۸ پرسش درباره روایت عربستان از قتل خاشقچی
حکومت عربستان سعودی بامداد شنبه، بعد از گذشت ۱۸ روز از ناپدید شدن «جمال خاشقچی»، روزنامه‌نگار منتقد سیاست‌های آل‌سعود سرانجام به کشته شدن او داخل ساختمان کنسولگری عربستان سعودی در استانبول اعتراف کرد.
از زمان ورود خاشقچی در روز ۱۰ مهرماه به ساختمان کنسولگری تا چند ساعت قبل از صدور بیانیه دادستان کل عربستان سعودی در تأیید کشته شدن او، رسانه‌های مختلف بین‌المللی به جوانب مختلفی از این پرونده پرداختند و جزئیات مختلفی را درباره آن از عاملان قتل گرفته تا نحوه انجام آن افشا کردند.
در بیانیه رسمی که دادستان کل پادشاهی عربستان سعودی صادر کرد دست‌کم ۸ پرسش درباره این قتل بی‌پاسخ ماند و شاید به دلیل همین ابهام‌ها روایت عربستان مورد قبول اکثر کشورها قرار نگرفت. در زیر، مهم‌ترین پرسش‌هایی که در روایت سعودی به آنها پرداخته نشده آورده شده‌اند.
۱- آیا قتل خاشقچی بدون برنامه‌ریزی قبلی بود؟
در بیانیه دادستان کل، قتل خاشقچی به نحوی روایت شده که گویا هیچ برنامه‌ریزی قبلی برای آن وجود نداشته است. در این روایت، تیمی از عربستان سعودی، بدون اطلاع «محمد بن سلمان»، ولیعهد سعودی با هدف رایزنی با خاشقچی جهت بازگرداندن او به ریاض، روانه استانبول شده بودند، اما این رایزنی‌ها خوب پیش نمی‌روند و به درگیری فیزیکی منجر می‌شوند که خاشقجی در جریان آن فوت می‌کند.
رسانه‌های ترکیه در روزهای گذشته تصاویر و فیلمی منتشر کرده‌اند که ورود ۱۵ نفر از شهروندان عربستان سعودی که برخی از آنها جزو نزدیکان بن سلمان هستند را به فرودگاه و عزیمت آنها به سوی ساختمان کنسولگری نشان می‌دهند.
در صورتی که توضیحات رسمی عربستان سعودی صحت داشته باشند اولین سوال اینجا است برای رایزنی با یک روزنامه‌نگار در خصوص بازگشت به کشورش چه نیازی به اعزام یک تیم ۱۵ نفری به استانبول بوده است؟ ثانیاً آیا وجود متخصص کالبدشکافی در میان تیم ضرورتی داشته و یا چه نیازی به همراه داشتن اره استخوان‌بُر بوده است؟
در روایت دیگری که رسانه‌های مختلف، از جمله رسانه‌های ترکیه و آمریکا مطرح کرده‌اند ادعا شده بعد از قتل خاشقچی، اعضای بدون او زیر نظر متخصص کالبدشکافی با اره استخوان‌بر جدا شده است. بنابراین، اعضای تیم با برنامه‌ریزی قبلی انتخاب شده بودند.
از طرف دیگر، در صورتی که قتل بدون برنامه‌ریزی انجام گرفته بود، چرا آن‌طور که منابع امنیتی ترکیه گفته‌اند به کارکنان ترکیه‌ای کنسولگری عربستان در استانبول در روز ورود خاشقچی مرخصی داده شده بود؟
۲- جسد خاشقچی چه شد؟
عربستان سعودی علی‌رغم اعتراف به کشته شدن خاشقچی، هیچ توضیحی درباره اینکه جسد او کجاست ارائه نکرده است. این در حالی است که مقام‌های ترکیه‌ای در ۱۸ روز قبل از تأیید سعودی، ادعا کرده بودند جسد توسط یک متخصص کالبدشکافی قطعه قطعه شده است.
یک مقام سعودی که اشاره‌ای به نامش نشده در گفت‌وگو با خبرگزاری رویترز مدعی شده بود که جسد خاشقچی پس از قتل به یک «هماهنگ‌کننده محلی» تحویل شده، اما در حال حاضر اطلاعی درباره اینکه کجاست، وجود ندارد.
۳- داخل کنسولگری چه اتفاقی افتاد؟
سعودی‌ها ادعا کرده‌اند تیمی که به استانبول عازم شده بود قصد داشتند با خاشقچی درباره بازگشتش به عربستان گفت‌وگو کنند، اما گفت‌وگوها خوب پیش نرفت و به درگیری منجر شد. از طرف دیگر مقام‌های ترکیه‌ای به رسانه‌ها گفته‌اند صوتی در اختیار دارند که نشان می‌دهد خاشقچی به فاصله چند دقیقه بعد از ورود به کنسولگری کشته شده و اعضای بدنش جدا شده است.
روایت سعودی‌ها از آن جهت ناقص است که هیچ توضیحی درباره این نمی‌دهد که چه دلیلی داشته خاشقچی که به میل خودش برای دریافت گواهی ازدواج وارد ساختمان شده با تیم ۱۵ نفره‌ای که از او می‌خواهند به کشورش برگردد وارد مجادله شود؟
۴- دلیل تناقض‌گویی‌های عربستان سعودی چه بود؟
بعد از پرداختن رسانه‌های بین‌المللی به ماجرای ناپدید شدن خاشقچی مقام‌های سعودی از جمله خود «محمد بن سلمان» با قاطعیت ادعا کردند که او چند دقیقه بعد از ورود به ساختمان کنسولگری، سالم از آنجا خارج شده است.
چهار روز بعد از ناپدید شدن خاشقچی، «خالد بن سلمان»، برادر ولیعهد و سفیر عربستان سعودی در واشنگتن به نماینده‌های کنگره آمریکا گفت که خاشقچی کنسولگری را ترک کرده، اما فیلمی از او ضبط نشده چون دوربین‌ها در آن لحظه کار نمی‌کرده‌اند.
در روایت رسمی عربستان سعودی اشاره‌ای به این نشده چه دلیلی برای دروغگویی درباره خروج خاشقچی از ساختمان وجود داشته است؟
۵- بن‌سلمان بی‌اطلاع بود؟
بیانیه رسمی سعودی‌ها طوری تنظیم شده که گویا این فرایند بدون اطلاع حاکمان این کشور انجام شده و محمد بن سلمان اطلاعی از آن نداشته است. یک مقام سعودی که به شرط عدم افشای نام گفت‌وگو می‌کرد به رویترز گفت که بن سلمان از عملیاتی که دستگاه‌های اطلاعاتی برای بازگرداندن مخالفان به کشور اجرا می‌کرده‌اند هم بی‌خبر بوده، اما قرار بوده این موضوع بعداً به اطلاع وی رسانده شود.
پذیرفتن اینکه بن سلمان، به عنوان حاکم دو فکتوی عربستان سعودی از چنین عملیاتی که با مشارکت چندین نفر از نزدیک‌ترین افرادش انجام شده بی‌خبر بوده باشد تا حدی دشوار به نظر میرسد.
برخی از کاربران فضای مجازی امروز به طور گسترده توئیتی را بازنشر کردند که فرضیه مطلع بودن بن سلمان از آنچه رخ داده است را تقویت می‌کند.
«سعودی القحطانی» که روز شنبه در ارتباط با پرونده قتل خاشقچی از سمتش برکنار شد مشاور بن سلمان و از فرادی بود که طبق گزارش رسانه‌های آمریکایی قبلاً قصد داشته با تطمیع، خاشقچی را به خاک عربستان کشانده و او را بازداشت کند.
او که چند سال مشاور دربار سلطنتی بود و از نزدیکان محمد بن سلمان قلمداد می‌شود، سال گذشته (۲۷ مرداد ماه) در پاسخ به توییت یک کاربر نوشته بود:«فکر می‌کنی من سرخود و بدون دستور عمل می‌کنم؟ من مأمورم و مجری امین دستورات سروم ملک [سلمان] و والاحضرت ولیعهد امین [محمد بن سلمان].»
با چنین اظهارنظر صریحی، به نظر میرسد فرضیه مطلع بودن ولیعهد عربستان از اقدامات سعود القحطانی درست‌تر از دیگر فرضیه‌ها و ادعای مقامات سعودی است. ناظران بین‌المللی می‌پرسند آیا می‌شود مقامات امنیتی و اطلاعاتی عربستان سعودی با دو هوپیمای خصوصی به استانبول بروند، منتظر خاشقچی باشند و در میان آنان یک متخصص تشریح جسد هم باشد، سپس به عربستان بازگردند و ولیعهد سعودی از اقدامات نزدیک‌ترین شخص خود بی‌خبر باشد؟
۶- خاشقچی می‌خواست به عربستان برگردد؟
بیانیه رژیم سعودی مدعی شده تیم اعزام‌شده به استانبول با اطلاع از تمایل خاشقچی برای بازگشت به عربستان به استانبول سفر کرده بودند تا با او وارد گفت‌وگو شوند. این ادعا با آنچه دوستان خاشقچی در روزهای گذشته درباره هراس او از بازگشت به کشورش مطرح بودند در تناقض قرار دارد.
روزنامه واشنگتن‌پست چندی پیش گزارش داده بود محمد بن سلمان و القحطانی سال گذشته طرحی داشته‌اند که قرار بوده خاشقچی با وعده پیشنهاد سمت و مسائل دیگر به خاک عربستان سعودی کشانده شده و سپس دستگیر شود. خالد الصفوری، از دوستان خاشقچی گفته او در پاسخ به اینکه قصد دارد به کشورش برگردد یا خیر گفته بود: «شوخی می‌کنی؟ ذره‌ای به آنها اعتماد ندارم.»
۷- عربستان سعودی تیم ۱۵ نفره را دستگیر کرده است؟
دولت عربستان سعودی اعلام کرد ۱۸ نفر را بازداشت کرده است. اما مشخص نبود که آیا این افراد همان اعضای تیم ۱۵ نفره‌ای هستند که مقام‌های ترکیه‌ای گفته‌اند قبل از ورود خاشقچی به استانبول آمدند و چند ساعت بعد آنجا را ترک کردند؟ شبکه خبری العربیه، در کزارشی ادعا کرده بود تیم ۱۵ نفره مورد نظر توریست هستند.
۸- چرا ۱۸ روز طول کشید تا عربستان این روایت را مطرح کند؟
از زمانی که خاشقچی بعد از ورود به کنسولگری ناپدید شد تا اعتراف عربستان سعودی به کشته شدن او ۱۸ روز طول کشید. مشخص نیست فرایند تأیید کشته شدن خاشقچی به چه دلیل تا این حد طول کشید و بعد از این همه طول و تفصیل هم داستانی مطرح شد که قادر به قانع کردن هیچ‌کدام از منتقدان نبود.
بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.
ارسال نظر