ارتش ترکیه از روز شنبه ۳۰ دی ماه عملیات «شاخه زیتون» را در شهر عفرین واقع در شمال سوریه آغاز کرده است. از همان آغاز این اقدام ترکیه با واکنش های متفاوتی از سوی کشورها مواجه شد.

بشار اسد رئیس جمهوری سوریه این اقدام ترکیه را تجاوز خوانده و گفته است: تجاوز ددمنشانه ترکیه به شهر عفرین سوریه جدای از سیاست رژیم ترکیه از روز نخست بحران سوریه که بر اساس حمایت از تروریسم و گروه های مختلف تروریسم استوار بوده است، نیست.

جمهوری اسلامی ایران نیز در بیانیه ای که از سوی سخنگوی وزارت امور خارجه صادر شد ضمن تاکید بر احترام بر تمامیت ارضی ترکیه اظهار امیدواری کرد که این عملیات فورا پایان یابد.

بهرام قاسمی سخنگوی وزارت امور خارجه ایران با اشاره به تحولات اخیر در عفرین سوریه اظهار داشت: ​جمهوری اسلامی ایران تحولات جاری در شهر عفرین سوریه را از نزدیک و با نگرانی پیگیری می کند و امیدوار است این عملیات فورا پایان یافته و از تعمیق و گسترش بحران در مناطق مرزی ترکیه و سوریه جلوگیری به عمل آید. تداوم بحران در عفرین  ممکن است باعث تقویت مجدد گروه های تکفیری – تروریستی در مناطق شمالی سوریه شده و آتش جنگ و ویرانی را در این کشور دوباره شعله ور کند.

ایران در بیانیه خود با بیان اینکه از همه کشورها به خصوص دولت ترکیه به عنوان یکی از طرف های ضامن انتظار دارد بر روند حل و فصل سیاسی بحران سوریه به خصوص روند آستانه همچنان متعهد بماند، از ترکیه خواست که به ایفای نقش سازنده و مسئولیت خطیر خود برای حل و فصل سیاسی بحران سوریه ادامه دهد.

روسیه یکی دیگر از کشورهای حاضر در روند آستانه نیز در بیانیه ای که از سوی وزارت دفاع این کشور منتشر شد با بیان اینکه مسکو با نگرانی اخبار مربوط به این عملیات را دنبال می کند، اعلام کرد که حمایت های تسلیحاتی پنتاگون از گروه های حمایت شده توسط آمریکا در سوریه باعث انجام عملیات نظامی ترکیه است و روند صلح را تضعیف می کند. اعلام تصمیم واشنگتن مبنی بر شروع آموزش نیروهای حفاظت مرزی در سوریه موجب واکنش بسیار منفی توسط آنکارا شده است.

در ادامه واکنش ها به آغاز این عملیات سخنگوی کاخ سفید نیز از مقامات آنکارا خواست تا با توجه به آغاز عملیات نظامی ارتش ترکیه در منطقه «عفرین» سوریه، خویشتنداری خود را حفظ کند و هشدار داد که این عملیات نظامی با خطر تشدید یک بحران انسانی و برهم خوردن ثبات در این منطقه عموماً باثبات همراه است.

فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز با ابراز نگرانی از عملیات نظامی ترکیه در شهر عفرین گفت: تضمین امنیت غیرنظامیان و دسترسی آن ها به کمک های بشردوستانه در خلال عملیات مذکور مهم است. راهبرد این عملیات باید متمرکز بر مبارزه با داعش باشد و ما نگران تأثیرگذاری این عملیات بر مذاکرات ژنو هستیم.

این در حالی است که ترکیه این عملیات را در راستای حفظ امنیت ملی کشور خود می داند و اعلام می دارد که پیش از آغاز این عملیات برخی از کشورها از جمله روسیه، ایران و آمریکا را در جریان این اقدام قرار داده است.

در گفتگو با «امید شکری کله سر» تحلیل گر ارشد امنیت انرژی و ترکیه مقیم در واشنگتن دی سی به بررسی این موضوعات پرداخته ایم که در ادامه آمده است.

*اهداف ترکیه از عملیات عفرین چیست؟

ناامنی حاصل از حضور گروههای مسلح در نزدیکی مرزهای ترکیه پس از بحران سوریه دغدغه اصلی دولت ترکیه بوده است. عملیاتی که از روز ۲۰ ژانویه با نام شاخه زیتون توسط ارتش ترکیه آغاز شده است توسط دولتمردان ترکیه در چارچوب دفاع مشروع از امنیت ملی و ثبات مرزهای این کشور با سوریه ارزیابی شده است.

با توجه به اینکه عملیات در چارچوب تصمیمات شورای امنیت سازمان ملل متحد در مورد مبارزه با تروریسم و "حق دفاع از خود" که در ماده ۵۱ کنوانسیون سازمان ملل متحد صورت گرفته است، در اولین بیانه ارتش ترکیه در مورد این عملیات هدف ارتش ترکیه  اطمینان از امنیت ترکیه در بخش شمال غربی سوریه با توجه به فقدان حضور موثر دولت و ارتش سوریه در این منطقه و به منظور مبارزه با نیروهای مسلح در این منطقه اعم از داعش – پ.ی.د و ی.پ.گ عنوان شد.

*برخی معتقد هستند ترکیه اهداف ژئوپلیتیکی را از رهگذر این حمله دنبال می کند. نظر شما در این خصوص چیست؟

دولت ترکیه هدف نهایی این عملیات را پاکسازی منطقه از وجود گروههای تروریست در نزدیکی مرز این کشور و جلوگیری از تشکیل کریدور کردی عنوان کرده است چرا که تشکیل کریدور کردی منافع ملی این کشور را به مخاطره خواهد انداخت. برخی ها معتفدند که عملیاتی که قبلاً باید انجام می گرفت به دلایل نامعلوم به تأخیر افتاد.

احزاب مخالف بیم دارند که اردوغان با استفاده از احساسات ناسیونالیستی مردم ترکیه اقدام به برگزاری انتخابات زودرس ریاست جهموری نموده و رای اکثریت مردم ترکیه را کسب و ریاست جمهوری خویش را گارانتی نماید. با توجه به فضای مطبوعات ترکیه انتقاد از عملیات شاخه زیتون برای منتقدان خالی از هزینه نخواهد بود.

در طی این مدت راکت پرانی از سوی نیروی های پ.ی.د به روستاها و شهرهای مرزی ترکیه به اماکن عمومی– باعث خسارات مالی و جانی به مرزنشینان شده است. در آخرین حمله  موشکی دختر ۱۷ ساله ای کشته شد. این حملات  از سوی دولتمردان ترکیه بعنوان خطرات بالقوه از سوی نیروهای مسلح پ.ی.د علیه امنیت ملی این کشور تعبیر شد. وآنها با استناد به این حملات ضرورت اقدام علیه گروههای مسلح کردی خاطر نشان کردند.

*رویکرد روسیه به عملیات سوچی چه بوده است؟

این عملیات بدون چراغ سبز روسیه انجام نگرفته است. چنانچه مشاهده می کنیم روابط ترکیه و روسیه در ماههای اخیر رو به رشد بوده و پیش از عملیات تماسهای دیپلماتیک در عالی ترین سطح سیاسی و نظامی بین دولتمردان و فرماندهان ارشد ارتش دو کشور صورت گرفته و با وجود سیستم دفاع موشکی اس ۴۰۰ روسیه در سوریه امکان عملیات هوایی در شمال سوریه وجود داشته و روسها با خاموش کردن این سیستم این امکان را به جنگنده های ترکیه دادند تا به مواضع نیروهای مسلح کرد در عفرین حمله کنند والا هزینه عملیات زمینی ارتش ترکیه بدون پشتیبانی نیروی هوایی سنگین می شد و باعث کشته شدن نفرات ارتش ترکیه می شد.

*با توجه به اینکه اعلام شده عملیاتی در «منبیج» از سوی ترکیه آغاز خواهد شد آمریکا تا کجا مقابل ترکیه ایستادگی نخواهد کرد؟

با توجه به اینکه ارتش آمریکا حضور فعالی در منطقه عفرین ندارد، آمریکا واکنش تندی نسبت به این عملیات نداشته است. دولت ترکیه از تداوم این عملیات تا منبیج خبر داده است. نیروهای پ.ی.د در این منطقه حضور فعالی دارند. نیروهای نظامی آمریکا نیز در این منطقه حضور دارند و به امر آموزش نیروهای کرد مشغولند. تا کنون در حدود ۵۰۰۰ کامیون سلاح از سوی دولت آمریکا به نیروهای مسلح کردی سوریه ارسال شده که با واکنش شدید مقامات ترکیه مواجه بوده است.

اردوغان بارها از آمریکا خواسته تا ارسال سلاح به نیروهای مسلح کردی را که از نظر ترکیه تروریست هستند متوقف نماید، چرا که ترکیه معتقد است نیروهای مسلح کردی سوریه در واقع شاخه سوری پ.ک.ک هستند و وجود این نیروها و مجهز شدن به سلاحهای پیشرفته آمریکایی امنیت ترکیه را به خطر خواهد انداخت.

هفته قبل یکی از فرماندهان ارتش آمریکا اعلام کرد که در صورت حمله به نیروهای آمریکایی در سوریه پاسخ مناسب داده خواهد شد. به نظر من تداوم عملیات شاخه زیتون به منبیج با توجه به وجود نیروهای نظامی آمریکایی در این منطقه و مخالف صریح دولت و ارتش آمریکا  با این عملیات برای ترکیه هزینه زیادی خواهد داشت و چنین درگیری احتمالی تاثیرات خوبی در بعد منطقه ای و جهانی برای ترکیه در بر نخواهد داشت.

با توجه به اینکه قدرتهای منظقه ای و فرا منطقه ای برای آینده سوریه برنامه هایی در نظر دارند  ترکیه نیز با توجه با مرز چند کیلومتری با سوریه وجود اقلیت کردها در ترکیه و مسله کردها که با وجود ۴۰ سال مبارزه تاکنون حل نشده است ترکیه را بر آن داشته است تا هم بصورت دیپلماتیک و بصورت نظامی درصدد ایفای نقش در بحران سوریه بپردازد تشکیل کریدور کردی و کانتونهای مستقل کرد در نزدیکی مرزهای ترکیه دغدغه امنیتی ترکیه بوده و هست.

*این عملیات چه تأثیری بر مذاکرات سوچی خواهد داشت؟

مذاکرات سوچی برای حل بحران سوریه در آینده نیز  ادامه خواهد یافت همان گونه که اشاره شد عملیات شاخه زیتون با چراغ سبز روسیه همراه بود در آخرین دور مذاکرات سوچی که هفته قبل برگزار شد دعوت روسیه از سران گروهای تروریستی سوریه به نام مهراج اورال که در سال ۲۰۱۳ در عملیات تروریستی در در ریحانلی ترکیه باعث کشته شدن ۵۲ نفر از شهروندان ترکیه شده بود باعث واکنش دولت ترکیه شد روسیه در عین حال که موافق عملیات شاخه زیتون است رابطه و نفوذ خویش را هم با حکومت اسد – کردها و دیگر گروههای مخالف اسد حفظ کرده و درصدد ایفای نقش موثر در آینده تحولات منطقه و بویژه سوریه می باشد.

 

بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.