چرا نباید نگران کاهش آب خزر باشیم؟
مسأله آب در ایران به‌قدری ابعاد گسترده و پیچیده‌ای پیدا کرده است که برخی با شنیدن هر خبری در این حوزه تنها به سراغ ابعاد منفی آن می‌روند. از سوی دیگر، دریاچه خزر یکی از مهمترین زیستگاه‌های طبیعی ایران است که علاوه بر اهمیت طبیعی، اقتصادی و گردشگری، جایگاه تاریخی و فرهنگی برای مردم حاشیه این دریاچه و ایرانی‌ها دارد. این دریاچه یکی از نمادهای مهم در متون تاریخی و ادبی ایران است که هرگونه تهدید و یا آسیب به آن، نگرانی بسیاری از ایرانیان را به دنبال دارد.
نمونه آن، اظهارات رئیس سازمان نقشه‌برداری است که از کاهش یک متری سطح آب دریای خزر خبر داد و این بحث تبدیل به یک چالش جدید در مورد وضعیت اکوسیستم‌های آبی کشور شده است. واکنش‌های مختلف به این قضیه، حکایت از نگرانی افکارعمومی نسبت به وضعیت این دریاچه دارد.
** کاهش یک متری آب خزر در ۱۰ سال
مسعود شفیعی، رئیس سازمان نقشه‌برداری در این نشست خبری با اعلام این‌که در 10 سال اخیر، ارتفاع آب دریای خزر یک متر کاهش یافته، گفته است: این میزان کاهش در 2 سال اخیر 4 سانتیمتر بوده که ضرورت توجه به آن را گوشزد می‌کند.
به گفته وی در یک دهه گذشته به اندازه 380 کیلومتر مربع، معادل 12 دریاچه ارومیه، در زمان پرآبی آن از آب دریای خزر کاسته شده و به نظر می‌رسد روند کاهنده آن ادامه خواهد داشت.
شفیعی کمبود بارش‌ها، کاهش سطح ورودی آب از رودخانه‌ها و کاهش آب از حوزه ولگا در روسیه را از مهمترین عوامل پایین آمدن سطح آب دریای خزر اعلام کرده است.
** آب خزر هر چند سال یک بار کم و زیاد می‌شود
ناصر کرمی، اقلیم‌شناس و عضو هیأت علمی دانشگاه برگن نروژ با انتشار مطلبی در کانال خود نسبت به این اتفاق واکنش نشان داد و گفت: در مورد ماجرای کاهش سطح آب خزر از دو منظر می‌توان موضوع را بررسی کرد؛ یکی از منظر ژئومورفولوژیکی (زمین‌ریخت‌شناسی) و دیگری از منظر کلیماتولوژی (اقلیم‌شناسی). از منظر ژئومورفولوژیکی باید در ابتدا دانست که خزر، دریاچه‌ای بسته است و با توجه به دوره‌های اقلیمی که بیلان آب ورودی و بیلان تبخیر این دریاچه را تعیین می‌کند، سطح دریاچه تغییر می‌کند.
وی افزود: هنوز مدل مشخصی به‌وجود نیامده که بگوییم هر چند سال یک‌بار کاهش سطح به حداقل یا هر چند سال یک‌بار به بالاترین حد ممکن می‌رسد. این نوسان وجود دارد، همیشه هم وجود داشته و خزر پیشروی و پس‌روی یا اصطلاحاً بالا آمدن و پایین رفتن سطح دارد. از این جهت وقتی گفته می‌شود عقب نشسته یا پایین آمده است، می‌توانیم امیدوار باشیم که موقت است و دوباره به وضعیتی که تصور می‌کنیم وضعیت ژئومورفولوژیک نرمال است، برخواهد گشت.
** اگر قرار است نگران هم باشیم باید نگران بالاآمدن آب خزر باشیم
این اقلیم‌شناس در ادامه درباره سطح آب دریاچه خزر می‌گوید: اما از نظر اقلیمی اگر بخواهیم وضعیت سطح آب خزر را با شرایط اقلیمی کلانی که بر این دریاچه مسلط است، بررسی کنیم در بالادست، آب‌هایی که وارد خزر می‌شوند، آب‌هایی هستند که به‌شدت تحت تأثیر حوضه بالادست سیبری هستند و بحث آب شدن یخ‌ها باعث افزایش خروج آب از آن ناحیه به سمت خزر خواهد شد.
وی افزود: اگر بخواهیم بحث گرمایش جهانی را در مقیاس کلان به‌عنوان یک فرض در نظر گرفت که ورود آب به خزر را افزایش می‌دهد، در درازمدت می‌تواند موضوع نگران‌کننده‌ای باشد. یعنی اتفاقاً آنچه نگران‌کننده است بالا آمدن سطح آب خزر به‌واسطه گرمایش جهانی است. از این نظر، آنچه رئیس سازمان نقشه‌برداری گفتند، به‌عنوان کاهش سطح آب خزر، نگرانی بزرگی نیست و اگر قرار است نگران هم باشیم، باید نگران بالاآمدن آب خزر باشیم.
بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.
ارسال نظر