سفر پرحاشیه سلطان
در این سفر بیشتر وزرا و اعضای کلیدی کابینه اردوغان از جمله وزرای خارجه، انرژی و منابع طبیعی، دفاع ملی، حملونقل و زیرساخت، سخنگو و معاون رئیس حزب عدالت و توسعه، مدیر ارتباطات ریاست جمهوری، رئیس سازمان اطلاعات و امنیت ترکیه (میت) و رئیس صنایع دفاعی ریاست جمهوری حضور داشتند. بررسی تحولات جزیره قبرس، مسائل منطقهای و جهانی و نقشه راه سیاست این کشور در شرق مدیترانه جزو اهداف برنامه سفر اردوغان بود.
اردوغان پس از دیدار با «آرسین تاتار» رهبر قبرس ترکنشین اعلام کرد ترکهای قبرس هیچگاه اقلیت نبوده و نخواهند بود. مساله قبرس و مسائل مدیترانه شرقی توسط دولت ترکیه بررسی و پیگیری جدی میشود. مساله ترکهای قبرس، مساله ترکیه است. طرف ترک همواره در قبرس نگرش سازنده و نتیجهگرایانه داشته است. تایید حقوق ترکهای قبرس، برابری حاکمیتی و موقعیت بینالمللی برابر آنها اجتنابناپذیر است. خواستههای بحق و اساسی ترکهای قبرس روشن و واضح است. ترکیه به حفاظت از منافع ترکیه و بخش ترکنشین قبرس در شرق مدیترانه ادامه خواهد داد و بهعنوان یک کشور ضامن، همیشه گفتوگو را در اولویت قرار داده است. کسانی که این حقایق را نادیده میگیرند، به رویاهای خود برای تبدیل شدن به تنها حاکم جزیره ادامه میدهند. به آنها توصیه میکنم که واقعیت را بپذیرند.
بهگفته اردوغان اگر قرار است بازگشتی به میز مذاکره صورت گیرد، راه آن بهرسمیت شناختن قبرس ترکنشین است. خواستههای عادلانه قبرس ترکنشین واضح و صریح است. در قبرس بیش از نیم قرن بهدلیل رویکردهای سازشناپذیر و حداکثری طرف یونانینشین قبرس اتلاف شد. ما و ترکهای قبرس شمالی تحمل از دست دادن ۵۰ سال دیگر به خاطر مذاکرات بینتیجه را نداریم. نقشه راه ما مشخص است. این نقشه راه بر صلح تمرکز دارد. میخواهیم دریای اژه بهعنوان دریای صلح در جهان شناخته شود اگر کسانی هستند که میخواهند صلح را بر هم بزنند، پس ما اجرای یک «پروژه متفاوت» را آغاز خواهیم کرد. آنچه ما میخواهیم این است که هیچ اختلال یا مانعی برای صلح وجود نداشته باشد و دریای اژه (بین ترکیه و یونان) دریای صلح باشد.
اردوغان تاکید کرد انتقال برق از ترکیه به جمهوری قبرس شمالی، مهمترین گام ما خواهد بود و با این کار مشکل قطعی برق در قبرس شمالی برطرف خواهد شد.
ارسین تاتار رئیس جمهور بخش ترکنشین قبرس نیز پس از دیدار دوجانبه اعلام داشت: «سیاست جدید مشترک خود را با ترکیه تا پایان ادامه خواهیم داد و دیگر به سیاست قبلی بر نمیگردیم. اساس سیاست جدید بخش ترکنشین قبرس را مدیریت این جزیره با حقوق برابر و با حمایت ترکیه است. در این راه، پشتیبانی قوی همچون ترکیه داریم. میهن اصلی ما جمهوری ترکیه به رهبری رئیسجمهور اردوغان طی 21 سال گذشته تغییر و تحول بزرگی ایجاد کرده است. میهن آبی در دستان امن است. مردم جمهوری ترک قبرس شمالی همیشه با جمهوری ترکیه هماهنگ هستند. با حمایت ترکیه مصمم هستیم تا سیاست جدید را با عزم و اراده ادامه دهیم.»
همانطور که انتظار میرفت قبرس جنوبی به سفر اردوغان، به بخش شمالی این جزیره واکنش نشان داده و با محکوم کردن این سفر، آن را یک اقدام اشغالگرایانه توسط ترکیه و غیرقانونی عنوان کرده است. وزارت امور خارجه قبرس سفر رئیسجمهور ترکیه به سرزمینهای اشغالی را «غیرقانونی» و آن را محکوم کرده و نقض آشکار قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل است. رئیسجمهور ترکیه و رهبر ترک قبرس در جریان این سفر موضع غیرقابل قبول خود را در قبال جمهوری قبرس تکرار کردند.»
قبرس از سال ۱۹۷۴ و بهدنبال حمله ارتش ترکیه به دو قسمت تقسیم شده است. در آن سال دولت سراسقف «ماکاریوس»، رئیسجمهور وقت قبرس، در کودتای نظامیان سرنگون شد و ترکیه با استناد به موقعیت خود بهعنوان یکی از تضمینکنندگان حق حاکمیت قبرس، یگانهای ارتش خود را در شمال این سرزمین مستقر کرد. در نتیجه عملیات جنگی، ترکیه کنترل حدود ۳۷درصد از خاک جزیره را به دست آورد و جامعه ترک قبرس بهطور یکجانبه استقلال خود را اعلام کرد و جمهوری ترک قبرس شمالی را در سال ۱۹۸۳ تشکیل داد. جمهوری قبرس جنوبی نیز عمدتا توسط یونانیهای قبرسی اداره میشود. سازمان مللمتحد و کشورهای جهان قبرس شمالی را تاکنون به رسمیت نشناختهاند. قبرس ترکنشین از نظر اقتصادی به ترکیه متکی است. هم اینک نیروهای حافظ صلح سازمان مللمتحد در منطقهای که جمهوری خود خوانده قبرس ترکنشین را از جنوب جدا میکند، گشتزنی میکنند.
در سالهای اخیر بهدنبال دلیل کشف ذخایر بزرگ انرژی در این منطقه، تنشها میان دو قبرس و همچنین یونان و ترکیه شدیدتر شده است. ترکیه بیش از 35هزار نظامی در قبرس ترکنشین دارد. آخرین دور مذاکرات در تابستان ۲۰۱۷ در سوئیس برگزار شد اما در سالهای اخیر هیچ مذاکراتی تحت حمایت سازمان ملل در زمینه مساله قبرس ترکنشین با قبرس یونانینشین برگزار نشده است. چندی قبل دولت ترکیه اعلام کرد که نیروهای بیشتری را برای محافظت از قبرس ترکنشین مستقر خواهد کرد و هر آنچه را که از نظر تسلیحاتی نیاز دارند در اختیار این منطقه قرار خواهد داد. این تصمیمگیری پس از آن صورت گرفت که دولت آمریکا از فروش سلاح به قبرس خبر داد. این اقدام آمریکا موجب خشم آنکارا و بخش قبرس ترکنشین شد.