نیوزویک گزارش داد، پارس‌جنوبی که بزرگ‌ترین میدان گازی در جهان به‌شمار می‌آید در مرز آبی ایران و قطر قرار گرفته است. با این حال تحریم‌های اقتصادی آمریکاعلیه ایران موجب شده است تا شرکت‌های غربی برای سال‌ها نتوانند سرمایه‌گذاری در این زمینه انجام دهند.

زمانی که برجام در سال ۲۰۱۵ میان ایران،آمریکا وقدرت‌های جهانی به امضا رسید شرکت توتال فرانسه به‌سرعت وارد مذاکره با مقامات ایرانی برای سرمایه‌گذاری در این میدان گازی شد. با این حال پس از انتخاب دونالد ترامپ به‌عنوان رئیس‌جمهور جدید آمریکا و خروج یک‌جانبه از توافق هسته‌ای که بازگرداندن تحریم‌های ضدایرانی را به‌دنبال داشت، توتال نیز به‌دلیل واهمه از تحریم‌های ثانویه آمریکا که می‌تواند شرکت‌های خارجی که به همکاری با ایران ادامه می‌دهند را هدف قرار دهد، از ایران خارج شد. بسیاری از شرکت‌های دیگر اروپایی نیز تصمیم مشابهی را اتخاذ کردند چراکه برای آنها ماندن در بازار آمریکا مهم‌تر بود. در نبود توتال، پای شرکت ملی نفت چین به ایران باز شد. یک مقام توتال در این مورد به نیوزویک گفت: «این یک هدیه برای چین و یک خودزنی برای اروپا است.»

جنگ سرد جدید برای حفظ برجام

سیاست پس از برجام دولت ترامپ در برابر ایران در واقع افزایش درد و رنج اقتصادی بر حاکمیت این کشور است تا تهران در نهایت برای دستیابی به یک توافق جدید با آمریکا وارد مذاکره شود. منتقدان برجام- که اکنون برخی از آنها سمت‌های کلیدی دولت ترامپ را در اختیار دارند- بر این باورند که این سیاست تحریم ایران در دولت اوباما در حال به‌ثمر نشستن بود تا زمانی که دولت او تصمیم گرفت تهران را از زیر بار این فشار رها سازد. اما در زمانی که توتال از بازار ایران عقب‌نشینی کرده است و یک شرکت چینی جای آن را پر می کند، فلج کردن اقتصاد ایران اقدامی بسیار دشوار است.دولت‌های ایران، روسیه و چین در نظر دارند تا با افزایش همکاری‌های اقتصادی و مالی خود تحریم‌های آمریکا را که از نظر آنها برای سرنگونی رژیم ایران وضع شده‌اند، تا حد ممکن بی‌اثر سازند. افزایش مقیاس همکاری‌های اقتصادی ایران، روسیه و چین واضح‌ترین سیگنالی است که نشان می‌دهد پتانسیل ایجاد جنگ سرد میان این سه کشور و آمریکا وجود دارد.

مایک پمپئو، وزیرخارجه آمریکا پیش‌تر در سخنانی تاکید کرد که هدف سیاست‌خارجی دولت ترامپ ایجاد نوع جدیدی از نظم لیبرال است که در نظر دارد آمریکا را به‌طور قانونی از توافقنامه‌ها و معاهداتی که در راستای حفظ استقلال و منافع واشنگتن نیستند، خارج سازد. براساس گفته این مقامات خروج ترامپ از برجام از اولویت‌های این سیاست بوده ‌است. اما جنگ سرد دوم بسیار متفاوت از آنچه در سال‌های گذشته میان آمریکا و اتحاد جماهیر شوروی وجود داشت، خواهد بود. بر خلاف اتحاد جماهیر شوروی که اقتصاد سست آن در دهه ۸۰ میلادی عامل نابودی آن شد، چین اکنون دارای دومین اقتصاد بزرگ جهان است و این کشور دارای ظرفیت‌های جهانی در زمینه‌های مختلف فناوری و همچنین نفت‌و گاز است. امروز کالاهای ساخته شده از سوی شرکت‌های متوسط چینی را می‌توان در گوشه‌وکنار ایران دید. تحریم‌های ثانویه هیچ معنایی برای این شرکت‌ها ندارد چراکه این شرکت‌ها شریک تجاری آمریکا محسوب نمی‌شوند.

روسیه نیز در تلاش است تا با تخصیص سرمایه‌گذاری ۵۰ میلیارددلاری، حضور مستقیم خود را در صنعت نفت و گاز ایران تقویت کند. از سوی دیگر این کشور برنامه دارد تا به ایران در ارتقا و به‌روزرسانی سیستم شبکه برق نیز کمک کند. ‌مانند چین شرکت‌های روسی نیز چیزی برای باختن در برابر تحریم‌های ثانویه آمریکا ندارند. تحریم ایران طی چند دهه گذشته از سوی غرب این کشور را قادر ساخته است تا توانایی دور زدن آنها را کسب کند. در ماه نوامبر و پس از اجرایی شدن تحریم‌های نفتی دولت ترامپ، تنها بورس انرژی تهران قادر بود تا با دو قرارداد بیش از دو محموله ۷۰۰ هزار بشکه‌ای از نفت‌خام ایران را بفروشد. این سیستم به‌گونه‌ای طراحی شده است که افراد خریدار نفت ایران به‌طور ناشناس باقی بمانند. سعید قاسمی‌نژاد از اعضای بنیاد دفاع از دموکراسی در این‌باره می‌گوید: «فروش نفت در این سیستم نوعی پیروزی برای ایران به‌شمار می‌آید چراکه اکنون افراد مختلفی از سرتاسر جهان می‌توانند نفت ایران را بدون آنکه شناسایی شوند خریداری کنند.

ماهیت دولت ترامپ، علت شکست تحریم‌ها

ماهیت دولت ترامپ خود یکی از دلایلی است که رژیم تحریم‌های آمریکا علیه ایران را ناکارآمد می‌کند. پس از مباحثه‌های فراوان دولت ترامپ معافیت‌های نفتی را برای هشت کشور صادر کرده است. این معافیت‌ها برای کشورهایی نظیر ترکیه، هند و کره‌جنوبی به‌عنوان بزرگ‌ترین خریداران نفت ایران صادر شده است. پس از بررسی‌های بیشتر، کاخ‌سفید با امید به اینکه بتواند به یک توافق تجاری جامع با چین دست یابد، معافیت‌ خرید نفت از ایران را برای پکن نیز صادر کرد. مقامات ضدایرانی دولت ترامپ تحت رهبری جان بولتون، مشاور امنیت‌ملی کاخ‌سفید و پمپئو همچنین نگران آن هستند تا استثنا قائل شدن برای چند بانک ایرانی که وظیفه انجام تراکنش کالاهای بشردوستانه را عهده‌دار خواهند بود به پاشنه آشیل تحریم‌ها بدل شود چراکه ایران در گذشته توانسته است از این طریق تحریم‌ها را دور بزند.

البته آنچه مشخص است این است که تحریم‌های جدید تاثیراتی نیز با خود به‌همراه داشته‌اند: طی ماه‌های گذشته ارزش پول ایران کاهش یافت. با این حال بر خلاف خواسته ترامپ تحریم‌ها تاکنون نتوانسته‌اند تاثیر لازم را برای تغییر رفتار ایران داشته باشند. این موضوعی است که مقامات دولت ترامپ نیز در خفا با آن موافق هستند و به همین دلیل نیز کاخ‌سفید برنامه دارد در ادامه تحریم‌های جدیدی را علیه ایران وضع کند. بولتون در ماه نوامبر خاطرنشان کرد که این معافیت‌ها به‌طور موقتی صادر شده‌اند و واشنگتن از متحدان خود ‌مانند ژاپن و کره‌جنوبی انتظار دارد در طول ماه‌های آتی منابع دیگری را برای تامین نفت‌خود تعیین کنند. با این حال دیپلمات‌ها در آمریکا، اروپا و شرق آسیا بر این باورند که چین و روسیه به سرمایه‌گذاری خود در ایران ادامه می‌دهند.

 

بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.