حج، برنامه‌ای عبادی و سیاسی که قرن‌هاست برای به نمایش گذاشتن اتحاد و اقتدار مسلمانان برگزار می‌شود و از همان روز‌های ابتدایی غیر از بازه‌زمانی که مدینه و مکه دراختیار پیامبر اسلام (ص) بود، حکامی را به خود دیده است که بیشتر برای رسیدن به اهداف خود از این اماکن متبرک و مقدس استفاده می‌کردند. امروزه نیز حرمین شریف در اختیار رژیمی است که از فرصت‌های آن‌ها برای رسیدن به امیال نامبارکی استفاده می‌کند که سبب انتقاد و اعتراض مسلمین جهان شده است.

شاید یکی از جنایت‌های بی‌مانندی که در مکه و در طول تاریخ واقع شده است در دوران زعامت این شجره ملعون باشد و آن فاجعه منای سال ۹۴ است. جنایتی که سبب شد هزاران تن از حجاج بیت‌ا... الحرام جان خدا را در این حریم امن الهی از دست بدهند و این واقعه ریشه‌ای جز بی‌کفایتی سران رژیم‌سعودی نداشت. در این رویداد شخصیت‌های عزیزی از کشورمان جان خود را از دست دادند که یکی از آن‌ها غضنفر رکن‌آبادی، از دیپلمات‌های برجسته بود.

بعد از این واقعه بسیاری از مقامات کشورمان در رابطه با روشن شدن پشت‌صحنه این جنایت سخن‌هایی را مطرح کردند، ولی رژیم سعودی که پشتیبانی دول غربی را با خود همراه می‌دید در این باره پاسخی نداد. همزمان با فرارسیدن موسم حج برخی نگران بودند که شاید رژیم سعودی جنایت‌های دیگری را نیز همزمان با حضور حجاج ایرانی در سرزمین وحی مرتکب شود، ولی مسئولان ارشد ما معتقد بودند که حج باید برگزار شود و هیچ مانعی نباید جلودار این کنگره عظیم باشد.

در این بین بیشتر نگاه‌ها به سمت حجت الاسلام والمسلمین قاضی عسکر، سرپرست حجاج ایرانی بود و این فرد نیز در همان بازه‌زمانی حج برای دلگرم کردن مردم واکنش‌هایی را نشان می‌داد و به نوعی برخورد می‌کرد که التهابات و استرس‌های مطرح شده در جامعه کمتر شود و نگاه‌های منفی حاکم نسبت به اعزام زائران کاسته شود. در همین راستا با وی به گفتگو نشستیم تا درباره مشکلاتی که برای برگزاری این مراسم عظیم و همچنین برخی شایباتی که وجود دارد، اطلاعاتی کسب کنیم.

در ادامه گفت‌وگوی «قانون» با حجت الاسلام والمسلمین سید علی‌قاضی عسکر، نماینده، ولی فقیه در امور حج و زیارت و سرپرست حجاج ایرانی را می‌خوانید.

** رعایت شأن ایرانی و شیعه در حج امسال

نماینده، ولی فقیه در امور حج و زیارت در پاسخ به این سوال که وضعیت حج امسال چگونه بود با تاکید بر رضایتمندی بیشتر زائران گفت: در حج امسال زائران ایرانی خوب درخشیدند و در ارتباط وتعامل با دیگر مسلمانان جهان، شأن ایرانیان و شیعیان رعایت می‌شد که این خود نشان‌دهنده محبوبیت ایرانیان در بین کشور‌های اسلامی است.

حجت الاسلام و المسلمین سید علی قاضی عسکر، سرپرست حجاج ایرانی در ادامه با بیان اینکه اقدامات صورت گرفته در سازمان حج زیارت، بعثه مقام معظم رهبری و دیگر نهاد‌های دست اندرکار در حوزه حج و زیارت موجب شد حج امسال بسیارخوب برگزارشود، اظهار داشت: طبق نظرسنجی‌ها امسال زائران ایرانی نسبت به سال‌های گذشته بیشترین رضایت را داشتند و مجموعه اقدامات مفیدی که صورت گرفت موجب رضایتمندی بیشترحجاج شد.

وی به تشکیل ۲۶ کمیته آسیب شناسی بعد از برگزاری حج ۹۶ برای شناسایی و رفع مشکلات و موانع اشاره کرد و افزود: استفاده از نتایج به دست آمده موجب شد که برای مثال درحوزه مسکن رضایت زائران بیشترجلب شود و با راه‌اندازی آشپزخانه جدید درمکه غذای با کیفیت در هر وعده برای هزاران زائرطبخ شود.

** افزایش گرایش به معنویت

سرپرست حجاج ایرانی همچنین برنامه‌های متعدد در حوزه فرهنگی را برشمرد و با اشاره به اینکه درحج امسال گرایش زائران ایرانی به معنویت بسیارچشمگیربود، تصریح کرد: این موارد نشان می‌دهد مردم با آگاهی بیشتری دراین مسیر قدم گذاشته اند. وی با بیان نمونه‌هایی از احساسات معنوی مردم افزود: برای مثال همسر جانبازی که در آخرین لحظات برای شوهرش مشکل پیش آمده و نتوانسته بود به حج مشرف شود، نیت کرده بود به نیابت از شوهرش، کار‌های خانم مسنی را که به تنهایی به حج آمده بود، انجام دهد. برخی ازخانم‌ها هم در فضای مجازی گروه تشکیل داده و در آن از زائرانی که توانایی نداشتند درخواست کرده بودند تا لباس های‌شان را بدهند تا برای آن‌ها شستشو دهند. از این‌گونه مساعدت‌ها و همکاری‌ها در حج امسال فراوان بود.

** پرهیز از بازارگردی

نماینده، ولی فقیه در امور حج و زیارت با تاکید بر اینکه حج امسال با کمال احترام و عزت نسبت به ایرانیان برگزار شد، تصریح کرد: از لحظه ورود زائران ایرانی به فرودگاه مدینه یا جده تا هنگام خروج شان از عربستان حتی یک مورد تعرض به ایرانیان گزارش نشد و شرایط بسیار خوب و آرام بود و خوشبختانه فضای تلخ گذشته مثل اهانت به ایرانی‌ها و شیعیان دیگر وجود نداشت.

وی با بیان اینکه با فرمایشات مقام معظم رهبری وجلسات توجیهی قبل ازحج، زائران از بازارگردی نیزپرهیز کردند، افزود: امسال حجاج خوب درخشیدند و وقتی با زائران دراین مورد صحبت می‌کردیم، اظهار داشتند درایران خرید‌های خود را انجام داده اند و قصد خرید از عربستان ندارند.

** تلاش سعودی‌ها برای اجرای تفاهمنامه

سرپرست حجاج ایرانی درپاسخ به این سوال که آیا برای برگزاری حج با عربستان تفاهمنامه امضاکرده بودید، اظهار داشت: بله، تفاهمنامه بین مسئولان حج دو کشور امضا شده بود و سعودی‌ها تلاش فراوانی برای اجرای آن می‌کردند.

وی با اشاره به اینکه امسال مراسم دعای کمیل، ندبه وعرفه بسیار باشکوه‌تر از گذشته برگزار شد، گفت: درحج امسال در سلسله جلسات انس ومعرفت شخصیت‌هایی مانند آقایان رفیعی، راشد یزدی و عابدی سخنرانی می‌کردند و این جلسات بسیار مورد استقبال زائران قرارگرفت.

سرپرست حجاج ایرانی در پاسخ به سوالی، تعامل سعودی‌ها را مثبت توصیف کرد و با تاکید براینکه نگاه ایرانی‌ها به حج نگاه وحدت و پرهیز از مشکل آفرینی است، گفت: در مورد برگزاری دعای کمیل دربین الحرمین طرف سعودی مدعی بود که در تامین امنیت مشکل دارند و به غیر ازاین مورد، سایر برنامه ریزی‌ها با موفقیت کامل انجام شد.

وی حضور زائران درحرمین شریفین و نماز‌های جماعت را مثال زدنی و توجه به قرآن کریم را بسیار بالا خواند و افزود: مسلمانان جهان همیشه به ایرانیان به عنوان یک الگو می‌نگرند و در ارتباط و تعامل با دیگر مسلمانان جهان، شأن ایرانیان و شیعیان رعایت می‌شود که نشان‌دهنده محبوبیت ایرانیان در بین کشور‌های اسلامی است.

نماینده، ولی فقیه برنامه ریزی‌های درست وخوب در حوزه حج را ضروری خواند و با اشاره به اینکه درحج امسال اهل سنت منسجم عمل کردند، گفت: اهل سنت آبروی نظام هستند و بسیاری ازمسلمانان جهان اذعان می‌کردند تنها کشوری که درآن شیعه وسنی باهم به صورت مسالمت‌آمیز زندگی می‌کنند، فقط جمهوری اسلامی ایران است.

وی افزود: جلسات متعددی نیز با فرهیختگان و روحانیون اهل سنت برگزار شد و آن‌ها شورای افتای جداگانه داشتند و مسائل شرعی زائران اهل سنت را پیگیری کرده و به آن پاسخگو بودند.

** جلسات برنامه ریزی برای یک کنگره

حجت الاسلام والمسلمین قاضی عسکر در پاسخ به این سوال که آیا برنامه‌هایی برای حج داشتید یا خیر با اشاره به اینکه سلسله جلسات مختلف ومتنوعی درحج امسال برگزار شد، جلسه ویژه نوجوانان وجوانان را از آن جمله دانست که بسیار مورد استقبال قرارگرفت.

نماینده، ولی فقیه گفت: جلساتی با نخبگان و فرهیختگانی که در کاروان‌ها حضور داشتند، برگزار و تبادل نظر‌های زیادی صورت گرفت و از آن‌ها خواسته شد بعد ازحج دیدگاه‌ها ونظرات شان را برای بعثه ارسال کنند.

وی آثار برنامه ریزی‌های صورت گرفته را در پیشبرد امور اجرایی حج مثبت ارزیابی کرد و گفت: خوشبختانه کار‌ها مطابق اصول پیش رفت؛ برای مثال هرساله برای رفتن به جمرات مشکلات رفت وآمد وجود داشت، ولی با برنامه ریزی صورت گرفته امسال هم در رفت وهم دربازگشت، زائران به راحتی ودرآرامش کامل رفت و آمد کردند.

** کاهش درگذشتگان در حج

به‌گفته نماینده، ولی فقیه آمارفوتی‌های گزارش شده حج امسال، ۱۰ نفر است که نسبت به سال‌های گذشته کاهش چشمگیری داشته و این امرنشان دهنده عملکرد بهتر کادر پزشکی حج است.

** نگاه مثبت به فضای‌مجازی

نماینده، ولی فقیه در پاسخ به این سوال که برای گسترش فعالیت‌های صورت گرفته چه استفاده‌ای از شبکه‌های اجتماعی و فضای‌مجازی کردید با بیان اینکه نتیجه کار‌های فراوان صورت گرفته درفضای مجازی، میلیون‌ها بازدیدکننده در این حوزه بود، اظهار داشت: امسال ۹ همایش علمی و کاربردی باعنوان‌های مختلف ازجمله حج وخانواده، حج ورسانه، حج وفضای مجازی، حج وارتباط تعاملی با جهان اسلام، حج واهل بیت، حج وقدس وحج و اقتصاد بود که زائران فرهیخته حاضر در کاروان‌ها مباحث مختلف را مورد بحث و کنکاش قرار می‌دادند.

** مشکلات اقتصادی و حج

سوالی نیز درباره فشار‌های اقتصادی و تاثیر آن بر حج مطرح شد که نماینده، ولی فقیه در این‌باره گفت: با توجه به وضعیت مالی مردم و مشکلات اقتصادی به دنبال راهکار‌های مناسب برای برگزاری حج آینده هستیم تا مردم تحت فشار قرار نگیرند.

وی با اشاره به اینکه درحج امسال تعداد نیرو‌های بعثه وسازمان حج کاهش یافت، اضافه کرد: تلاش کردیم به‌جای این افراد از نیرو‌های مردمی استفاده کنیم تا زائران بیشتری به حج مشرف شوند، برای مثال بازرس افتخاری را از داخل کاروان وازبین زائران انتخاب کردیم.

سرپرست حجاج ایرانی در پاسخ به سوال «قانون» درباره تاثیرافزایش قیمت دلار برحج وهزینه‌های آن تصریح کرد: الان به صورت قاطع نمی‌توان گفت: قیمت حج آینده چقدر خواهد بود لیکن گرانی ارز بی‌شک در حج سال بعد تاثیر خواهد گذاشت.

وی با اشاره به اینکه هزینه حج امسال با توجه به درجه هتل‌ها بین ۱۲ تا ۱۸ میلیون تومان متغیربود، افزود: قیمت حج سال آینده را هنوز سازمان حج و زیارت مشخص نکرده است.

نماینده، ولی فقیه در امور حج و زیارت با بیان اینکه آنچه درنرخ گذاری حج اثردارد تفاوت قیمت دلار است، اضافه کرد: قیمت حج امسال با دلار ۳۹۰۰ تومان محاسبه شد و ما درانتظار اعلام نرخ دولت برای دلار در حج آینده هستیم و هرقدر افزایش قیمت در دلارصورت گیرد به همان میزان روی قیمت حج تاثیرخواهد گذاشت.

وی گفت: دولت چه دلار ۴۲۰۰ تومانی یا ازطریق سامانه نیما را برای سازمان حج درنظر بگیرد این مابه‌التفاوت برقیمت حج تاثیرخواهدگذاشت وبه غیر از هزینه بلیت هواپیما، برای هرزائر لحظه ورود به عربستان باید هزینه‌های فرودگاه، اسکان، تغذیه، بهداشت وخیمه‌ها درعرفات ومنا، اتوبوس بین شهری و حمل و نقل داخلی محاسبه شود.

** در انتظار عمره

خبرنگار «قانون» درباره امکان از سرگیری سفر عمره سوال کرد که نماینده، ولی فقیه در امور حج و زیارت پاسخ داد: باید تلاش کنیم تا دوباره سفر عمره انجام شود، زیرا ۶‌میلیون نفربرای عمره ثبت نام کرده و مطالبه گر هستند.

حجت الاسلام والمسلمین سید علی قاضی عسکر با اشاره به اینکه تاکنون برای عمره مثل حج تفاهمنامه مشترک با طرف سعودی امضا نشده است، گفت: برگزاری سفرعمره به عهده شرکت‌های خصوصی سعودی است و آن‌ها نمی‌توانند تامین کننده امنیت باشند؛ بنابراین امضای تفاهمنامه به این موضوع کمک خواهد کرد. مساله بعدی نیز این است که دولت با چه نرخی ارز را برای سفر عمره تامین خواهد کرد تا براساس آن پیش بینی‌های لازم صورت گیرد.

وی افزود: درحال رایزنی با مسئولان کشور هستیم و امیدواریم به‌زودی نتایج نهایی را اعلام کنیم، ولی تاکنون زمان از سرگرفتن سفرعمره مشخص نشده است.

** در پی احقاق حقوق شهدای منا

سرپرست حجاج ایرانی در ادامه و درباره تشکیل کمیته حقیقت یاب برای شفاف‌سازی فاجعه منا، اظهار داشت: در سه سالی که از این فاجعه می‌گذرد، پیوسته پیگیری کرده ایم. در ملاقات اینجانب با آقای فیصل بن سلمان فرزند پادشاه و امیر مدینه و دیدار رییس سازمان حج با وزیرحج عربستان هم این مساله به جد پیگیری شده است. تاکنون مبلغ دیه افرادی که درحادثه سقوط جرثقیل درمسجدالحرام شهید شدند، مشخص شده وقرار بود سعودی‌ها آن را به خانواده‌های شهدا بدهند. بعد ازمدتی عربستان اعلام کرد، چون ایران سفارت وکنسولگری درعربستان ندارد باید از طریق دفترنمایندگی این کشوردرسازمان ملل این موضوع دنبال شود. ایران هم پیگیر شد و حدود یک ماه قبل سعودی‌ها نامه‌ای به وزارت امورخارجه ایران ارسال کردند و خواستاراعلام اسامی شهدای مسجدالحرام و وراث آن‌ها شدند که لیست تهیه و ازطریق وزارت امورخارجه ارسال شده است و منتظر نتیجه هستیم.

وی افزود: درباره فاجعه منا وتشکیل کمیته حقیقت یاب با وزیرحج عربستان مذاکره شد و او گفت: به دلیل پیچیده بودن مساله هنوز نتیجه قطعی اعلام نشده است، ما به آن‌ها گفتیم که حدود سه سال از فاجعه منا می‌گذرد و برای بررسی این پرونده زمان زیادی گذشته است و نکته دوم این که ما اطلاعات ومدارک لازم را به شما داده ایم و باید درآن کمیته حضور داشته باشیم که آن‌ها تاکنون نپذیرفته اند و مستندات طرف سعودی نیز به ما ارائه نشده است.

حجت الاسلام والمسلمین سید علی قاضی عسکر با تاکید براینکه عربستان براساس قاعده قتیل الزحام باید به خانواده‌های شهدای منا دیه بپردازد، اضافه کرد: ازنظر شرعی آن‌ها ملزم هستند غرامت ودیه را به خانواده‌های شهدا پرداخت کنند.

** حقیقت شهادت رکن‌آبادی

خبرنگار «قانون» در بخش دیگری از گفتگو، این سوال را مطرح کرد که آیا بعثه از شهید رکن آبادی برای حضور در حج دعوت کرده بود؟ حجت الاسلام والمسلمین قاضی عسکر پاسخ داد: از این شهید عزیز که از دوستان قدیم بنده هم بود و سفر‌هایی با هم داشتیم سال ۹۳ دعوت شد به حج مشرف شود که مشکلی برایش پیش آمد و نتوانست شرکت کند، ولی در سال ۹۴ خود آقای رکن آبادی اعلام آمادگی کرد که به حج بیاید.

سرپرست حجاج ایرانی با تاکید براینکه در سفر حج بحث‌هایی مثل ترور و ربایش مطرح نبوده است، افزود: بسیاری ازشخصیت‌های کشور به حج مشرف می‌شوند و در حج ربایش نداشتیم، تنها موردی که اتفاق افتاد، شخصی به نام امیری بود که بعد‌ها معلوم شد او خود به آمریکا پناهنده شده و سپس این فرد هم به ایران بازگردانده شد.

وی با تاکید براینکه برای بحث ربایش دلیل و پشتوانه قوی وجود ندارد، اضافه کرد: آقای شجاعی فرد از استادان برجسته دانشگاه یکی از افرادی بود که با شهیدان رکن‌آبادی و آقایی پور در مسیر رفتن به جمرات همراه بود. آقای شجاعی فرد که کتابی هم درمورد فاجعه منا نوشت، تعریف می‌کند که با شهید رکن آبادی و شهیدآقایی پور به طرف جمرات حرکت می‌کردند؛ در بین راه به دلیل ازدحام جمعیت مشورت کردند که بازگردند و از مسیر دیگری بروند، ولی در نهایت تصمیم براین شد که همان مسیر را ادامه دهند. آقای شجاعی فرد می‌گوید وقتی ازدحام جمعیت زیاد شد و حادثه اتفاق افتاد در نزدیکی جایی که من افتاده بودم، شهید رکن آبادی و شهید آقایی پور هم افتاده بودند. تمام شواهد نشان می‌دهد این دو شهید درهمان جا به درجه شهادت نایل آمدند.

حجت الاسلام و المسلمین سید علی قاضی عسکر ادامه داد: سعودی‌ها چنین حادثه‌ای را پیش بینی نکرده بودند و وقتی با حجم انبوهی از شهدا روبه‌رو شدند و کانتینر‌های پر از جنازه در هوای گرم مانده بود، عده‌ای را درهمان روز‌های اولیه پس از حادثه، دفن کردند و شواهد نشان می‌دهد شهید رکن آبادی از همان افراد بوده است.

نماینده، ولی فقیه درخصوص ادعای خارج کردن برخی از اعضای بدن شهید رکن آبادی هم گفت: درباره فاجعه منا پیگیری‌های زیادی صورت گرفته است ودرخصوص خارج کردن برخی از اعضای بدن شهید رکن آبادی پزشکی قانونی باید نظر بدهد. در آن زمان با تلاش دفتر نمایندگی سازمان حج در عربستان و پس از آزمایش دی ان‌ای جنازه شناسایی و پس از نبش قبر و تطبیق عکس و نشانه‌های موجود مثل انگشتر ایشان موضوع قطعیت پیدا کرد و جنازه ایشان ازعربستان به پزشکی قانونی در تهران منتقل شد و پزشکی قانونی می‌تواند آنچه را اتفاق افتاده، گزارش کند.

سرپرست حجاج ایرانی درباره بازگشت پیکر شهدا نیز توضیح داد: برای استرداد جنازه‌های دفن شده با سعودی‌ها مذاکره کردیم و آن‌ها گفتند از هر پیکریک ناخن برای آزمایش دی ان‌ای برداشته وازجنازه عکس هم گرفته اند ولوازم شخصی فرد را نیز درمکانی نگه داشته اند. وقتی قرار شد از خانواده‌های شهدا آزمایش دی ان‌ای صورت بگیرد به طورطبیعی شناسایی شهدا به تاخیرافتاد.

وی ادامه داد: جنازه شهید آقایی پور به دلیل آشنایی که با ایشان داشتم وبا توجه به عکسی که سعودی‌ها از او گرفته بودند، مشخص وقابل شناسایی بود. درمورد شهید رکن‌آبادی، آقای غلامرضا رضایی که مسئول دفترنمایندگی حج وزیارت ایران درعربستان است، می‌گوید از خانواده شهید رکن آبادی آزمایش دی ان‌ای انجام و بعد محل دفن شهید مشخص شد. با توجه به گذشت حدود دو ماه از دفن شهید رکن آبادی اقدام به نبش قبر شد و از خانواده شهید درخواست کردیم جنازه را از نزدیک ببینند که آن‌ها به دلیل شرایط خاص جلو نیامدند، طرف سعودی داخل قبر شد و دختر شهید انگشترپدرش را خواست و او انگشتر را بیرون آورد و نشان داد و خانواده شهید هم تایید کردند. همچنین تصویری از شهید رکن آبادی به هنگام قرائت قطعنامه برائت ازمشرکین موجود و آن انگشتر در عکس مشخص است. بعد ازآن بود که پیکر شهید به ایران منتقل شد. همان‌گونه که در بالا نیز اشاره کردم درباره ادعای خارج کردن اعضای بدن شهید رکن آبادی هم باید پزشکی‌قانونی نظر دهد.

** ۱۱ پیکر جامانده

نماینده، ولی فقیه در امور حج وزیارت درادامه با اشاره به اینکه تعدادی ازخانواده‌های قربانیان نخواستند جنازه عزیزشان به ایران بازگردانده شود، اظهارداشت: حدود ۱۱ پیکر شهید هنوزشناسایی نشده ومنتظر هستیم عربستان جواب آزمایش دی ان‌ای خانواده‌های این شهیدان را بدهد.

وی افزود: سال گذشته خانواده‌ها را به حج بردیم وآزمایش دی ان‌ای انجام دادند، اما بعد از مدتی عربستان اعلام کرد آزمایش به نتیجه مطلوب نرسیده است؛ بنابراین یک‌بار دیگرباید این آزمایش تکرارشود. دوباره امسال خانواده‌ها را به حج بردیم وآزمایش انجام شد و منتظر جواب طرف سعودی هستیم و اگراین ۱۱ نفرهم مشخص شوند دردو حادثه منا ومسجدالحرام مفقودی نخواهیم داشت.

 

بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.