حجم مبادلات تجاری روسیه و چین به ۲۰۰میلیارد دلار رسید
جیب چاق «شی»
به نوشته روزنامه نیویورک‌تایمز، چین از تهاجم روسیه به اوکراین سود می‌برد و همین باعث می‌شود که روسیه به جای غرب که این کشور را تحریم کرده است، همه چیز، از ماشین گرفته تا تراشه‌های کامپیوتری، از چین خریداری کند. روسیه نیز به نوبه خود نفت و گاز طبیعی را با تخفیف‌های بزرگ به چین فروخته است. شکلات‌ها، سوسیس و کالباس‌های روسی و سایر کالاهای مصرفی در سوپرمارکت‌های چینی فراوان شده‌اند. تجارت بین روسیه و چین در ۱۱ماه نخست سال جاری از ۲۰۰میلیارد دلار گذشت، سطحی که این کشورها تا سال۲۰۲۴ انتظار نداشتند به آن برسند.
جنگ روسیه در اوکراین نیز در رسانه‌های چین بسیار پر رنگ است. رسانه‌های دولتی فرمول ثابتی از تبلیغات جنگی روسیه دارند و مبتنی بر همان ادعاهای روسیه در خصوص این جنگ است. روسیه به‌قدری در چین محبوب است که اینفلوئنسرهای چینیِ رسانه‌های اجتماعی به هاربین، مرکز شمالی‌ترین استان چین در شرق، هیلونگ جیانگ، هجوم می‌آورند تا با لباس روسی در مقابل یک کلیسای جامع روسی سابق در آنجا ژست و عکس بگیرند. شی جین‌پینگ، رهبر ارشد چین و ولادیمیر وی.پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه آشکارا روابط نزدیک دو کشور را به رخ جهان می‌کشند. شی در اوایل سپتامبر از هاربین بازدید کرد و هیلونگ جیانگ را «دروازه شمال چین» اعلام کرد.
صادرات چین به روسیه در ۱۱ماه اول سال جاری در مقایسه با مدت مشابه در سال۲۰۲۱، قبل از حمله به اوکراین، ۶۹درصد افزایش یافته است. شی در دیدار روز چهارشنبه در پکن با میخائیل میشوستین، نخست‌وزیر روسیه گفت: «حفظ و توسعه مناسب روابط چین و روسیه یک انتخاب راهبردی است که هر دو طرف بر اساس منافع اساسی دو ملت انجام داده‌اند.» چین نیاز حیاتی به واردات حیاتی روسیه را پس از آغاز جنگ پوتین پر کرده است. این در حالی است که بسیاری از شرکت‌های اروپایی و آمریکایی در فوریه۲۰۲۲ از همکاری با مسکو اجتناب کردند. چین به‌رغم به خطر انداختن روابط اقتصادی نزدیک خود با بسیاری از کشورهای اروپایی، نقش خود را به‌عنوان تامین‌کننده جایگزین کالا دنبال کرده است. پیش از حمله به اوکراین، رهبران آلمان، فرانسه و دیگر کشورهای اروپایی عمدتا اختلافات خود را با چین بر سر مسائلی مانند حقوق بشر کنار گذاشتند تا بر تجارت تاکید کنند. مقامات چینی به نوبه خود اصرار دارند که نباید آنها را مجبور به انتخاب بین اروپا و روسیه کرد و چین باید آزادانه با هر دو تجارت کند. بزرگ‌ترین برنده چین از افزایش تجارت با روسیه، خودروسازان این کشور بوده‌اند.
در یکی از روزهای اخیر در هی‌هه، خطوط کامیون‌های باری دیزلی با برچسب‌هایی مزین به خرس‌های خشمگین، نمادی از روسیه، روی درهای رانندگانشان منتظر بودند تا از طریق پل رودخانه آمور به روسیه بروند. پل جدید است و کامیون‌های نشان «جن‌لیون» داشتند؛ برندی که متعلق به شرکت دولتی صنعت خودروی شانگهای است. این شرکت که با نام SAIC شناخته می‌شود، برندهای خودرویی مانند «ام‌جی» را نیز می‌سازد که از بریتانیا خریداری شده است. این فروش به چین کمک کرد تا امسال ژاپن را به‌عنوان بزرگ‌ترین صادرکننده خودرو در جهان پشت سر بگذارد. سازندگان آلمانی مانند مرسدس بنز و بی‌ام‌و قبلا فروشندگان قدرتمندی در روسیه بودند؛ اما در واکنش به تحریم‌های اروپا، ایالات متحده و متحدانشان علیه مسکو از این کشور خارج شدند.
فروش خودروهای لوکس در روسیه کاهش یافته است و در کاهش اندازه کلی بازار خودروی این کشور تاثیر گذاشته که اکنون کمتر از نصف بازار آلمان است. به گفته الکساندر گابویف، مدیر مرکز اوراسیا کارنگی روسیه، اما خانواده‌های روسی از طبقه متوسط پایین و فقیر که اعضای آن بخش عمده سربازان جنگنده را تشکیل می‌دهند، خرید خودروهای چینیِ مقرون به صرفه را افزایش داده‌اند. گابویف گفت که یکی از دلایل آن، پرداخت‌های مرگ و از کارافتادگی است که دولت روسیه و بیمه‌گذاران به خانواده‌های سربازان روسی می‌پردازند. در صورت مرگ تا ۹۰۰۰۰دلار هم می‌رسد. روسیه تعداد کشته‌ها و زخمی‌های خود را اعلام نکرده است، اما ایالات متحده مجموع آن را ۳۱۵هزار نفر تخمین می‌زند.
در رشد اقتصادی بین دو طرف مرز زمینی نقش اساسی داشته است؛ به این معنی است که چین می‌تواند خودروها را از طریق راه‌آهن به روسیه منتقل کند. چین راسا فاقد ناوگان کشتی‌های فرااقیانوسی است که متناسب برای صادرات وسایل نقلیه هستند. نتیجه این بده‌بستان اما چیست؟ بر اساس گزارش «گلوبال دیتا اتوماتیو»، خودروسازان چینی ۵۵درصد از بازار روسیه را به خود اختصاص داده‌اند.
این رقم در سال۲۰۲۱ در حدود ۸درصد بود. مایکل دان، مشاور خودروسازی آسیا در سن‌دیگو گفت: «تا به حال ندیده‌ایم که خودروسازان یک کشور به این سرعت سهم بازار را به‌دست بیاورند.چینی‌ها با سود بادآورده مواجه شدند.» ایالات متحده به‌شدت به چین نسبت به ارسال تسلیحات به روسیه هشدار داده و هنوز شواهدی مبنی بر انجام این کار کشف نکرده است. اما برخی تجهیزات غیرنظامی که چین به روسیه می‌فروشد، مانند پهپادها و کامیون‌ها، کاربرد نظامی نیز دارد. در آغوش گرفتن روسیه از سوی پکن نیز یک امتیاز متوسط اما به موقع برای صنعت ساختوساز چین فراهم کرده است.
این بده‌بستان تا حدی توانسته است زخم‌های ناشی از اقدامات سختگیرانه چین مبنی بر «به صفر رساندن کووید» را التیام ببخشد. بازار املاک و مستغلات در سراسر چین در بحران است. ده‌ها میلیون آپارتمان خالی یا ناتمام هستند و پروژه‌های جدید متوقف شده‌اند و بخش ساختوساز را از کار محروم کرده است که مدت‌ها موتور ایجاد مشاغل بود. ژانگ یان، فروشنده درهای چوبی در هی‌هه می‌گوید: «ساختمان‌های زیادی ساخته شده‌اند؛ اما هیچ‌کس در آن زندگی نمی‌کند.» اما برخی از کارگران در مرز ۴۲۰۰کیلومتری روسیه کار پیدا می‌کنند؛ مرزی که تا سال جاری دارای کمبود ایستگاه‌های کامیون، مراکز پردازش گمرکی، محوطه‌های راه‌آهن، خطوط لوله و سایر زیرساخت‌ها بود.
ساختوساز در تابستان در شهرهایی مانند هی‌هه به سرعت پیش رفت؛ اگرچه برای زمستان سرد متوقف شده است. خطوط لوله روسیه یکی از حیاتی‌ترین کالاهای مبادله‌شده بین دو کشور است که به‌شدت مورد نیاز چین است. انرژی ارزان روسیه، با دور زدن تحریم‌های اعمال‌شده توسط غرب، به کارخانه‌های چینی کمک کرده است در بازارهای جهانی رقابت کنند؛ حتی در شرایطی که رقبای تولیدی آنها در جاهای دیگر، به‌ویژه در آلمان، در بیشتر دو سال گذشته با هزینه‌های انرژی به‌شدت بالاتری روبه‌رو بوده‌اند. روسیه محموله‌های گاز طبیعی را از طریق خط لوله «Power of Siberia» به چین افزایش داده است و در حال مذاکره برای ساخت خط لوله دومی است که گاز را از میادینی که قبل از جنگ اوکراین به اروپا خدمت می‌کردند، منتقل کند.
چین و روسیه همچنین کمتر از سه هفته قبل از جنگ اوکراین برای ساخت یک خط لوله سوم کوچک‌تر که گاز را از شرق روسیه به شمال شرقی چین منتقل می‌کند، توافق کردند و ساختوساز در این پروژه با سرعت پیش رفته است. جدیدترین خط لوله روسیه از سرزمینی عبور خواهد کرد که این کشور در اواخر دهه۱۸۵۰ آن را از چین تصرف کرد و دیگر هرگز آن را بازنگرداند. در دهه۱۹۶۰، چین و اتحاد جماهیر شوروی بر سر تعیین مرزهای خود با یکدیگر نزاع داشتند و نیروهایشان با هم درگیر شدند. در دهکده‌ای نزدیک هی‌هه، مجسمه‌ای بزرگ‌تر از یک ژنرال امپراتوری چینی هنوز در رودخانه آمور به شکل خیره‌کننده‌ای سرپا است. امروز روسیه و چین در حال ساخت پل‌ها و خطوط لوله‌ای هستند که عبور و مرور بین دو کشور را تسهیل کند.
