اردوغان رکورددار حکمرانی در آناتولی می‌شود
چرا کلیچدار اوغلو شکست خورد؟
دو دلیل مهم شکست اپوزیسیون ترکیه
بر اساس گزارش شورای عالی انتخابات کشور و داده‌های خبرگزاری دولتی آنادولو، رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، مجددا در انتخابات پیروز شد. با باز شدن ۸۵/ ۹۹درصد صندوق های رای در دور دوم، اردوغان ۱۶/ ۵۲درصد آرا و رقیبش کمال کلیچداراوغلو ۸۴/ ۴۷رصد آرا را به خود اختصاص دادند. این در حالی است که در دور اول رقابت‌ها، اردوغان ۵۲/ ۴۹درصد از آرا را به خود اختصاص داد و کلیچداراوغلو ۸۸/ ۴۴درصد آرا را به‌دست آورد. سینان اوغان هم ۱۷/ ۵درصد آرا را به‌دست آورد؛ اما اعلام کرد که در دور دوم از اردوغان حمایت می‌کند.
به گزارش خبرگزاری آنادولو، ۸۴/ ۸۸درصد از ۶۴میلیون واجد شرایط رای دادن در ترکیه در دور اول رای دادند؛ اما نرخ مشارکت در دور دوم به ۸۴درصد کاهش یافت. الجزیره در گزارشی در همین رابطه گریزی به پیشینه سیاسی اردوغان زد و نوشت: رئیس‌جمهور کنونی ۲۰سال در قدرت بوده است که ۹سال آن به‌عنوان رئیس‌جمهور بوده و ۱۱سال آن به‌عنوان نخست‌وزیر (یعنی از سال ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۴). اردوغان همچنین از سال ۱۹۹۴ تا ۱۹۹۸ شهردار استانبول بود. او اکنون وارد سومین دوره متوالی ریاست‌جمهوری خود شده است. «اندرو ویلکس» در گزارش دیگری در تاریخ ۲۸مه در الجزیره نوشت: اردوغان در یک انتخابات پرچالش و نفس‌گیر که به دور دوم کشیده شد، توانست بار دیگر پیروز انتخابات شود. انتظار می‌رود این نتیجه در روزهای آینده تایید شود.
این انتخابات باعث می‌شود اردوغان ۵سال دیگر در قدرت بماند و به این ترتیب، دوران حاکمیت او بر ترکیه به ۲۵سال افزایش یابد. اردوغان طول مدت حکمرانی را در ترکیه شکست. پیش از او، آتاتورک با ۱۵سال حکمرانی بیشترین طول مدت حکمرانی را داشت. اردوغان در سخنرانی پیروزی خود گفت: «ترکیه برنده شد.» اردوغان در بیرون از محل اقامت خود در «اوسکودار» استانبول ظاهر شد و قبل از تشکر از جمعیت هوادار خود، در آنجا آواز خواند. اردوغان گفت: «ما دور دوم انتخابات ریاست‌جمهوری را با رضایت مردم خود به پایان رساندیم. ان‌شاءالله مانند ۲۱سال گذشته لایق اعتماد شما باشیم.» رئیس‌جمهور ترکیه همچنین گفت که کلیچداراوغلو، نامزد حزب اصلی اپوزیسیون جمهوری‌خواه خلق (CHP) را به‌دلیل عملکرد بد خود پاسخگو خواهد کرد.
وی افزود که تعداد کرسی‌های CHP در پارلمان نسبت به نظرسنجی‌های سال ۲۰۱۷ کاهش یافته است. اردوغان سپس به آنکارا رفت و در کاخ ریاست‌جمهوری در جمع هواداران سخنرانی کرد. اردوغان به جمعیت حاضر گفت فوری‌ترین مساله‌ای که کشور با آن مواجه است، تورم است. وی همچنین افزود: «التیام زخم‌های زلزله فوریه و بازسازی شهرها و شهرک‌های ویران‌شده در فاجعه طبیعی همچنان در اولویت‌های او خواهد بود.» اردوغان در سخنرانی‌های خود بارها حریف خود را «مورد حمایت تروریست‌ها» نامید.
«رجب سویلو»، «یوسف سلمان اینانچ» و «یونس امره اوروچ» هم در گزارش ۲۸مه در «میدل‌ایست‌آی» نوشتند، رجب طیب اردوغان روز یکشنبه با شکست رقیب خود کمال کلیچداراوغلو در دور دوم انتخابات، برای سومین‌بار به‌عنوان رئیس‌جمهور ترکیه انتخاب شد. نتایج اولیه حاکی از این بود که اردوغان ۵۲درصد آرا را به‌دست آورده است؛ درحالی‌که رقیب او موفق شد ۴۸درصد را به‌دست آورد. با این حال، اردوغان به‌عنوان پیروز انتخابات مورد استقبال هواداران خود در استانبول قرار گرفت. اردوغان با بیان اینکه «برنده این انتخابات تمام ملت ۸۵میلیونی ترکیه است»، گفت که مسوولیت حکومت برای پنج‌سال آینده به او سپرده شده است.
وی افزود: «ما دور دوم انتخابات را با موفقیت پشت سر گذاشتیم. من از ملتم تشکر می‌کنم.» کلیچداراوغلو در اظهارات تلویزیونی پس از شکست خود گفت: «این انتخابات به وضوح نشان داد که ملت اراده واقعی برای مبارزه و تغییر دولت خودکامه دارد.» با این حال، اگرچه آینده این پیرمرد ۷۴ساله نامشخص است، اما رهبر حزب جمهوری‌خواه خلق (CHP) گفت: «من به راه خود ادامه خواهم داد.» درحالی‌که جمعیت عظیمی در خارج از اقامتگاه رئیس‌جمهور جمع شده بودند، تبریکات متحدان اردوغان در داخل و خارج هم می‌رسید. اول از همه پیام «تمیم بن‌حمد آل‌ثانی» امیر قطر رسید که «به برادر عزیزم رجب طیب‌اردوغان» تبریک گفت.
ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه، ولودیمیر زلنسکی رئیس‌جمهور اوکراین، امانوئل مکرون رئیس‌جمهور فرانسه و عبدالفتاح السیسی رئیس‌جمهور مصر که تا همین اواخر دشمن اصلی منطقه ای او بودند، از جمله افرادی بودند که پیام‌های خود را ارسال کردند. با تایید پیروزی اردوغان، لیر ترکیه بیش از ۵/ ۰درصد کاهش یافت و به ۰۵/ ۲۰درصد در برابر دلار آمریکا رسید. ترکیه از بحران گزنده هزینه‌های زندگی رنج می‌برد؛ درحالی‌که بازارها از دگم‌اندیشی اردوغان علیه نرخ بهره که به افزایش تورم کمک کرده است، متقاعد نشده‌اند.
رای‌گیری بدون مشکل
«احمد ینر» رئیس هیات عالی انتخابات گفت که رای گیری بدون مشکل انجام شد. خبرگزاری رسمی آنادولو میزان مشارکت را ۸۴درصد اعلام کرد که تنها چند درصد کمتر از دور اول در ۱۴مه بود. خوابیدن گربه روی صندوق، ورود یک بره به حوزه رای‌گیری، رای یک عروس و یک پیرزن ۱۱۳ساله که در دوران عثمانی به دنیا آمده بود، از حواشی انتخابات یکشنبه بود. در منطقه «مالتپه» استانبول، یکی از پایگاه‌های CHP، رای‌دهندگان دچار اختلاف شدند. علی، دانشجوی ۲۲ساله دانشگاه به میدل‌ایست‌آی گفت: «البته، ما دوباره آمدیم تا به کلیچداراوغلو رای دهیم، اگرچه پیروزی دشوارتر به نظر می‌رسد.» او می‌گفت: «حداقل ما می‌خواهیم به اردوغان نشان دهیم که تقریبا نیمی از کشور از حکومت استبدادی او حمایت نمی‌کنند.» از سوی دیگر، «بتول ییلماز» یکی از حامیان اردوغان، از پیروزی مجدد رئیس‌جمهور مستقر در انتخابات خوشحال به نظر می‌رسید. او به میدل‌ایست‌آی گفت: «ما به اردوغان برای مبارزه با تروریسم، بهبود کشورمان و افزایش تولید کالاهای محلی نیاز داریم.»
ناتوانی در جذب ملی‌گرایان
برای کلیچداراوغلو هرگز قرار نبود وضعیت این‌گونه به پایان برسد. پیش از انتخابات ریاست‌جمهوری و پارلمانی ۱۴مه، چندین نظرسنجی معتبر او را در دور اول به‌طور کامل برنده اعلام کردند. کلیچداراوغلو یک ائتلاف انتخاباتی متشکل از حزب چپ میانه CHP و پنج حزب راست‌گرا به نام «جدول شش» را تشکیل داده بود و مورد حمایت حزب HDP طرفدار کردها قرار گرفت. اما این کافی نبود. اردوغان با پیروزی ۵/ ۴۹درصدی در دور اول، پنج امتیاز بیشتر از کلیچداراوغلو، نتوانست از آستانه ۵۰درصد برای یک برد کامل عبور کند و باعث شد انتخابات به دور دوم کشیده شود. در همین حال، حزب حاکم عدالت و توسعه اردوغان و متحدانش اکثریت پارلمان را به‌دست آوردند. طی مبارزات انتخاباتی دور دوم، لفاظی‌های تهاجمی اردوغان فروکش کرد؛ درحالی‌که کلیچداراوغلو با رویکردی ناسیونالیستی وعده بازگرداندن همه ۷/ ۳میلیون پناه‌جوی سوری به کشور خودشان را داد.
با این حال، درخواست‌های کلیچداراوغلو نتوانست سینان اوغان، نامزد افراطی ناسیونالیست ریاست‌جمهوری را که ۵درصد آرا را به دست آورده بود و بعدا از اردوغان حمایت کرد، تحت تاثیر قرار دهد. در پایان، به نظر می‌رسید که آرای رای‌دهندگان اوغان بین هر دو نامزد در دور دوم تقسیم شده است. در پایگاه‌های حزب عدالت و توسعه مانند قونیه، یوزغات و قیصری، رئیس‌جمهور سهم خود را ۳ تا ۵درصد افزایش داد. در همین حال، در مناطق تحت سلطه CHP مانند کرکلارلی، ادیرنه و تکیرداغ، کیلیچداراوغلو سهم آرای خود را ۴-۳ درصد افزایش داد.
حمایت کردها چه شد؟
شاید فاجعه برای کلیچداراوغلو، کاهش چشمگیر مشارکت مردمی در مناطق کردنشین بود که از ۷۰/ ۸۱درصد به ۷۴/ ۷۵درصد کاهش یافت. به نظر می‌رسید که اظهارات به‌شدت ناسیونالیستی و ترکی کاندیدای مخالف و توافق با حزب راست‌گرای «پیروزی»، رای‌دهندگان کرد را از وی دور کرد. یکی از ساکنان دیاربکر، استانی با اکثریت کردنشین در جنوب شرقی ترکیه، گفت که رای نمی‌دهد؛ زیرا هیچ‌یک از طرفین به کردها اهمیت نداده‌اند. در پاسخ به این پرسش که آیا تصمیم او می‌تواند به اردوغان در این رقابت‌ها کمک کند یا خیر، این جوان ۲۵ساله که نمی‌خواست نام خود را فاش کند، گفت که برایش مهم نیست.
او به میدل‌ایست‌آی گفت: «این به هیچ وجه به من مربوط نیست. در این سیستم، کردها نادیده گرفته شده‌اند. بگذارید آنها بجنگند. کاری هم که کردها انجام می‌دهند به من مربوط نیست.» اردوغان در حال حاضر چشم خود را به رقابت انتخاباتی بعدی معطوف کرده است: انتخابات شهرداری در مارس سال آینده. او درحالی‌که از حامیانش در استانبول در انتخابات۲۰۲۴ خواستار کمک شد، هشدار داد که CHP و متحدانش طرفدار همجنس‌گرایان هستند.
«بن هوبارد» هم در گزارش ۲۸مه در نیویورک‌تایمز نوشت که اردوغان از بزرگ‌ترین چالش سیاسی عمرش پیروز بیرون آمد. پیروزی او در حالی است که اقتدار او بر امور و تحولات داخلی بیشتر می‌شود. به نوشته هوبارد، تداوم حضور اردوغان در قدرت به این معناست که او دست‌کم برای ربع قرن (۲۵ سال) در قدرت خواهد بود و اثر یا نشانه‌های خود را بر جامعه ترکیه تا سال‌ها به جا خواهد گذاشت. او با بودن در ناتو توانسته در قضایای اوکراین میانجی‌گری کند و جایگاه ترکیه را به‌عنوان یک کشور مسلمان ۸۵ میلیونی ارتقا دهد. اردوغان با زیرکی توانست از بحران‌ها برای افزایش قدرت خود استفاده کند. او مراکز مهم تصمیم‌گیری را درون کاخ ریاست‌جمهوری مستقر کرده است. رقیبانش می‌ترسند که او پس از اتمام دور سوم دست به یک بازی دیگری بزند تا بار دیگر پیروز انتخابات شود. با این حال، پیش‌بینی ناپذیری اردوغان باعث شده است متحدان غربی‌اش از رویکردهای او در اوکراین در عجب بمانند: اینکه او در اوکراین جانب کدام طرف را می‌گیرد.
