آتش‌بس موقت برای تبادل اسرا نهایی شد
توقف ۴ روزه جنگ غزه
تبادل یک اسرائیلی با ۳ اسیر فلسطینی
عکس: AP
دفتر نخست‌وزیری اعلام کرد که بر اساس این توافق، حماس باید حداقل ۵۰زن و کودک را طی یک آتش‌بس چهارروزه آزاد کند. حماس بدون اشاره به آزادی اسرای فلسطینی افزود که به ازای هر یک روز تمدید، ۱۰ گروگان دیگر آزاد خواهند شد. حماس با انتشار بیانیه‌ای تایید کرد که ۵۰زن و کودک اسرائیلی در ازای آزادی ۱۵۰زن و کودک فلسطینی آزاد خواهند شد. در بیانیه حماس آمده است که اسرائیل همچنین تمام اقدامات نظامی در غزه را متوقف خواهد کرد و صدها کامیون حامل کمک‌های بشردوستانه، پزشکی و سوخت اجازه ورود به این منطقه را خواهند داشت. این توافق، اولین آتش‌بس از جنگی است که در آن اسرائیل بخش‌های وسیعی از غزه را که محل زندگی حدود ۲.۳میلیون نفر است، با خاک یکسان کرد. مقامات قطر، ایالات متحده، اسرائیل و حماس طی روزهای گذشته از نزدیک بودن توافق خبر داده بودند.
در بیانیه‌ای که بعدتر منتشر شد، قطر «موفقیت» تلاش‌های میانجی‌گرانه را که مصر و ایالات متحده نیز در آن مشارکت داشتند، تایید کرد و بر پارامترهای کلی توافق صحه نهاد. این توقف چهار روز – مشروط به تمدید- ادامه خواهد داشت. این بیانیه بدون اشاره به جزئیات افزود: «تعداد آزادشده‌ها در مراحل بعدی اجرای توافق افزایش خواهد یافت.» جو بایدن، رئیس‌جمهور ایالات متحده با تشکر از امیر قطر، شیخ تمیم بن‌حمد آل‌ثانی و رئیس‌جمهور مصر، عبدالفتاح السیسی، برای «رهبری و مشارکت قاطع» از این توافق استقبال کرد. کاخ سفید در بیانیه‌ای به نقل از بایدن اعلام کرد: «من مشتاقانه منتظر صحبت با هر یک از این رهبران و حفظ ارتباط نزدیک هستم تا اطمینان حاصل شود که این توافق به‌طور کامل انجام می‌شود.
این مهم است که تمام جنبه‌های این توافق به‌طور کامل اجرا شود.»نتانیاهو پیش از نشستی که برای بحث درباره توافق انجام شد، از بایدن به خاطر تلاش‌هایش برای گنجاندن اسرای بیشتر و امتیازات کمتر در توافق تشکر کرد. با این حال، نتانیاهو تاکید کرد که اسرائیل هیچ قصدی برای پایان دادن به درگیری ندارد. وی در پیامی ضبط‌شده گفت: «ما در جنگ هستیم و جنگ را تا رسیدن به همه اهداف خود ادامه خواهیم داد.» با این حال، برخی از تحلیلگران می‌گویند که جامعه بین‌المللی باید از این توقف کوتاه برای تضمین پایان پایدارتر جنگ استفاده کند. به نوشته الجزیره، در روزهای آتی امید است که کمک‌های بیشتر و سوخت بیشتر، تجهیزات پزشکی بیشتر و مجروحان بیشتری تخلیه شوند، اما فراتر از آن، در این روزهای وقفه، باید فشار زیادی بر اسرائیل وارد شود تا از درگیری مجدد خودداری کند.
«پاتریک کینگزلی» هم در گزارش ۲۱نوامبر در نیویورک‌تایمز نوشت، پس از بیش از شش هفته جنگ، اسرائیل و حماس صبح چهارشنبه اعلام کردند که آتش‌بس کوتاهی را در غزه برای آزادی ۵۰گروگانی که حماس در حمله ماه گذشته خود به اسرائیل اسیر کرده بود، حفظ خواهند کرد. این توقف چهارروزه برای آزادی ۱۵۰زندانی فلسطینی محبوس در زندان‌های اسرائیل است که زیر ۱۹سال سن دارند. به گفته یک مقام اسرائیلی، گروگان‌های اسرائیلی ممکن است تا روز پنج‌شنبه آزاد نشوند تا به قضات اسرائیلی فرصت داده شود تا چالش‌های قانونی احتمالی توافق را بررسی کنند. نیویورک‌تایمز روایت به نسبت کامل‌تری را در قیاس با الجزیره ارائه داد. بر این اساس، علاوه بر کمک‌های بیشتر به غزه و تخلیه غیرنظامیان، اسرائیل پرواز هواپیماهای خود را بر فراز غزه متوقف کرده و آن را به ۶ساعت در روز محدود می‌کند.
بیانیه اسرائیل شامل این جزئیات نیست، اما یک مقام اسرائیلی که آشنا به این مذاکرات است، افزود: اسرائیل توافق کرده است که نیروهای اسرائیلی در مواضع فعلی خود باقی بمانند. این مقام افزود که غیرنظامیان در حال حاضر در جنوب غزه اجازه بازگشت به شمال را نخواهند داشت.از سوی دیگر، در بیانیه حماس آمده است: «درحالی‌که ما اکنون رسیدن توافق آتش‌بس را اعلام می‌کنیم، تایید می‌کنیم که دست‌هایمان روی ماشه خواهد ماند و نیروهای پیروز ما برای دفاع از مردم خود و شکست اشغال و تجاوز آماده خواهند بود.» بنی گانتس، یکی از اعضای کابینه جنگ اسرائیل، قبل از رای وزرای اسرائیلی به تایید معامله گفت که این توافق «از منظر انسانی سخت و دردناک» است. اما او این را «بهترین گزینه ممکن» برای مجاز ساختن اسرائیل به ادامه «تعقیب کارزار» علیه حماس خواند. نتانیاهو که در همین هفته گفته بود که آزادی گروگان‌ها یک «وظیفه مقدس و عالی» است، برای دستیابی به توافق تحت فشار عمومی قرار گرفته است.
در این ماه، خانواده‌های برخی از گروگان‌ها از تل‌آویو به سمت دفتر نتانیاهو راهپیمایی کردند و پوسترهای اسرا را در دست داشتند و از او خواستند تا برای بازگرداندن اقوامشان به خانه اقدامات بیشتری انجام دهد. گزارشگر نیویورک‌تایمز به نقل از «آدامیر» -یک گروه مدافع حقوق زندانیان فلسطینی- نوشت حدود ۲۰۰پسر که بیشتر آنها نوجوان بودند، تا این هفته به همراه حدود ۷۵زن و پنج دختر نوجوان در بازداشت اسرائیل بودند. به گفته این گروه، قبل از حملات حماس، حدود ۱۵۰پسر و ۳۰زن و دختر در زندان‌های اسرائیل بودند. ارتش اسرائیل اعلام کرد که طی حمله زمینی به غزه حدود ۳۰۰فلسطینی را در غزه دستگیر کرده است. در عین حال، تاکنون ۱۳هزار فلسطینی در حملات اسرائیل کشته شده‌اند. بر این تعداد باید ۵۰روزنامه‌نگار را هم افزود.به‌طور مختصر دستاوردهای این توافق را می‌توان چنین برشمرد:
الف) جبهه مقاومت (شامل حماس و جهاد اسلامی) این توافق را دلیلی دال بر شکست اسرائیل دانست. «ابو سامر موسی»، مسوول روابط گروه‌های فلسطینی جنبش جهاد اسلامی در لبنان گفت، دوشنبه‌شب خبری مبنی بر تماسی میان ابوطارق (زیاد النخاله)، دبیرکل جهاد اسلامی و اسماعیل هنیه، رئیس دفتر سیاسی حماس منتشر شد. موضوع معامله به تفصیل مورد بحث قرار گرفت. آنچه برای ما اهمیت دارد، وادار کردن دشمن به پذیرش تبادل اسرا به لطف ایستادگی مقاومت است. او آزادی بازداشت‌شدگان را بیانگر تسلیم شدن آنها در برابر شروط مقاومت دانست. زیاد النخاله چندی پیش گفته بود: «ما اسیرانی را که در اختیار داریم تا زمان رسیدن شرایط بهتر نگه خواهیم داشت.» ابوسامیر خاطرنشان کرد که این توافق می‌تواند شامل برقراری آتش‌بس برای روزهای مشخص، توقف پرواز هواپیماها چه بطور دائمی یا برای یک ساعت مشخص از شبانه‌روز و وارد کردن مواد غذایی، کمک‌های بشردوستانه و نفت به غزه باشد که بتواند از رنج مردم ما بکاهد.
ب) این توافق با مشارکت اصلی قطر و مصر و همکاری ایالات متحده و اسرائیل به‌دست آمد. وزارت خارجه قطر در این توافق تلاش زیادی به خرج داد؛ به‌گونه‌ای که دولت بایدن از امیر قطر و مقام‌های دخیل تشکر کرد. این مقام ارشد آمریکایی به شرط فاش نشدن نام افزود، بایدن درباره مساله گروگان‌ها ۱۴بار با بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی گفت‌وگو کرد؛ از جمله در سفرش به تل‌آویو و سه‌بار نیز با عبدالفتاح السیسی، رئیس‌جمهور مصر و دو بار با تمیم بن‌حمد آل‌ثانی، امیر قطر تماس گرفت. این مسوول آمریکایی گفت: قطر کمی پس از تحولات هفتم اکتبر و حملات حماس به مناطق جنوبی، به آمریکا و «اسرائیل» پیشنهاد میانجی‌گری داد. او افزود: دو تن از نمایندگان ارشد شورای امنیت ملی آمریکا و در مرحله بعد ویلیام برنز، رئیس آژانس اطلاعات مرکزی به شکل مستقیم در مذاکرات شرکت داشتند.
ج) روزنامه یدیعوت آحارونوت روز چهارشنبه گزارش داد که اسرائیل در ساعات اولیه بامداد چهارشنبه، توافق آتش‌بس موقت و مرحله اول معامله مبادله اسرا با جنبش حماس را تصویب کرد. درباره توافق برای آزادی بیشتر بازداشت‌شدگان، کابینه نتانیاهو همچنین یک دوره زمانی حداکثر تا ۱۰روز از تاریخ پایان اولین سری از آزادی‌ها را تصویب کرد: «کابینه موافقت کرد ۳۰۰زندانی امنیتی در بند زندان‌های اسرائیل را آزاد کند و آنها آزاد نخواهند شد مگر اینکه ۱۰۰اسیر اسرائیلی به اسرائیل بازگردانده شوند. اسرائیل اسامی آنها را به حماس تحویل خواهد داد.» طبق نوشته آحارونوت، همچنین توافق شد که مادران و کودکان به اسارت درآمده از هم جدا نشوند. سایت روزنامه العربی الجدید در این‌باره اعلام کرد، براساس بندهای معامله میان حماس و رژیم صهیونیستی ۵۰اسیر غیرنظامی صهیونیست طی آتش‌بس غزه آزاد خواهند شد.
در ازای آزادی یک اسیر صهیونیست سه اسیر فلسطینی از زنان و کودکان آزاد خواهند شد. در مرحله دوم این معامله ۱۰اسیر غیرنظامی اسرائیلی دیگر آزاد خواهند شد و آتش‌بس به مدت دو روز اضافی تمدید می‌شود. براساس توافق حاصل‌شده زمانی که تعداد آزادشدگان صهیونیست به ۹۹نفر (زنده یا اجساد) رسید، رژیم صهیونیستی تمام زنان و کودکان اسیر فلسطینی در زندان‌هایش را آزاد خواهد کرد. این توافق همچنین شامل ورود ۲۰۰کامیون حامل کمک‌های بشردوستانه ظرف چندروز آتش‌بس از جمله کامیون‌های حامل سوخت و گاز برای بیمارستان‌ها است. یک مقام ارشد آمریکایی هم اظهار کرد از جمله کسانی که در مرحله اول توافق آزاد خواهند شد، سه شهروند آمریکایی شامل دو زن و یک دختر بچه سه‌ساله هستند. این مسوول ارشد آمریکایی در ادامه گفت: درصورتی‌که پیشرفتی در سطح مرحله دوم توافق حاصل شود، احتمال تمدید این آتش‌بس وجود دارد.
واکنش رهبران جهان
الجزیره در گزارش ۲۲نوامبر نوشت، بسیاری از کشورهای دنیا از آتش‌بس در غزه استقبال کردند. مائو نینگ، سخنگوی وزارت خارجه چین ابراز امیدواری کرد که این اقدام «به کاهش مصیبت و بحران انسانی و کاهش تنش‌ها کمک کند.» اورسولا فون درلاین، رئیس کمیسیون اروپا در بیانیه‌ای گفت: «کمیسیون اروپا تمام تلاش خود را برای استفاده از این توقف برای افزایش کمک‌های بشردوستانه به غزه انجام خواهد داد.» کاترین کولونا، وزیر امور خارجه فرانسه هم گفت: «ما امیدواریم که در میان اولین دسته از گروگان‌هایی که آزاد می‌شوند، فرانسوی‌ها نیز باشند.» حسین الشیخ، دبیر کمیته اجرایی ساف اعلام کرد: محمود عباس از توافق آتش‌بس بشردوستانه استقبال و از تلاش مصر [و] قطر قدردانی می‌کند. شیخ محمد بن عبدالرحمن آل‌ثانی، نخست‌وزیر در X نوشت که امیدوار است این توافق «توافق جامع و پایداری را ایجاد کند» که «به جنگ و خونریزی پایان دهد و منجر به گفت‌وگوهای جدی برای یک روند صلح جامع و عادلانه شود.» دیوید کامرون وزیر امور خارجه انگلیس، جو بایدن و همسرش، آنتونی بلینکن، چاک شومر (رهبر اکثریت سنا) و بسیاری دیگر هم از این توافق استقبال کردند و خواستار تداوم آتش بس و کمک به غیرنظامیان شدند. همچنین از نقش قطر هم تشکر کردند.
