راز گشایی از جعبه سیاه آمدن و رفتن شهردار تهران

می گویند محمد علی نجفی بعد از نامه استعفایش ، وسایلش را نیز از اتاق کارش جمع کرده اند . دلش با رفتن نیست ؛ شواهد این را نشان می دهد. اما گویا فرمان رفتن صادر شده است ؛ از کجا و توسط چه کسی هنوز به صورت رسمی معلوم نیست. در محافل اما حرف و حدیث زیاد است .این وسط هستند هنوز کسانی که بی قرار رفتن او شده اند و اصرار به ماندنش دارند. حالا یک سوال اساسی در مورد او وجود دارد اینکه او چگونه شهردار شد و چگونه شهردار نماند؟

تهران در اختیار اصلاح طلبان

لیست امید ۲۱بر ۰در تهران پیروز شد و تمام کرسی های شورای شهر تهران پس از سال ها مجددا در اختیار جریان اصلاحات قرار گرفت. لیستی که جمع بندی و معرفی آن توسط شورای عالی سیاستگذاری اصلاح طلبان خالی از حاشیه نبود و مورد انتقاد بسیاری قرار گرفت. تجربه شیرین پیروزی کامل لیست اصلاح طلبان در انتخابات مجلس این گمانه زنی را به همراه داشت که لیست اصلاح طلبان حداقل در تهران بار دیگر نیز به صورت کامل رای خواهد آورد و این مهم رقابت برای رسیدن به لیست امید را افزایش داد. چهره های سرشناس و گمنام زیادی جهت شرکت در انتخابات نام نویسی کرده بودند تا جایی که پس از احراز صلاحیت توسط نهاد های ذیربط، بیش از ۶۰۰ نفر از کاندیداها رقابت برای رسیدن به لیست امید را آغاز کردند. تایید صلاحیت حداکثری بزرگترین چالش شورای عالی سیاست گذاری اصلاح طلبان برای معرفی لیست واحد بود. اتفاقی که دقیقا قرینه انتخابات ۹۴ بود؛ در انتخابات ۹۴ جریان اصلاحات با رد صلاحیت گسترده کاندیدا های خود رو به رو بود تا جایی که تا آغاز رسمی تبلیغات، حدس و گمانه زنی زیادی پیرامون لیست مطرح بود اما این بار تایید صلاحیت حداکثری چالشی جدی برای بزرگان اصلاحات خلق کرده بود. پس از احراز صلاحیت ها، بیش از ۶۰۰ نفر از داوطلبین به دبیرخانه شورای عالی مراجعه کرده و فرم حضور در لیست را امضا کردند. اما انتخاب ۲۱ نفر از میان ۶۰۰ نفر کار مشکلی بود. باید از هر ۳۰ نفر یک نفر انتخاب می شد. به همین دلیل کارگروه ۱۴ نفره ای برای غربال افراد بر اساس شاخص های تعیین شده شورای عالی تشکیل شد تا ۱۵۰ نفر را از میان ۶۰۰ نفر انتخاب کند. بدین ترتیب ۱۵۰ نفر به مرحله دوم راه پیدا کردند. بنابر تصمیم شورای عالی سیاست گذاری، ۳۰ درصد لیست با پیش فرض تخصص مرتبط با شورای شهر در اختیار زنان و جوانان قرار گرفت. سر انجام کارگروه شورای عالی سیاست گذاری از ۱۵۰ نفر افراد رسیده به مرحله دوم ۴۲ نفر را انتخاب کرده و در نهایت به لیست ۲۱ نفره ای رسیدند که خالی از حرف و حدیث نبود. برخی معتقد بودند عده ای سهمیه برخی بزرگان شورای عالی هستند و عده ای دیگر نسبت به اتفاقات حین نهایی شدن لیست معترض بودند. با وجود تمامی اتفاقات ۲۹ اردیبهشت و موسم انتخابات از راه رسید و لیست امید موفقیت انتخابات ۹۴ در تهران را تَکرار کرد. شورای شهر تهران به صورت کامل در اختیار اصلاح طلبان قرار گرفت و از همان روز های نخست مطالبه اصلی رای دهندگان، تغییر شهردار تهران بود.

تسخیر قلعه قالیباف

محمد باقر قالیباف که به لطف شورایی همسو ۱۲ سال سکان مدیریت شهر تهران را در دست داشت، مدیریتی که در این اواخر صدای شهروندان تهرانی را بیش از پیش بلند کرده بود.

منتخبین شورای پنجم شهر تهران، پیش از آغاز به کار رسمی این شورا ، انتخاب شهردار جدید تهران را در دستور جلسات خود قرار دارند. انتخابی که تهرانی ها برای آن لحظه شماری می کردند تا پس از ۱۲ سال مدیریت پایتخت در اختیار فردی اصلاح طلب قرار گیرد.

محمد علیخانی عضو منتخب شورای شهر پنجم تهران اسامی ۲۴ نامزد پیشنهادی شهرداری تهران را در کانال تلگرام خود منتشر کرد. عباس آخوندی، معصومه ابتکار، علی اصغر احمدی، سید محمد علی افشانی، حبیب الله بی طرف، وفا تابش، اکبر ترکان، احمد ترک نژاد، قاسم تقی زاده خامسی، محمد پژمان، علیرضا جاوید، سید محمود حسینی، پیروز حناچی، محمدصادق خرازی، سید ابوالفضل رضوی، محمد ستاری فر، محمد شریعتمداری، الهه کولایی، سید حسین مرعشی، محسن مهرعلی زاده، حجت میرزایی، محمدعلی نجفی، محسن نریمان و رضا ویسه، کاندیدای پیشنهادی اعضاء برای شهرداری تهران بودند. محمد جواد حق شناس دیگر منتخب شورای پنجم درباره معرفی این ۲۴ نفر به ایسنا گفت: هر یک از منتخبین شورا سه نفر را به عنوان گزینه‌های شهرداری تهران معرفی کردند که نهایتا در مجموع ۲۴ نفر اعلام شدند.

وی افزود: تعدادی از این افراد به دلیل عدم تمایل و یا به کارگیری در دولت دوازدهم از رقابت برای شهرداری تهران منصرف شدند و از میان نامزدهای ماندگار هر یک از منتخبین به هفت نفر رأی دادند.» در رای گیری اعضای شورای شهر تهران، محمد علی نجفی با ۲۱ رأی، حسین مرعشی ۲۰ رأی، الهه کولایی ۱۶ رأی، افشانی ۱۴ رأی، بی طرف ۱۲ رأی، شریعتمداری ۱۱ رأی و مهرعلیزاده ۹ رأی را اخذ کردند. رای گیری که سبب شد تا برخی کانال های تلگرامی به اشتباه محمد علی نجفی را به عنوان شهردار جدید تهران معرفی کنند. شایعه ای که به صدا و سیما هم رسید و شبکه خبر در زیر نویسی با عنوان خبر فوری نجفی را به عنوان شهردار جدید تهران معرفی کرد. محمد جواد حق شناس در پاسخ به این شایعه در مصاحبه ای با خبرگزاری ایسنا اعلام کرد خبر انتخاب نجفی به عنوان شهردار صحت ندارد و ۷ کاندید نهایی باید برنامه های خود را به شورای شهر تهران ارائه دهند. اما همزمان با ارائه برنامه ها، حبیب الله بی طرف و محمد شریعتمداری به بهانه حضور در دولت دوازدهم از رقابت برای تصدی صندلی بهشت انصراف دادند و مقرر شد شهردار تهران از میان ۵کاندید باقی مانده انتخاب شود.

پس از آنکه کاندیداهای انتخاب شهردار جدید تهران به ۵ نفر رسید، رویه انتخاب شهردار تهران تغییر کرد. در ابتدا قرار بود از میان ۵ کاندید باقی مانده، ۳ نفر انتخاب شده و شهردار تهران از میان آنها انتخاب شود اما با رسیدن تعداد کاندیداها به عدد ۵، اعضای شورا جهت تسریع کار تصمیم گرفتند انتخاب شهردار یک مرحله ای شده و شهردار تهران به صورت مستقیم از میان پنج کاندید باقی مانده انتخاب شود. این تغییر رویه سبب انصراف یکی دیگر از کاندیداها شد و محمد علی افشانی با اعلام آنچه تسهیل فرآیند انتخاب شهردار جدید تهران عنوان کرد، از رقابت انصراف داد.

پس از این انصراف و با توجه به انتخابات اولیه ای که اعضای شورا در جلسه انجام داده بودند، گمانه زنی ها درباره قطعی شدن شهرداری محمد علی نجفی بالا گرفت. اما انصراف های سریالی ادامه داشت. به نظر می رسید ۳کاندیدای باقی مانده در کنارنجفی پس از برگزاری جلسات مختلف با اعضای شورای شهر تهران به این نتیجه می رسیدند که شانس پیروزی در برابر نجفی را ندارند و بدین ترتیب یکی از پس از دیگری انصراف خود را اعلام می کردند. حسین مرعشی از اعضای حزب کارگزاران که تا پیش از این اتفاقاتخبر های ضد و نقیضی درباره انصراف او مخابره شده بود نفر بعدی انصرافی ها بود. مرعشی در جلسه بررسی برنامه نامزدهای شهرداری تهران، پس از ارائه برنامه های خود و پرسش و پاسخ منتخبان از نامزدی شهرداری انصراف داد و اعلام کرد محمد علی نجفی مناسب ترین گزینه برای تصدی صندلی شهرداری تهران است. پس از مرعشی نوبت به الهه کولایی تنها کاندید زن شهرداری تهران رسید. کولایی درباره این انصراف گفت: من برای بهبود اوضاع و برآورده شدن خواسته‌های مردم پا به این عرصه گذاشتم، اما گویا برآوردهای آرا نشان از انتخاب فرد دیگری داشت و بر همین اساس طی نامه‌ای انصراف دادم. محمد علی نجفی تنها یک رقیب دیگر برای رسیدن به بهشت داشت. «محسن مهرعلیزاده» تنها فردی بود که بارها اذعان داشت تا لحظه آخر با نجفی رقابت خواهد کرد و به هیچ عنوان انصراف نخواهد داد. اما مهرعلیزاده نیز وقتی متوجه تصمیم محکم اعضای شورای شهر تهران شد از این رقابت انصراف داد تا محمد علی نجفی تنها کاندید شهرداری تهران باشد. در نهایت محمد علی نجفی با ۲۱ رای و به صورت قاطعانه شهردار تهران شد.

این پایان ماجرای انتخاب شهردار تهران نبود. از همان ساعات اولیه انتخاب محمد علی نجفی زمزمه هایی درباره محمد علی نجفی در محافل مختلف مطرح بود که استعلامات او از مراجع ذیصلاح به دلیل برخی موضوعات منفی است اما اعضای شورای شهر تهران بر انتخاب خود پا فشاری کردند. پس از چند روز خبر صدور حکم نجفی توسط وزارت کشور در چند خبرگزاری معتبر منتشر شد اما سیدسلمان سامانی سخنگوی وزارت کشور در اطلاعیه‌ای اعلام کرد: تاکنون پاسخ استعلامات آقای محمدعلی نجفی واصل نشده و به تبع آن حکم انتصاب نیز صادر نشده است. طولانی شدن روند صدور حکم محمد علی نجفی از سوی وزارت کشور دولت دوازدهم سبب شد دستور دومین جلسه شورای پنجم انتخاب سرپرست برای شهرداری تهران باشد. در این جلسه محسن هاشمی رفسنجانی از اعضای شورای شهر تهران خواست تا اعضا کاندیداهای سرپرستی شهرداری تهران را انتخاب کنند. از این رو مصطفی سلیمی شهردار سابق ۶، ۱۸ و ۲۰ به عنوان یکی از کاندیداهای سرپرستی شهرداری تهران از سوی تعدادی از اعضای شورای شهر تهران معرفی شد و در نهایت مصطفی سلیمی با ۲۰ رای به عنوان سرپرست شهردار تهران انتخاب شد.

شورای پنجم با پا فشاری بر انتخاب محمد علی نجفی سعی داشت گام اول را محکم برداشته و در برابر فشار ها عقب نشینی نکند. عمر سرپرستی سلیمی بر شهرداری تهران تنها ۳ ساعت بود و پس از پایان دومین جلسه شورای شهر تهران، انتشار خبری حکم سرپرستی سلیمی را باطل کرد. پا فشاری اعضای شورای شهر، سبب شد تا رحمانی فضلی وزیر کشور دولت دوازدهم حکم نجفی را صادر کند تا قصه انتخاب شهردار پایتخت بیش از این به درازا نکشد.

رفاقت نیمه راه نجفی

اصلاح طلبان فکرش را هم نمی کردند اما در هفته پایانی سال با چالش دیگری مواجه شده و دیدند که نجفی رفیق نیمه راه بوده است. روز اول حکم مرحله انکار را داشت که یکی و پس از دیگری خبر استعفای نجفی را تکذیب می کردند. حتی خود شهردار و معاون پارلمانی او نیز می گفتند که استعفایی در کار نیست. غافل از اینکه استعفا صحت دارد و مذاکرات فشرده ای آغاز شده است. شایعات نیز یکی بعد از دیگری شروع شد. یکی می گفت نجفی تازه متوجه شده که سرطان پشرفته پروستات دارد و باید برای مداوا کشور را ترک کند. دیگری می گفت نهادهای بالادستی خواستار کنارگذاشتن او شده اند و تکلیف جایگزینش نیز مشخص شده است.خلاصه اینکه خبر استعفا تایید شد و اعضای شورای شهر تهران از «فشارهای» بیرونی به عنوان علت اصلی نام بردند. غلامعلی رجایی مشاور رسانه ای نجفی نیز در یک سری توییت تصریح کرد که منظور از فشارهای بیرون،حواشی ایجاد شده بعد از جشن روز زن در برج میلاد نیست. خلاصه شهردار اصلاح طلبی که بعد از کلی ماجرا انتخاب شده و با افشای تخلفات قالیباف اعتبار مضاعفی کسب کرده بود یکباره کار را رها کرد. شورای شهر تهران هنوز استعفای او را نپذیرفته و به همین خاطر نیز او موقتا و تا روشن شدن نتیجه بررسی های شورا در بهشت می ماند. بعد از او پارلمان اصلاح طلب پایتخت یک بار دیگر با چالش معرفی شهردار معرفی میشود. گزینه های احتمالی از همین حالا به صف شده اند. از آنجایی که اصلاح طلبان یک دست اسلحه بیشتر ندارند ، بار دیگر نام اسحاق جهانگیری در صدر فهرست شهرداران بالقوه قرار گرفته است. شنیده ها حاکی از آن است که از همان ابتدا مخالفت هایی با شهردار شدن نجفی وجود داشت و جهانگیری با نادیده گرفتن آن مخالفت ها کار را به اینجا رساند.به هر روی بسیاری از اصلاح طلبان معتقدند که جهانگیری می توان شهردار مناسبی برای تهران باشد و در حوزه اجرایی بهتر از قوه مقننه ظاهر خواهد شد. جهانگیری اما در این عرصه بی رقیب نیست و محسن هاشمی نخستین رقیب او است. روزهای پایانی سال ۹۶ در حالی سپری شد که هاشمی کرسی شهرداری را با دست پس زد و حامیانش با پا پیش کشیدند. مثلا قدرت علیخانی گفته بود: « شهردار شدن محسن هاشمی تقاضای عمومی است، اما او تمایلی ندارد». حسین مرعشی دیگر عضو کارگزاران نیز شانس بسیاری برای رفتن به بهشت دارد و اینطور که منابع غیررسمی می گوید غلامحسین کرباسچی شهردار پیشین تهران نیز از او حمایت می کند. با این وجود دیگر طیف های اصلاح طلبان همچون اتحاد ملت، حلقه نزدیک به عارف و حتی طیف نزدیک به رئیس دولت اصلاحات گزینه های خود را دارند. از حبیب الله بی طرف، محمد افشانی و پیروز حناچی صحبت می شود. با این حال هنوز چیزی معلوم نیست و باید صبر کرد و دید اعضای شورای شهر تهران چه تصمیمی در مورد استعفا و جایگزنی نجفی می گیرند.