فصلی تازه در دیپلماسی آنکارا
رئیسجمهور ترکیه که بهطور گسترده بهعنوان یکنابغه مبارزات انتخاباتی شناخته میشود -با پیروزی در انتخابات پارلمانی و ریاستجمهوری- انتظار میرود در پنجسال آینده رهبری قدرتمندی از خود نشان دهد. او در روزهای پس از انتخابات پروژههای مختلفی، از جمله خانههای جدید برای بازماندگان زلزله را به مردم ترکیه ارائه کرده است و در شب انتخابات هم اعلام کرد که ماراتن انتخاباتی تمام نشده است. اردوغان با تاکید بر اینکه همه ۸۵میلیون شهروند ترکیه برنده بودند، به حزب عدالت و توسعه و حامیان خود گفت که هدف جدید آنها پیروزی در انتخابات شهرداری سال آینده است.
اینکه کمال کیلیچداراوغلو که یک «ائتلاف بزرگ» با احزاب سیاسی با دیدگاههای متناقض (از جمله حزب ناسیونالیست «پیروزی» و حزب ناسیونالیست کرد «چپ سبز») تشکیل داد، در انتخابات اخیر تنها ۴۸درصد از آرا را به دست آورد، باید بهعنوان یک شکست بیچونوچرا برای مخالفان تلقی شود. در همین حال، توانایی اردوغان برای ماندن در قدرت بهمدت پنجسال دیگر پس از دودهه حکومت و مواجهه با مشکلات جدی (مانند زلزله اخیر و افزایش شدید قیمت مسکن در شهرهای بزرگ) نشان میدهد که رأیدهندگان بهسادگی به مخالفان اعتماد نمیکنند.
کیلیچداراوغلو با متعهد شدن به تشکیل دولت جدید با هفت معاون رئیسجمهور، نتوانست خود را بهعنوان سیاستمداری که میتواند به مشکلات مبرم ترکیه رسیدگی کند، نشان دهد. علاوه بر این، او از استدلالهای راست افراطی برای هدف قرار دادن مستقیم پناهجویان سوری قبل از رأیگیری روز یکشنبه استقبال کرد که فایدهای نداشت. ناسیونالیستهای ترک از رئیس فعلی در شهرهای عمدتا محافظهکار و متوسط آناتولی حمایت کردند؛ زیرا ناسیونالیستهای سکولار در شهرهای بزرگ در کنار رقیب اردوغان قرار گرفتند. معامله کیلیچداراوغلو با «اومیت اوزداغ»، رهبر حزب راست افراطی «پیروزی»، ظاهرا رأیدهندگان کُرد را ناامید کرد.
حزب «چپ سبز» تمام تلاش خود را برای به دست آوردن رأی انجام داد؛ اما میزان مشارکت و حمایت مردمی کیلیچداراوغلو در بخشهای عمدتا کردنشین کشور بهوضوح کاهش یافت. در مقابل، اردوغان در دور دوم آرای بیشتری به دست آورد. در پایان، این دو نامزد رأیدهندگانی را که در دور اول از سینان اوغان حمایت کرده بودند، دچار شکاف کردند و اردوغان با حدود ۳/ ۲میلیون رأی در رقابت پیروز شد. بااینحال، در حالی که اردوغان در رقابتهای ریاستجمهوری با ۴درصد پیروز شد، حریف او در استانبول و آنکارا پیشتازی سهامتیازی داشت که باید هشداری به رئیسجمهور ترکیه و حزبش باشد. اردوغان برای پیروزی در انتخابات شهرداریهای ۲۰۲۴ در هر دو شهر، باید بر سیاستهای کاهش هزینههای زندگی در مناطق شهری تمرکز کند. موضوع کلیدی دیگر، تسریع در بازگرداندن پناهجویان سوری خواهد بود. میتوان انتظار داشت که اردوغان با آگاهی کامل از هر دو موضوع، کارزار انتخابات محلی حزبش را در پاییز امسال با رونمایی از سیاستهای جدید در مورد این چالشها آغاز کند.
با پشتسر گذاشتن انتخابات ریاستجمهوری، رئیسجمهور ترکیه احتمالا با تشکیل کابینه خود دیپلماسی را با سفرهای بینالمللی در اولویت قرار خواهد داد. در این فصل جدید، اردوغان میتواند عادیسازی منطقه را از سر بگیرد و نتایج انتخابات را فرصتی برای ترمیم روابط ترکیه با غرب بداند. در واقع، تماس تلفنی و تبریک جو بایدن، رئیسجمهور ایالاتمتحده، به اردوغان یکروز پس از پیروزی، میتواند بهعنوان اولین گام در جهت ایجاد حرکتی تازه به روابط دوجانبه تلقی شود. بااینحال، درخواست واشنگتن از آنکارا برای تایید عضویت سوئد در ناتو در ازای فروش اف-۱۶ به ترکیه میتواند بهمثابه راهی برای تحکیم نقش آنکارا در ائتلاف مذکور باشد.
در همین حال، رئیسجمهور ترکیه در کمپین انتخاباتی اعلام کرد که همکاری نزدیکتر با روسیه را در بسیاری از زمینهها دنبال خواهد کرد و دلیلی وجود ندارد که از سیاست موجود در ایجاد تعادل بین غرب و روسیه دست بکشد. ترکیه میتواند کمکهای قابلتوجهی به امنیت اروپا داشته باشد که امانوئل مکرون رئیسجمهور فرانسه در پیام تبریک خود به آن اشاره کرد. برای این منظور، نیاز به احترام به سیاست خارجی مستقل ترکیه و تلاشهای متقابل برای همسویی منافع وجود دارد. مردم معتقدند که نتایج انتخابات باید نوعی پیام برای سیاستمداران باشد. برخی ممکن است انتظار داشته باشند که نتیجه انتخابات (که با نزدیک شدن به یکصدمین سالگرد جمهوری ترکیه برگزار شد) بادهای تغییر را در تمام عرصههای سیاسی کشور به وزش درآورد. از این نظر، مردم ترکیه در این فکر هستند که مخالفان چه درسهایی از آخرین شکست خود در برابر اردوغان بگیرند.
درعینحال، گمانهزنیهایی در مورد اختلافات داخلی در «اتحاد ملت» -که ممکن است منحل شود- و در مورد کنارهگیریهای قریبالوقوع احزاب سیاسی مربوطه وجود داشته است. احساس من این است که «اتحاد ملت» دستنخورده باقی خواهد ماند و بر انتخابات شهرداری سال آینده تمرکز خواهد کرد. بهویژه، پیشتازی کیلیچداراوغلو نسبت به اردوغان در استانبول و آنکارا، اپوزیسیون را تشویق میکند که با هم و در کنار هم بمانند. هیچ حزب سیاسی یا سیاستمداری در نهایت از فروپاشی این اتحاد سود نمیبرد.
در شب انتخابات، کیلیچداراوغلو در مقابل دوربینها ظاهر شد و تاکید کرد که به مبارزه ادامه خواهد داد و احتمال استعفای خود را به دلیل نتایج انتخابات رد کرد. برخلاف رهبر اصلی اپوزیسیون، «مرال آکشنر» رهبر «حزب خوب» پیروزی اردوغان در انتخابات را تبریک گفت و افزود که اپوزیسیون نیاز به ارزیابی خود دارد. با امتناع اعضای باقیمانده «اتحاد ملت» از شکستن سکوت خود، رسانههای طرفدار اپوزیسیون بیدرنگ استدلال کردند که این انتخابات عادلانه نبوده و نشان میدهد که رهبر ترکیه پیروزی پرهزینهای به دست آورده است. همانطور که اعضای اپوزیسیون به مشکلات اقتصادی ترکیه اشاره میکنند، حزب «جمهوریخواه خلق» (CHP) و «حزب خوب» (اعضای ارشد «اتحاد ملت») کنوانسیونهای حزبی خود را برگزار خواهند کرد. از آنجا که هر دو رهبر حزب (که نامزد پارلمان نشدند) بهشدت نمایندگان خود را کنترل میکنند، احتمالا بهطور یکپارچه مجددا انتخاب خواهند شد.
بر این اساس، درخواستهای تغییر احتمالا جای خود را به حمایت از روسای فعلی حزب میدهد. برخلاف همتایانش در دموکراسیهای غربی، بعید به نظر میرسد که کیلیچداراوغلو از رهبری CHP کنارهگیری کند. او که در چند انتخابات در سمت فعلی خود شکستخورده است، احتمالا ادعا میکند که باید در سمت خود باقی بماند؛ زیرا ۴۸درصد آرا را در انتخابات اخیر به دست آورد (که احتمالا رأیدهندگان بیشتری را متقاعد میکند که اپوزیسیون درس نگرفته است). در مجموع، اپوزیسیون احتمالا بحث در مورد ناتوانی خود در ایجاد دیدگاه مشترک برای حل مشکلات ترکیه -و ارتباط دادن آن طرح به کمک یک نامزد تاثیرگذار- را به بعد از انتخابات شهرداریها موکول میکند. علاوه بر این، رهبران اپوزیسیون بهشدت از اردوغان انتقاد خواهند کرد تا کاری کنند که حامیانشان انتخابات اخیر را فراموش کنند و در عین حال مخالفان را در داخل ائتلاف و احزاب مربوطه خود سرکوب کنند. این احتمال که اپوزیسیون بار دیگر گفتمان ضدپناهندگی را که پیش از دور دوم انتخابات ریاستجمهوری به آن متوسل شد بپذیرد، همچنان چالشی جدی برای دموکراسی ترکیه خواهد بود.