جنگ تراشهها و ورشکستگی سیلیکون ولی
سیاست قدرت و سیاستگذاری خارجی رئالیسم بدون هیچ اغماضی هر وسیلهای را برای کسب، افزایش و نمایش قدرت لازم و مشروع میداند. در چنین فرآیندی است که فناوریهای نوین به ابزار قدرتمند کسب قدرت بدل میشوند و هر روز خبرهایی از ظهور خلاقیتهای فناورانه در نبرد قدرتهای بزرگ و نیز هشدارهایی پیرامون چنین ستیز فناورانه بهویژه با موضوع هوش مصنوعی از سوی تحلیلگران و رسانهها منتشر میشود.
در حالی که جنگ اوکراین و تهدید چین علیه تایوان ازجمله مهمترین تهدیدهای نظم نوین جهانی محسوب میشوند، جنگ اصلی در حوزه فناوری بهخصوص تراشهها در حال پیگیری است. جنگ فناوری و تراشه جهان را به دو قطب دشمن ایالات متحده آمریکا و چین تقسیم کرده است. اکنون اعلام رسمی ورشکستگی بانک سیلیکون ولی SVB در ایالت کالیفرنیا که بسیاری از تحلیلگران آن را سرآغاز بحران بانکی و مالی ایالات متحده آمریکا و جهان به مانند بحران جهانی ۲۰۰۸- ۲۰۰۹ میدانند، خود میتواند بسیار فراتر از این بحران مالی بوده و جنگ جهانی تراشه و فناوری را به سود چین و دوستانش تغییر دهد. اهمیت راهبردی بحران ورشکستگی بانک سیلیکون ولی در ساختار نظام جهانی را میتوان چنین تحلیل کرد:
یکم - جنگ جهانی تراشه و تقسیم جهان: بخش مهمی از جنگ هیبریدی یا ترکیبی کنونی جهان بر حوزه فناوری و صنعت فناوری متمرکز شده است که قدرت نرم و در نهایت توان نابودی و انهدام سایر حوزهها را در اختیار دارندگان برتر فناوریهای نوین قرار داده است. یکی از این حوزههای فناوری که جنگ میان ایالاتمتحده و چین را شکل داده است، طراحی، تولید و فروش تراشههایی است که دارای کاربرد در نوآوریهای اطلاعاتی، هوش مصنوعی، جاسوسی، تسلیحات هوشمند و... هستند. تحریم تراشهها یا چیپهای حافظه NAND آخرین اقدام ایالات متحده در تحریم بیش از ۳۰ شرکت بزرگ چین است.
جنگ تراشه که خود زیربنای جنگ فناوری است و آینده قدرتها و ابرقدرت فناوریهای نوین را مشخص میکند، چند سال است میان چین و ایالات متحده آمریکا شروع شده و البته محور غربی آن شامل ائتلاف بزرگی از سراسر جهان بهخصوص آمریکا، اروپا و حتی شرق آسیاست که موج فراگیری علیه فناوریهای چینی و حتی پلتفرمهای خبری و سرگرمی مانند تیک تاک TikTok در سراسر اتحادیه اروپا راشکل داده است.
ایجاد حس بدبینی علیه توان فناوری چین به جایی رسیده است که حتی کشورهای ژاپن، تایوان، هلند و.... نیز با ایالات متحده آمریکا در یک محور تحریم علیه چین قرار گرفتهاند. نباید فراموش کرد که هر دو قطب فناوری جهان (آمریکا و چین) حامی مالی اصلی مراکز یا قلب فناوریهای نوین خود به نام«سیلیکون ولی Silicon Valley» هستند. سیلیکون ولی آمریکا در کالیفرنیا از همان آغاز نیز با بودجه دولتی ایالات متحده با نیات و اهداف نظامی و امنیتی دولت ایجاد و تقویت شد. ایالاتمتحده نشان داده است در این میدان نبرد سرنوشتساز از هیچ ابزاری چشمپوشی نمیکند، همانگونه که با تحریم شرکت بزرگ هوآوی Huawei، توانست ضربه محکمی به قدرت راهبردی نفوذ فناوری چین در جهان وارد کند.
دوم - ورشکستگی حامی اصلی تراشه و فناوری در غرب: جنگ تراشه و فناوری، جهان را به دو قطب شرق و غرب تقسیم کرده است که پیروز این قطببندی میتواند ابرقدرت مطلق جهان و نظم آینده جهانی باشد. در چنین شرایطی است که پشتیبانی مالی و اقتصاد فناوری از بنیانهای اصلی قدرت راهبردی محسوب میشوند.
ورشکستگی بانک بزرگ«سیلیکون ولی SVB»باحدود ۲۰۹ میلیارد دلار دارایی و ۱۷۵.۴ میلیارد دلار سپرده تا انتهای دسامبر ۲۰۲۲ که یکی از ۲۰ بانک برتر ایالاتمتحده بوده، شوک بزرگی به نظام بانکی و مالی آمریکا و حتی بسیاری حوزههای مالی استارتآپ در سراسر جهان وارد کرده است. افزایش هزینههای مالی حوزه فناوریهای نوین و فروپاشی بانک سیلیکون ولی، میتواند زنگ هشداری برای ایالات متحده باشد که جنگ تراشه و فناوری با چین میتواند پیامدهای ناخوشایندی برای این کشور داشته باشد.
ورشکستگی بانک سیلیکون ولی و کاهش حمایتهای مالی از شرکتهای حوزه فناوری و تراشه در ایالات متحده و اثرگذاری این ورشکستگی بر قلب فناوری جهان یا همان«دره سیلیکون Silicon Valley» و همزمانی افزایش حمایتهای مالی دولت چین از این حوزههای خاص، میتواند تمام پیشبینیها پیرامون برتری و پیروزی ایالات متحده آمریکا و متحدانش در جنگ تراشه علیه چین را با چالش بزرگ مواجه کند. ضعف و شکاف در روند رشد و توسعه دره سیلیکون که مرکز راهبردی جنگ فناوری و تراشه آمریکا علیه چین است، از پیامدهای ورشکستگی بانک سیلیکون ولی و دومینوی ورشکستگی احتمالی سایر بانکهای آمریکایی خواهد بود. جنگ عصر کنونی که ماهیت هیبریدی یا ترکیبی یافته است، بخش عمده توان خود را مدیون فناوریهای نوین و قدرت تراشههاست. جنگ تراشهها و فناوریها که چند سالی است میان ایالات متحده آمریکا و چین شروع شده است، اکنون به نقطه حساس خود رسیده و فشار فراگیری را علیه چین هدایت میکند.
ورشکستگی بانک سیلیکون ولی، تعدیل و اخراج فراگیر کارمندان شرکتهای بزرگ فناوری آمریکایی مانند شرکت متا Meta که به تنهایی حدود ۱۰هزار نفر را در سال میلادی کنونی اخراج کرده و از سوی دیگر افزایش توان اقتصادی چین در نظام جهانی که با گسترش مناسبات سیاسی، اقتصادی و... با سایر مناطق مهم جهان ازجمله خلیج فارس، آفریقا، روسیه و... همراه شده است، میتواند فشار سنگینی بر محور ضد چین در جنگ تراشه وارد کند. پیامدهای ورشکستگی و توقف فعالیت بانک SVB، اقتصاد، بانکداری و صنعت فناوری غرب بهویژه ایالات متحده آمریکا و متحدان آسیاییاش مانند ژاپن، کرهجنوبی و تایوان را با تهدید جدی روبهرو کرده و میتواند به پیروزی چین در جنگ تراشهها نیز منتهی شود.