حسینی، عضو کمیسیون اقتصادی در پاسخ به این سؤال با قطعیت گفت: «به‌نظر می‌آید با توجه به اینکه کمیسیون تلفیق بودجه، تعداد قابل توجهی از نمایندگان را در خود جای داده و نظر آنها چکیده نظر نمایندگان مجلس است، باید گفت که در صحن علنی و در قالب لایحه بودجه، تغییری در موضوع قیمت بنزین ایجاد نخواهد شد. به‌نظر می‌آید کمیسیون تلفیق همان نظر صحن را در مورد این مسئله دنبال کرده و به‌نحوی نظر کمیسیون تلفیق نشان‌دهنده نظر صحن است».

برخی معتقدند پرهیز نمایندگان مجلس از ورود به مسئله افزایش قیمت بنزین ناشی از هراس آنها از انتخابات آتی مجلس و نیازشان به رأی حوزه انتخابیه‌شان است؛ نکته‌ای که حسینی آن را اینگونه پاسخ داد: «من گمان می‌کنم ملاحظات اجتماعی مجلس به لحاظ آثار جدی که تصمیمات کلان بر زندگی آحاد جامعه می‌گذارد، ملاحظات جدی است، چون هر چه باشد مجلس نمایندگی و دغدغه مردم را دارد».

او دولت را به‌عنوان بازیگر اصلی این مسئله معرفی کرد؛ «از نظر من، دولت برای اجرای این موضوع نیاز به قانون ندارد و قوانین مکفی در این رابطه هست. ورود مجلس به موضوعاتی که قوانین آن در گذشته تصویب شده، بعد نظارتی دارد. به‌عنوان نمونه چند سالی است دولت مکلف به حذف سه‌دهک درآمدی از زمره دریافت‌کنندگان یارانه می‌شود لکن اجرا نمی‌کند.»

سهمیه‌بندی؛ آری یا خیر؟

بررسی مسئله بنزین از چنان اهمیتی در میان نمایندگان مجلس برخوردار است که نمایندگان خارج از دایره کمیسیون تلفیق هم دست روی دست نگذاشتند و تلاش کردند با ارائه طرح‌های مختلف، نقش فعالی را در این میدان بازی یا حداقل به اهالی حوزه انتخابیه‌شان چنین پیامی را ارسال کنند. یکی از طرح‌های خاص در این حوزه با نام حسینعلی حاجی‌دلیگانی نماینده نزدیک به جبهه پایداری گره خورده است. این طرح با نام «یک لیتر بنزین برای هر ایرانی» شهرت یافت. در این طرح بنزین به جای خودرو به فرد تعلق می‌گیرد و هر روز یک لیتر بنزین به‌حساب ایرانی‌های داخل کشور واریز می‌شود، همچنین این طرح پیش‌بینی کرده است تا افرادی که خودرو ندارند یا کمتر از میزان دریافت شده، بنزین مصرف کرده‌اند، بنزین مانده در حسابشان را به دیگران بفروشند. این طرح که نوعی فروش کوپنی و سهمیه‌بندی‌کردن بنزین به‌حساب می‌آید، برای بررسی به کمیسیون انرژی مجلس سپرده شد. این کمیسیون در جلسه‌ای که با حضور زنگنه وزیر نفت برگزار شد، حکم به رد این طرح داد؛ چرا که از نظر اعضای کمیسیون و نماینده دولت این طرح به‌دلیل نداشتن سازوکار مناسب، موجب افزایش دلالی و قاچاق سوخت می‌شد. اما این نقطه از تصمیم‌گیری مجلس را نمی‌توان به‌عنوان نقطه پایان در داستان بنزین گذاشت؛ چرا که براساس گفته فاطمه حسینی هر چند در لایحه بودجه 98تغییری در قیمت و توزیع بنزین رخ نداده است اما احتمال دارد برای این موضوع در قالب یک قانون مجزا نه لایحه بودجه، تصمیم‌گیری شود. بنابراین امکان اینکه بحث سهمیه‌بندی یا افزایش قیمت در قانون مجزا پیگیری شود، بیشتر از به نتیجه رسیدنش در قانون بودجه است.

بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.