«نه» بزرگ مردم یونان به مداخلات آمریکا
شهروندان یونانی هر سال در چنین روزی با تجمع اعتراضآمیز در مقابل دانشگاه پلی‌تکنیک بهمناسبت گرامیداشت این روز بهعنوان یکی از روزهای مهم تاریخ معاصر این کشور، ضمن نثار شاخههای گل به مجسمههای دانشجویانی که دراین قیام کشته شده بودند، بهسوی سفارت آمریکا راهپیمایی کرده و با سردادن شعارهایی سیاستهای توسعهطلبانه آمریکا در جهان بهویژه در خاورمیانه را محکوم میکنند. درطول این سالها درخلال تظاهرات، درگیریهای شدیدی بین نیروهای امنیتی و تظاهرات‌کنندگان رخ میدهد و هر سال در این روز پرچم آمریکا درمقابل سفارت این کشور به آتش کشیده میشود.
در روزهای اخیر، رسانههای مختلف این کشور تخمین زدهاند که حدود 5هزار مامور نیروی پلیس برای تضمین امنیت پایتخت وارد خیابانهای آتن حضور داشتند. در این راهپیمایی بیش از 30هزار نفر که عمدتا دانشجویان و کارگران بودند، شرکت داشتند. تظاهرات‌کنندگان از ساختمان دانشگاه پلی‌تکنیک تا سفارت آمریکا و سپس تا سفارت رژیم اسرائیل راهپیمایی کردند.
پس از سرنگونی رژیم سرهنگها (1974)، هر سال در روزهای 16 و 17نوامبر مراسمهایی بهمناسبت بزرگداشت قیام دانشجویان در یونان برگزار میشود. در مراسم امسال دبیر کل حزب کمونیست، رئیس حزب پاسوک، رئیس سابق حزب ائتلاف چپ و شماری از شخصیتهای چپ‌گرا در مسیر راهپیمایی حضور داشتند. تعدادی از مقامات عالیرتبه از جمله رئیسجمهور و نخستوزیر یونان پیام‌های جداگانهای صادر کردند. پلیس یونان در اقدامی پیشگیرانه پیش از آغاز راهپیمایی، 150نفر ار تجمع کنندگان را دستگیر کرد. تظاهرات‌کنندگان شعارهای ضد آمریکایی سر داده و نسلکشی فلسطینیان در نوار غزه را محکوم کردند. معترضان با حمل انبوه پرچمهای فلسطین، سیاستهای دولت محافظهکار یونان در حمایت از رژیم اسرائیل را بهشدت محکوم کردند.
حکومت سرهنگها در یونان در پی کودتای 24آوریل1967 بر ضد دولت انتخابی کارامانلیس روی کار آمده بود و ریاست این دولت با سرهنگ «جورج پاپادوپولوس» بود که با استبداد تمام حکومت میکرد. چون شاه یونان از حکومت سرهنگها حمایت نکرده بود، پس از مدتی سرهنگها نظام حکومتی یونان را جمهوری اعلام کرده بودند.
پس از کودتای سرهنگها، کنستانتین دوم پادشاه آن کشور تلاش زیادی کرد که نظامیان را به لزوم یک انتخابات دموکراتیک و آزاد قانع کند؛ ولی سرهنگها نپذیرفتند؛ زیرا میدانستند نتایج انتخابات کلا به ضرر آنها خواهد بود. روز سیزدهم دسامبر پادشاه یونان طی یک نطق رادیویی از ملت خواست او را در استقرار یک نظام مردمی یاری کنند. پیام پادشاه یونان بی‌ثمر ماند؛ زیرا فرستنده رادیویی ضعیف بود و مردم نتوانستند از آن آگاه شوند. چند نفر از رهبران ارتش به حمایت از کنستانتین پادشاه وقت برخاستند ولی فورا توسط عوامل کودتا بازداشت شدند. کنستانتین پادشاه وقت چارهای نداشت جز آنکه از کشور خود فرار کند. چند نفر از حامیان کنستانتین محرمانه هواپیمایی را فراهم کردند و پادشاه روز چهاردهم دسامبر۱۹۶۷ همراه همسر و دو فرزند و مادرزنش از آتن به رم فرار کرد. به این ترتیب پادشاه یونانی خانوادهاش پناهنده سیاسی شدند و تا زمان مرگ مجبور به اقامت در خارج از خاک یونان بودند.
در روز 17نوامبر سال1973 دانشجویان و کارگران یونانی برضد حکومت سرهنگها به پاخاستند و 37نفر از آنان در این قیام جان باختند که انعکاسی بزرگ در سراسر جهان داشت. برخی از مقامات سیاسی این کشور و عمدتا مشاوران سیاسی دولتهای مختلف از فرصتی که تاثیر اخبار این قیام دانشجویی در افکار عمومی ایجاد کرده بود، بهره گرفتند و این رویداد را «سرآغاز موج تازه گذار به دموکراسی در جهان» نام دادند و خواستار ادامه آن شدند که بهتدریج بهعنوان حربهای سیاسی در دست دولتهای مختلف برای تهدید دولتهای معارض قرار گرفت.
در میان افکار عمومی مردم یونان، همیشه این پرسش مطرح بوده است که بهراستی تعداد دقیق شرکت‌کنندگان در جریان قیام پلی‌تکنیک و همچنین تعداد کشته‌شدگان این حادثه چه تعداد بوده است؟ در سالهای اخیر آمارهای مختلفی ارائه میشود. در میان کشته‌شدگان وکیل، دانشآموز، کارمند بخش دولتی و خصوصی، دانشجو و کارگر دیده میشود.
در پی به‌پاخیزی دانشجویان و کارگران آتن و سرکوب خونین آنان، یک دسته نظامی دیگر بهرهبری ژنرال «جیزیکیس» با استفاده از نفرت افکار عمومی جهان از حکومت سرهنگهای یونانی بر ضد آنان دست به کودتا زد و به این حکومت پایان دادند و پاپادوپولوس را بازداشت کرد. این حکومت هم نتوانست بیش از چند ماه دوام آورد و در نتیجه در 23ژوئیه1974 کارامانلیس به یونان بازگشت. برکناری حکومت نظامیان سبب بازگشت مجدد سلطنت به یونان نشد و درباره بازگشت پادشاه قرار شد رفراندوم برگزار شود که در این همهپرسی «سلطنت» رای نیاورد و «جمهوری» ادامه یافت.
کارامانلیس پس از بازگشت به یونان، سرهنگهای کودتاگر را به دادگاه سپرد که در جریان محاکمه معلوم شد که پاپادوپولس 14سال حقوق‌بگیر سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) بود و در دوران جنگ جهانی دوم هم به ارتش آلمان که یونان را اشغال کرده بود، خدمت میکرد. وی در دادگاه به اعدام محکوم شد که بعدا با یک درجه تخفیف تا پایان عمر در حبس خانگی بود و در سال1999 در 80سالگی در گذشت. جسد وی در میان اعتراض مخالفان و حمایت حامیانش و در یک روز جنجالی در آتن به خاک سپرده شد. خانم «دسپینا پاپادوپولوس» همسر پاپادوپولوس دیکتاتور سابق نیز که روزگاری بانوی اول یونان بود سال گذشته و دقیقا در سالروز پنجاهمین سالگرد سرنگونی پاپادوپولوس درگذشت.
