اجتناب از جنگ تمام‌عیار

«پاتریک کینگزلی»، «بلال شبیر» و «مایک آیوز» در گزارش خود برای نیویورک‌تایمز نوشتند، آتش‌‌‌بس شکننده بین اسرائیل و حماس همچنان پابرجاست، اما مشخص نیست چه چیزی در انتظار مردم غزه پس از بازگشت به خانه‌هایشان است. هنگامی که آنها به شمال شهر غزه رسیدند، با صحنه‌های آخرالزمانی و شوکه‌کننده مواجه شدند: محله‌های تماما ویران، تله‌های انفجاری حماس علیه نیروهای اسرائیلی در بسیاری از ساختمان‌ها و در یک کلام، سرزمینی بایر و ویرانه‌ای تمام‌عیار. ستونی از مردم که کیلومترها امتداد داشت، در امتداد جاده ساحلی غزه به سمت شمال در حرکت بودند. بسیاری از آنها دارایی اندک خود را روی سر خود حمل می‌کردند، برخی روی گاری‌ها و در کیسه‌های پلاستیکی و برخی روی پشت خود و تعداد اندکی هم با قاطر، تعدادی هم با دوچرخه، ویلچر و چرخ‌دستی.  روز دوشنبه، «جهاد اسلامی فلسطین» ویدئویی از «اربل یهود»، یک گروگان اسرائیلی منتشر کرد که آزادی او به تعویق افتاده بود. اگرچه او قرار بود در شمار افراد یکی از دو گروه اولی باشد که در ۱۹ و ۲۵ ژانویه در مرحله اول توافق آتش‌بس موقت بین اسرائیل و حماس آزاد شدند. این تاخیر در بطن یکی از مهم‌ترین اختلافات بین دو طرف قرار داشت.

آخر هفته گذشته، حماس چهار سرباز زن اسرائیلی را آزاد کرد. اسرائیل نیز به نوبه خود، ۲۰۰ اسیر فلسطینی را تحویل داد. اما روز یکشنبه (۷ بهمن ماه) به نظر می‌رسید که آتش‌بس یک هفته‌ای در آستانه فروپاشی قرار گرفته است. اسرائیل گفت که بازگشت آوارگان به شمال غزه را به تعویق می‌اندازد به این دلیل که حماس بر سر آزادی آن زن یهودی تعلل می‌کند. پس از ساعت‌ها مذاکرات پرتنش، طرفین اواخر روز یکشنبه به توافقی دست یافتند که بر اساس آن، حماس آن زن یهود را به همراه سایر گروگان‌ها تا پایان هفته تحویل خواهد داد.

در مقابل، نیروهای اسرائیلی از صبح روز دوشنبه به فلسطینیان آواره اجازه حرکت به سمت شمال را دادند. در حال حاضر، اسرائیل اعلام کرده است که می‌خواهد آتش‌بس را برای حفظ جریان آزادسازی گروگان‌ها حفظ کند. اما تمدید آن مستلزم آن است که هر دو طرف با پایان دائمی جنگ موافقت کنند؛ مساله‌ای که به نظر می‌رسد بنیامین نتانیاهو، تمایلی به عبور از آن ندارد. با این حال، کابینه ائتلافی او که به قانون‌گذاران راست افراطی متکی است ممکن است آتش‌بس در غزه را به بهانه‌ای برای سقوط وی تبدیل کنند. «مخیمار ابوسادا»، دانشمند علوم سیاسی فلسطینی از غزه گفت: «حماس خواهان آتش‌‌‌بس است، اما نه به هر قیمتی. آنها خواهان آتش‌بسی هستند که به جنگ پایان دهد.» ابوسادا گفت: «اگر نتانیاهو موفق شود ترامپ را در مورد نیاز به تجدید جنگ متقاعد کند، احتمالا جنگ تجدید خواهد شد.» اما اگر ترامپ به وعده خود مبنی بر اینکه خواهان هیچ جنگی نیست و بر صلح تاکید بیشتری کند، اوضاع فرق خواهد کرد.

از لبنان چه خبر؟

«پاتریک کینگزلی» در گزارش مجزای دیگری در نیویورک‌تایمز به ابعاد آتش‌بس در غزه و لبنان پرداخت. او در این گزارش نوشت، تحلیلگران معتقدند که آتش‌‌‌بس در غزه و لبنان به احتمال زیاد باقی خواهد ماند، با وجود اینکه طی چند روز اخیر اما و اگرهایی در مورد آن رخ داده است. به گفته تحلیلگران، همه طرف‌‌‌ها می‌خواهند حداقل برای چند هفته از درگیری تمام‌عیار اجتناب کنند.

در جنوب لبنان، نیروهای اسرائیلی پس از پایان ضرب‌الاجل روز یکشنبه‌(۷ بهمن ماه) برای عقب‌نشینی در موقعیت خود باقی ماندند. اسرائیل ادعا می‌کند حزب‌الله به تعهد خود مبنی بر ترک منطقه تا پشت رودخانه لیتانی عمل نکرده است. به گفته تحلیلگران، حتی در شرایطی که هر یک از طرفین دیگری را به نقض توافقات متهم می‌کند، هم طرف اسرائیلی و هم مخالفانش دلایلی برای انعطاف‌پذیری و نادیده گرفتن موقت تخلفات طرف مقابل دارند. حزب‌الله، اگرچه از اسرائیل به خاطر نگه داشتن نیروها در جنوب لبنان خشمگین است، اما خواستار جنگی دیگر نیست تا بتواند بر بازسازی خود تمرکز کند.

در سوی دیگر، حماس هم دیگر خواستار جنگ نیست و تمایل دارد قدرت را در غزه حفظ کند. اسرائیل هم باید ترتیبات فعلی در غزه را به اندازه کافی حفظ کند تا حداقل ۲۲ گروگان دیگر را آزاد کند. به نظر می‌‌‌رسد مقامات اسرائیلی در پی آرام کردن ترامپ هستند که وعده داده بود صلح در خاورمیانه را حفظ کند. کاخ سفید اعلام کرد که آتش‌بس در لبنان تا ۱۸ فوریه تمدید خواهد شد، اگرچه هیچ اظهارنظر فوری‌ای از سوی اسرائیل یا حزب‌الله صورت نگرفت. دفتر نخست‌وزیر لبنان این تمدید را تایید کرد.

«آرون دیوید میلر»، مذاکره‌کننده سابق ایالات‌متحده در مذاکرات صلح خاورمیانه گفت: «آنها چند هفته آینده را – فراتر از اینکه حدس و گمان در مورد آن چه باشد- باید پشت سر بگذارند.» وی افزود: «اینها توافقات بین ایالات‌متحده و سوئیس نیست، بلکه توافقاتی است که به هر یک از طرفین بستگی دارد که به دیگری امکان مانور بدهد. این نقطه ضعف و همچنین قدرت آنهاست.» آن اتاق شلوغ و در هم ریخته در نهایت اجازه داد که هر دو آتش‌بس[در غزه و لبنان] با وجود برخی خطرات برقرار بمانند، حتی زمانی که سربازان اسرائیلی به افرادی در لبنان [و غزه] که در تلاش بودند به مناطق تحت کنترل اسرائیل بازگردند، تیراندازی کرده و برخی را کشتند.

وزارت بهداشت لبنان اعلام کرد که ۲۲ نفر بر اثر تیراندازی رژیم صهیونیستی در جنوب لبنان جان خود را از دست دادند، زیرا جمعیت زیادی در نزدیکی سربازان اسرائیلی تجمع کرده و خواستار بازگشت به خانه خود بودند. حزب‌الله با صدور بیانیه‌ای از ساکنان برای بازگشت تمجید کرد و از قدرت‌های خارجی خواست اسرائیل را وادار به عقب‌نشینی کنند. نکته مهم این است که حزب‌الله شلیک موشک را از سر نگرفت.

تحلیلگران می‌گویند که بعید است حزب‌الله وارد نبرد دیگر شود آن هم در حالی که تعدادی از رهبرانش در حملات اسرائیل به شهادت رسیدند. «حنین قدر»، تحلیلگر لبنانی در موسسه واشنگتن برای سیاست خاور نزدیک، گفت: فرماندهان حزب‌الله «هنوز موشک دارند، هنوز اسلحه دارند و می‌توانند هر کاری انجام دهند.». وی افزود: «با این حال، حزب‌الله می‌داند اگر بار دیگر به سلاح متوسل شود بهانه‌ای به اسرائیل می‌دهد تا بار دیگر آتش‌بس را نقض کرده و حملات خود را از سر بگیرد.» خانم قدر گفت که حزب‌الله نگران از دست دادن حمایت در میان پایگاه مسلمانان شیعه خود است، به ویژه در انتخابات پارلمانی سال آینده. جامعه شیعی لبنان بیشترین هزینه را برای جنگ با اسرائیل در اکتبر ۲۰۲۳ در همبستگی با حماس پرداخت. قدر که کتابی هم در مورد رابطه حزب‌الله با پایگاهش نوشته است، افزود: «این گروه شیعه به‌شدت به رای شیعیان نیاز دارد. اگر شیعیان به آنها رای ندهند، این باعث تضعیف موقعیت حزب‌الله می‌شود.»