فرسایش بازدارندگی اسرائیل

 مقامات امنیتی اسرائیل نگران توان رو به افزایش در نیروهای حزب‌الله در هفته‌های اخیر و تلاش‌های متعدد اعضای آن برای نفوذ به سرزمین‌های اشغالی هستند. در واکنش، نیروهای اسرائیلی نیز در حال افزایش قدرت دید و رصد خود در منطقه هستند. «بن‌کاسپیت» در گزارش ۱۴ژوئیه در المانیتور نوشت، تیپ هفتم سپاه زرهی مجهز به پیشرفته‌ترین تانک‌های مرکاوای اسرائیل، طی چند روز اخیر رزمایش بزرگی را در شمال اسرائیل برگزار کرد. در اقدامی غیرمعمول، یک گردان زرهی آمریکایی به این رزمایش پیوست و فرمانده آن حتی در یک شبکه تلویزیونی اسرائیل هم مصاحبه کرد. این رزمایش در منطقه « وادی عاره» در حقیقت شبیه‌سازی حمله به شهر «بنت جبیل» در جنوب لبنان بود که صحنه نبرد تلخ بین نیروهای اسرائیلی و حزب‌الله در جریان جنگ دوم لبنان در سال۲۰۰۶ بود.

درحالی‌که اسرائیل قصد ندارد با کمک نیروهای آمریکایی در جنگ آینده با حزب‌الله به لبنان حمله کند، اما این رزمایش مشترک تلاشی آشکار برای بازگرداندن قدرت بازدارندگی به‌شدت در حال فرسایش اسرائیل در برابر نیروهای حزب‌الله بود؛ چنان‌که در تنش‌های فزاینده بین دو طرف در ماه های اخیر منعکس شد. این رزمایش ظاهرا پیامی به سیدحسن نصرالله، دبیرکل حزب‌الله بود تا نشان دهد که تحولات داخلی در اسرائیل- از جمله اعتراضات گسترده به اصلاحات قضایی و تهدید سربازان ذخیره و خلبانان به تمرد- وضعیت آمادگی ارتش را تضعیف نکرده است.

نصرالله به دنبال چیست؟

در طول سه ماه گذشته، حزب‌الله بارها قوانین ظریف بازی را در امتداد «خط آبی» (Blue Line) - مرز بین‌المللی به رسمیت شناخته‌شده لبنان با اسرائیل- برای اولین بار پس از تفاهم‌هایی که به جنگ۲۰۰۶ پایان داد، به چالش کشیده شده است. آخرین حادثه چهارشنبه گذشته (۵ژوئیه) ثبت شد؛ زمانی که مبارزان حزب‌الله از حصار امنیتی بالا رفتند و دوربین کنترل اسرائیل را پایین آوردند. یک منبع امنیتی ارشد که نخواست نامش فاش شود، به المانیتور گفت: «به نظر می رسد نصرالله نمی‌ترسد. او کارهایی را انجام می‌دهد که از زمان جنگ دوم لبنان انجام نداده است. او با یک انبار باروت بازی می‌کند.» این مقام در پاسخ به این پرسش که آیا نصرالله به دنبال رویارویی نظامی با اسرائیل است، پاسخ داد: «خیر، اطلاعات ما نشان می‌دهد که نصرالله تمایلی به وارد شدن به جنگ با اسرائیل ندارد؛ اما او دیگر نگرانی عمیقی درباره تشدید تنش‌ها برای یک روز یا چند روز درگیری محدود ندارد. حتی ممکن است چنین درگیری‌ای برای او خوب هم باشد.»

اما آنچه به‌عنوان یک سناریوی «درگیری محدود» شروع می‌شود، می‌تواند به سرعت به یک «جنگ همه‌جانبه» تبدیل شود، همان‌طور که در ۱۷سال پیش یعنی در ۱۲ژوئیه۲۰۰۶ چنین شد؛ زمانی که مبارزان حزب‌الله به اسرائیل نفوذ کردند، به یک گشت نظامی حمله، دو سرباز را کشته و جسدهایشان را ربودند. پس از آن جنگ و حملات تلافی جویانه مرگبار اسرائیل به پایگاه‌های حزب‌الله در بیروت، نصرالله خود را در پناهگاه بیروت قرار داده است. هفده سال بعد، به نظر می رسد نصرالله در حال خروج از انزوای اجباری است. در ۶آوریل، شبه‌نظامیان فلسطینی در لبنان در جدی‌ترین حادثه مرزی از سال۲۰۰۶، حدود ۳۴راکت به سمت اسرائیل شلیک کردند. این رگبار راکتی، مجروح یا خسارات قابل‌توجهی در پی نداشت؛ اما از آن زمان با یکسری تحریکات جزئی توسط حزب‌الله و غیرنظامیان لبنانی در امتداد مرز دنبال شده است.

با انعکاس شجاعت روزافزون حزب‌الله، حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران در اواخر آوریل سفری برای بازدید از منطقه مرزی لبنان با اسرائیل داشت و این سازمان در ماه مه تمرین نمایشی برای شبیه‌سازی تهاجم به اسرائیل برگزار کرد. آخرین اتفاقات نیز شلیک موشک ضد زره به روستای مرزی مورد مناقشه «غجر» بوده است. اگر هجوم جدی‌تر ۸ یا ۱۰شبه‌نظامی به‌شدت مسلح حزب‌الله به منطقه مرزی «هار دوو»- منطقه‌ای که هم اسرائیل و هم حزب‌الله ادعای مالکیت آن را دارند- نبود، این نم‌نم درگیری‌ها ممکن بود هرگز به تیتر خبرها تبدیل نشود. این گروه دو چادر را در دید عموم برپا کرد و اسرائیل را با دوراهیِ چگونگی واکنش مواجه کردند. برای جلوگیری از تشدید تنش، ارتش در ابتدا تهاجم را گزارش نکرد؛ اما در نهایت مجبور شد بپذیرد که حزب‌الله در واقع در اوایل ژوئن یک پایگاه در سرزمین های اشغالی ایجاد کرده است.

درگیری‌های مرزی

پس از هفته‌ها مذاکرات آرام با میانجی‌گری نیروهای حافظ صلح سازمان ملل در امتداد مرز و همچنین ایالات متحده، حزب‌الله یکی از چادرها را برچید؛ اما چادر دیگر را همراه با شبه‌نظامیان مسلح سر جای خود گذاشت. در ابتدا تصور می‌شد که این چادرها برای اعتراض به ادعای مورد مناقشه اسرائیل بر این منطقه بوده، اما به گفته حزب‌الله، این حضور موقت در اعتراض به حصار کشیدن اسرائیل در اطراف «غجر» بود که آشکارا حاکمیت لبنان را نقض می‌کند. حق با حزب‌الله است. غجر بین خاک لبنان و اسرائیل تقسیم شده است. ارتش اسرائیل سال‌ها از ورود غیرنظامیان اسرائیلی به این روستا جلوگیری می‌کرد؛ زیرا در بخش لبنان کاملا باز بود و در نتیجه برای اسرائیلی‌ها خطر ایجاد می‌کرد. برای کاهش محدودیت‌ها برای ساکنان روستای محلی و امکان دسترسی بازدیدکنندگان اسرائیلی، اسرائیل اخیرا حصاری پیرامونی در اطراف روستا ایجاد کرده است. حزب‌الله که در ازای برچیدن چادر باقی مانده، خواستار برداشتن آن است.

تنها می‌توان خشم [نخست‌وزیر کنونی] نتانیاهو را تصور کرد که بر اساس آن کابینه قبلی به رهبری نفتالی بنت و یائیر لاپید چنین آشکار اجازه نقض ادعاهای منطقه‌ای توسط حزب‌الله را می‌دادند. نتانیاهو سال گذشته به توافق لاپید با لبنان برای تعیین مرزهای دریایی دو طرف برای اجازه حفاری گاز انتقاد کرد و لاپید را به فروش منافع اسرائیل متهم کرد. اکنون او این رویداد را مهار کرده و حل و فصل آن را به میانجی‌گری سازمان ملل واگذار کرده است. «عاموس هوخشتاین»، میانجی آمریکایی همین هفته گذشته وارد اسرائیل شد تا مذاکرات با حزب‌الله و لبنان را بررسی کند؛ اما مبارزان حزب‌الله همچنان در مناطق مورد ادعای اسرائیل و نصرالله حضور دارند و نصرالله هم روز پنج‌شنبه در سخنانی اعلام کرد که «اگر اسرائیل آسیبی به چادرها برساند، ما آرام نخواهیم نشست.»

احتمالا حزب‌الله از زمان شروع ساخت این حصار طی بیش از یک سال پیش بر ساخت آن نظارت داشته، اما تا کنون منتظر بوده که حرکتی انجام دهد. یک منبع ارشد نظامی سابق اسرائیل که نخواست نامش فاش شود به المانیتور گفت: «نصرالله احتمالا ضعف اسرائیل را شناسایی کرده است. او تظاهرات، اعتراض سربازان ذخیره، خشم خلبانان ذخیره و تشدید شکاف داخلی در اسرائیل را می‌بیند و فرصتی را شناسایی می‌کند. نصرالله کسی نیست که چنین فرصت‌هایی را از دست بدهد.» نتانیاهو در تلاش است به نصرالله این سیگنال را بدهد که اشتباه می‌کند. در هفته گذشته، کانال ۱۳خبری اسرائیل فیلم‌هایی ضبط‌‌شده از نتانیاهو پخش کرد که دقایق طولانی درباره حوادث فزاینده سرکشی در میان نیروهای هوایی ذخیره با صدای بلند صحبت می‌کرد. نتانیاهو که به ندرت فریاد می‌زند یا روی میز می‌کوبد، در این فیلم‌ها به وضوح خونسردی خود را از دست داده و متوجه پیامدهای بالقوه چنین ضعفی در اسرائیل آن هم با توان حزب‌الله شده بود.

جدیدترین ارزیابی اطلاعاتی اسرائیل، نصرالله را علاقه‌مند به رویارویی همه‌جانبه با ارتش اسرائیل نمی‌داند. اما او از درگیری چندروزه هراسی ندارد و به وضوح سطح تحریکات علیه ارتش اسرائیل را بالا برده است. این منبع امنیتی به المانیتور گفت: «مرز بین اسرائیل و لبنان برای سال‌ها نسبتا آرام بود. اکنون ناگهان به منبع اصطکاک تبدیل شده است که می‌تواند در هر لحظه بدتر شود. این یک واقعیت است. پرسش این است که آیا طرفین آن‌قدر صبور خواهند بود که قبل از عبور از خط قرمز، جلوی خود را بگیرند.» در این بین از تنها خطی که عبور شده، خط آبی است. نصرالله اسرائیل را در مانورهای پیچیده و خطرناکی درگیر می‌کند؛ زیرا معتقد است که وضعیت داخلی توانایی نتانیاهو را برای اقدام علیه او محدود می‌کند. نصرالله باید احتمال دیگری را در نظر بگیرد: اینکه نتانیاهو ممکن است وسوسه شود که یک نبرد محدود با حزب‌الله را آغاز کند تا توجه عمومی و فشارهای موافقان و مخالفان تجدیدنظر بسیار بحث برانگیز قضایی را (که او رهبری می کند) منحرف کند. چنین ملاحظاتی می‌تواند مشکلات بزرگی را در پیش داشته باشد.