وزیر خارجه ترکیه پس از دیدار با فرمانده جدید سوریه به کوه قاسیون رفت
رجعت به عثمانی‌گری
فیدان در کنفرانس خبری با جولانی گفت که ترکیه «به ایستادن در کنار شما ادامه خواهد داد... امیدوارم تاریک‌ترین روزهای سوریه پشت سر [و] روزهای بهتری در انتظار ما باشد.» فیدان همچنین افزود، تحریمها علیه دمشق باید «در اسرع وقت» برداشته شوند و جامعه بین‌الملل باید برای کمک به سوریه به منظور ایستادن این کشور روی پاهای خود و بازگشت آوارگان بسیج شوند. الجولانی نیز که اولین کنفرانس خبری عمومی خود را از زمان رهبری عملیات سرنگونی اسد و به قدرت رسیدن برگزار میکرد، همچنین از جامعه بین‌المللی خواست تا تمامی تحریمها علیه سوریه را لغو کند. جولانی افزود: «برخی از این تحریمها از دهه ۱۹۷۰ اعمال شده است. به همین دلیل باید اقدام سریع انجام شود، این تحریمها باید سریع برداشته شود تا بتوانیم کشورمان را به جلو ببریم.»
در این دیدار همچنین در مورد ضرورت تدوین قانون اساسی جدید سوریه که از اقلیت‌های این کشور حمایت می‌کند، گفتوگو شد. موضوع آوارگان سوری، «نقض» حاکمیت سوریه توسط اسرائیل و مساله «یگان‌های مدافع خلق کرد» (YPG) نیز در دستور کار قرار داشت. سفر فیدان به دمشق در بحبوحه جنگ در شمال شرق سوریه بین نیروهای سوری مورد حمایت ترکیه و گروه «یگان‌های مدافع خلق کرد» انجام می‌گیرد که آنکارا آنها را یک سازمان تروریستی می‌‌‌داند. ترکیه سال‌ها از شورشیانی که به دنبال حذف اسد بودند، حمایت میکرد، در حالی که میزبان میلیون‌‌‌ها پناه‌جوی سوری بود که امیدوار است بازگشت آنها به کشورشان آغاز شود. سردار نوشت که ترکیه به دولت جدید سوریه پیشنهاد کمک کرده است و بر «اهمیت حفظ و راه‌اندازی نهادهای دولتی تاکید کرد.»
جولانی همچنین روز یکشنبه میزبان ولید جنبلاط، رهبر دروزی‌های لبنان بود. این در حالی است که برخی دولت‌ها در کنار مردم سوریه نسبت به رویکرد دولت جدید سوریه در قبال اقلیت‌های مذهبی ابراز نگرانی می‌کنند. جولانی در راستای اعتماد‌سازی با علمای اهل سنت و دروزی گفت: «ما به فرهنگ، دین و اسلام خود افتخار می‌کنیم. عضوی از محیط اسلامی بودن به معنای حذف فرقه‌های دیگر نیست. در مقابل، این وظیفه ماست که از آنها محافظت کنیم.» جنبلاط اولین شخصیت لبنانی است که به سوریه سفر کرده و با مقامات دولت جدید آن دیدار می‌کند.
«دیلی صباح»، روزنامه چاپ ترکیه، هم در روایت خود نوشت، فیدان در دیدار با الجولانی تاکید کرد که تمامیت سرزمینی سوریه «غیرقابل مذاکره» است و تاکید کرد که هیچ جایی برای «گروه پ.ک.ک و یگان‌های مدافع خلق کرد در سوریه وجود ندارد.» او در کنفرانس خبری مشترک با جولانی افزود: «اکنون زمان انتظار و مشاهده نیست؛ ما باید اقدام کنیم.» جولانی نیز در راستای اطمینان‌بخشی به وزیر خارجه ترکیه افزود که سلاح تمام گروه‌ها از جمله کردها در اختیار «دولت مرکزی» قرار خواهد گرفت؛ اما‌ساز‌وکار آن را مشخص نکرد. این روزنامه همچنین به نقل از فیدان افزود که جامعه بین‌المللی «چشمان خود را نسبت به غیرقانونی بودن گروه‌های کرد در سوریه بسته است.» وی ابراز امیدواری کرد که دولت جدید آمریکا «رویکرد متفاوت‌تری در این رابطه اتخاذ کند.»
«قهوه خوری» در «بام دمشق» و رجعت به عثمانی‌گری
اما آنچه در دیدار وزیر خارجه ترکیه با جولانی اهمیت داشت و البته از نگاه رسانه‌ها پنهان ماند دیدار فیدان در کنار جولانی از کوه «قاسیون» است آن هم در حالی که در روشنایی شب و در بالای کوه در حال نوشیدن قهوه بودند. از فراز این کوه دمشق به راحتی پیداست و زیر پا قرار دارد. روایت است که در ضلع شرقی قاسیون (در منطقه برزه) حضرت ابراهیم (ع) به دنیا آمد و در منتهی الیه غرب آن و در قریه «ربوه» حضرت مریم و فرزندش حضرت مسیح (ع) از خطر یهود پناه گرفتند. همچنین گفته می‌شود حضرت یحیی(ع) که از دست قوم عاد گریخت، به قاسیون پناه آورد. از پیامبر اکرم (ص) روایت شده که بر این کوه شماری از پیامبران الهی مانند ابراهیم، لوط، ایوب، موسی و عیسی علیهم‌السلام نماز گزارده‌اند و حتی برخی از آنان در همین مکان مدفون شده‌اند. گفته می‌شود در این کوه ۴۰ پیامبر (یا ۴۰ نفر از اولیای خدا) به غاری پناه بردند و در آن جا وفات یافتند که امروزه به غار «اربعین» معروف و مقامشان زیارتگاه اهل شام است. این مکان را «فخر‌شام» و «بام‌دمشق» هم می‌گویند. اما چه شد که این مکان اهمیت یافت و وزیر خارجه ترکیه از آن دیدار کرد؟ این سفر در راستای نگاه عثمانی‌گری ترکیه قابل ارزیابی است. رئیسجمهور ترکیه چندی پیش به دنبال برکناری اسد و به قدرت رسیدن «هیئت تحریرالشام» گفت: «اگر منطقه پس از جنگ جهانی دوم تقسیم نمی‌‌‌شد، شهرهای حلب، شام، حماه و حمص مانند شهرهای غازی عنتب و استانبول به عنوان شهرهای ترکیه باقی مانده بودند و ما همچنان در یک کشور واحد بودیم.» اما ریشه‌های این مساله را باید در تاریخ بجوییم. اگرچه اردوغان از تقسیم منطقه در جنگ جهانی دوم سخن می‌گوید اما حقیقت آن است که باید به قبل‌تر یعنی جنگ جهانی اول بازگردیم. با پایان جنگ جهانی اول (۱۹۱۸) عثمانی «مرد بیمار اروپا» لقب گرفت. واقعیت این است که اولین تیر را انگلیس با جدایی مصر به قلب عثمانی شلیک کرد (سال۱۸۸۲). دومین تیر هم در سال ۱۹۱۶ پرتاب شد زمانی که «چارلز فرانسوا ژرژ پیکو» (وزیر خارجه فرانسه) و «سر‌مارک سایکس» (وزیر خارجه بریتانیا) برای تقسیم امپراتوری عثمانی توافق‌نامه «سایکس- پیکو» را امضا کردند. این توافق‌نامه جغرافیای جدید خاورمیانه را شکل داد. این توافق‌نامه در سال ۱۹۱۸ پس از شکست امپراتوری عثمانی، به عنوان چارچوب اصلی توافق بین این دو قدرت استعماری برای مدیریت سرزمینهای عثمانی در خاورمیانه ملاک عمل قرار گرفت. به دنبال این توافق‌نامه، سرزمینهای عربی از سیر طبیعی خود خارج شدند و از دل مرز‌‌‌کشی‌‌‌های استعماری صورت نوینی یافتند. با گذشت بیش از یک قرن از توافق‌نامه «سایکس-پیکو» اما این توافق‌نامه همچون «زخمی» در ذهن و ضمیر اعراب زنده است به‌‌‌طوری که با ظهور داعش در قرن ۲۱، ابوبکر البغدادی (فرمانده این گروه) به دنبال این بود که با برداشتن مرزهای مصنوعی و ساخته استعمار، آخرین میخ را بر تابوت این توافق‌نامه بکوبد.
اما ترکیه‌ای‌ها از آن با «حسرت» یاد می‌کنند؛ چراکه سرزمینهای وسیع‌شان از دست رفت. چنین بود که در سال ۱۹۲۴ مصطفی‌کمال آتاتورک از دل بحران‌هایی که عثمانیِ در حال احتضار را در خود فرو برده بود ترکیه نوین را پایه‌گذاری کرد و با نبردهای خود مانع از این شد که سرزمینهای عثمانی بیش از پیش از دست بروند. با این حال، ترکیه‌‌ای ها هر از چند گاهی به مناسبت از دست رفتن سرزمینهای عثمانی مدیحه سرایی می‌کنند. این بار با سقوط اسد شرایط برای بازگشت دوباره به رویکردهای منقضی شده عثمانی‌گری فراهم شد. چنین است که فیدان از بالای کوه قاسیون، دمشق را به نظاره می‌نشیند و ساکن کاخ آکسارای هم درصدد است رویای قرن ۱۹ و ۲۰ را بار دیگر در قرن ۲۱ زنده کند. با علم به اینکه سوریه قلب ناسیونالیسم عربی است و با آگاهی از اینکه سوریه فعلی کشوری است که هم به لحاظ اقتصادی ضعیف است و هم به لحاظ نظامی (بعد از سقوط اسد، این کشور بارها مورد حمله اسرائیل قرار گرفت و بخش زیادی از زیرساخت‌های نظامی‌اش ویران شد)، چنین اقدام تحقیرآمیزی از سوی وزیر خارجه ترکیه می‌تواند ناسیونالیسم عربی را در تقابل با رویکردهای اردوغان قرار دهد (در مقاله «تقابل ناسیونالیسم عربی با عثمانی‌گری» به همین قلم در تاریخ ۲۷ آذرماه ۱۴۰۳ به این مساله پرداخته شده است).
