امید به موفقیت روشهای نوین فرزندآوری
از ۴۵سال پیش لقاح آزمایشگاهی به اصلیترین روش درمان ناباروری در سراسر جهان تبدیل شده است. حداقل ۱۲میلیون نفر به این شکل بارور شدهاند. نوزادانی که بهوسیله این روش متولد میشوند مانند نوزادانی که به صورت معمول متولد میشوند سالم هستند. این نوزادان برای والدینشان که مدتهای طولانی در انتظار داشتن فرزند بهسر میبرند و و اکثر آنها سالها با مشکل ناباروری دستوپنجه نرم میکنند، معنایی جز معجزه ندارند. در دنیایی که از هر شش تن یک نفر از ناباروری رنج میبرد، چنین موفقیتهایی جشن گرفته میشود. با این وجود، مشکلات آیویاف کمتر مورد بحث قرار گرفته است. اکثر دورههای درمان ناباروری با شکست مواجه میشوند. این امر زنان و زوجها را در معرض خطر رویاپردازی و ناامیدی قرار میدهد و به صنعت باروری انگیزهای برای فروش امیدهای کاذب میبخشد. از منظر اکونومیست، مشکل اصلی، عدم پیشرفت در درک مکانیسمهای اساسی باروری است.
با اینحال، علم در این زمینه درحال پیشرفت است و آینده، امیدواری بیشتر و اندوه کمتری را برای والدین به همراه خواهد داشت.با گذشت سالها، آیویاف عملکرد بهتری داشته است و فرزندآوری را برای زنانی که بار عمده این درمان را تحمل میکنند، ایمنتر ساخته است. نرخ زایمان دوقلو و سه قلو بهشدت کاهش یافته و تعداد بارداریهای پرخطر هم کمتر شده است. اکنون درمانهای هورمونی نیز برای رفع مشکل نازایی ایمنتر هستند. علاوه بر انجماد تخمک و اسپرم، اهدا و استفاده از رحم جایگزین، آیویاف به بسیاری از افراد، راهی برای پدر و مادر شدن داده است. با اینحال، این روند همچنان طاقتفرسا و پرهزینه است. از طرفی، این روش از نظر جسمی برای زنان دردناک و به لحاظ عاطفی برای هر دو طرف فرایندی خستهکننده است. برای بسیاری، درمان ناباروری تجملی و غیرقابل قبول است.
بهعنوان مثال، در آمریکا، پروسه درمان ناباروری ممکن است تا ۲۰هزار دلار هزینه داشته باشد. در برخی کشورها این درمان مشمول دریافت یارانه میشود. تا سال۲۰۲۱ قانون فرانسه آیویاف را فقط برای زوجهای دگرجنسگرا مجاز میدانست. اغلب اوقات، درد و هزینه این درمان هیچ نتیجهای ندارد. ۷۷۰نوزاد متولدشده به روش آیویاف، در سال۲۰۱۸ به حدود ۳چرخه کامل آیویاف نیاز داشتند. بسیاری از زنان هر دوره تزریق هورمون را انجام میدهند و گاهی از یک کلینیک به کلینیک دیگر میروند. در آمریکا و بریتانیا تقریبا نیمی از آنها پس از چندین سال و حتی پس از هشت دوره درمان با نوزادی به خانه میروند.
این روش، به تقویت صنعت باروری منجر شده است و افرادی را که ناامید از فرزندآوری هستند، جذب کرده است. آنها میتوانند صدها تا هزاران دلار برای درمان ناباروری دریافت کنند. از منظر اکونومیست، همه این مشکلات یک علت اساسی دارند. اگرچه تولیدمثل یکی از اساسیترین جنبههای علمی زیست انسان است، اما دانشمندان درک ضعیفی از چگونگی شکلگیری یک زندگی جدید دارند. بسیاری از زیربناهای سلولی، مولکولی و ژنتیکی ساخت جنین، همچنان مانند یک راز باقی مانده است. اطلاعات کمی درباره چگونگی شکلگیری تخمکهای یک زن قبل از تولد او وجود دارد، یا اینکه چرا از تعداد و کیفیت آنها تا یائسگی کاسته میشود، این اتفاق در بین پستانداران تنها در انسان و پنج گونه نهنگ مشاهده شده است.
همچنین پیچیدگی نحوه قرار گرفتن جنین در رحم و اتصال به منبع خون نیز رمزآلود است. ناباروری اغلب در حوزه «سلامت زنان» طبقهبندی میشود، با اینحال، عوامل مردانه حداقل در نیمی از مشکلات مربوط به باروری زوجهای نابارور دگرجنسگرا موثر است؛ هرچند که این موضوع کاملا مشخص نشده است. در مقابل همه این موارد، آیویاف، همچنان یک روش ناکافی است. این روش به عنوان راهحلی برای لولههای فالوپ مسدودشده که مانع از بارداری میشد، ابداع شده است. اما امروزه، با توجه به اینکه زوجها، بچهدار شدن خود را به تعویق میاندازند، کاهش ذخایر تخمک در زنان به احتمال زیاد به یکی از عوامل اصلی ناباروی و مشکلات آنها تبدیل میشود. آیویاف، تخمکهای زیادی را جمعآوری و برای به حداکثر رساندن احتمال بارور شدن آنها کار میکند. این روش برای تعداد کمی از افراد خوششانس مفید است؛ اما بدون استفاده از روشهای درمانی جدید، بسیاری از افرادی که در انتظار فرزند هستند، در نهایت ناامید خواهند شد.
اما براساس مقالهای از فصلنامه فناوری اکونومیست، پیشرفتهای علمی اخیر امیدهایی را در این حوزه ایجاد میکند. محققان در ژاپن و آمریکا در حال بهرهبرداری از سلولهای بنیادی هستند که توانایی تبدیل شدن به هر یک از بافتهای تخصصی بدن را دارند. محققان در این کشورها برای ساختن تخمک از پوست و سلولهای خونی استفاده میکنند؛ فرآیندی که گامتزایی یا «گامتوژنز» در شرایط آزمایشگاهی آیویجی (ivg) نامیده میشود.
در ژاپن تولههای موش سالم از سلولهایی ساخته شدهاند که نشأتگرفته از دمهای مادرشان است. همچنین در اوایل سال جاری، محققان اعلام کردهاند که موشهایی را به دنیا آوردهاند که دارای دو پدر ژنتیکی هستند. یکی از آنها از اسپرم تولید شده و دیگری از پوستی که ابتدا به سلولهای بنیادی و سپس به تخمک تبدیل شده، ایجاد شده است. برخی از تیمها در تلاش هستند تا این تکنیکها را برای انسانها اعمال کنند. اگرچه داشتن سلولهایی ایمن که بتوانند نوزادان سالم تولید کند، هنوز دور از دسترس است، اما این تحقیق، بینش جدیدی درباره چگونگی ساخت اسپرم و تخمک ارائه میدهد.
آیویجی، به این معنی است که ممکن است محققان دیگر نیازی به تداوم مطالعات خود بر روی تخمکهای اهدایی، اسپرم و جنینهای اهدایی که اغلب توسط بیماران آیویاف ارائه میشود، نداشته باشند. گروههای دیگر از سلولهای بنیادی برای ساخت مدلهای جنینی، معروف به «رویان» استفاده میکنند. با گذشت زمان، ممکن است درمانهای جدیدی برای حل نشکل ناباروری کشف شود. این اقدامات زمانبر خواهد بود. بنابراین آیویاف، همچنان مهم باقی خواهد ماند. به همین دلیل این درمان به سرمایه و مقررات نیاز دارد. درک بهتر باروری میتواند به افزایش میزان موفقیت روش آیویاف، کمک کند و هزینههای عاطفی و مالی آن را برای زوجها را کاهش دهد. نظرسنجیها نشان میدهد که در بسیاری از کشورها، تعداد کمتری از مردم میخواهند بچه دارند.این موضوع تا حدی به این دلیل است که زوجها، بچهدار شدن را به آینده موکول میکنند. انقلاب جنسی در دهههای ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ به زنان این امکان را داد که در صورت عدم تمایل، بچهدار نشوند. اکنون اما فناوری نوظهور میتواند انقلاب جدیدی را آغاز کند و زنان و مردان را برای فرزندآوری در هر زمانی که میخواهند، توانمند سازد.