شیوع گسترده کووید بلایی برای جهان خواهد بود؟
عبور از معمای کرونایی در چین
در سیاتل، گروهی از مدل‌سازان تلاشی برای مهندسی معکوس یک نشت تاییدنشده انجام دادند. البته داده‌های آنها بر اساس اطلاعات ارائه‌شده از سوی دولت چین است که چندان مورد اطمینان نیست. در بریتانیا، دانشمندان تخمین‌های خود را از کارآیی واکسن‌های چینی ارائه می‌کنند. در این راستا هرگونه حکایت شخصی یا گزارش رسانه‌های اجتماعی از چین -داروهای کمیاب، بیمارستان‌های انباشته‌شده، مملو از کوره‌های آدم‌سوزی- ممکن است خوراک مدل‌های محققان باشد. همه آنها تلاش می‌کنند چیزهای مشابهی را بفهمند: ویروس چقدر سریع در کشور پخش می‌شود؟ چند نفر در حال مرگ هستند؟ آیا چین می‌تواند منشأ یک نوع جدید و خطرناک باشد؟ همان‌طور که دانشمندان منابع مختلف اطلاعات متزلزل را غربال می‌کنند، برای نتایج بالقوه فاجعه‌آمیز آماده می‌شوند.
برخی از بدترین تخمین‌ها حاکی از آن است که کووید می‌تواند در چهار ماه آینده به همان میزانی که آمریکایی‌ها را در طول همه‌گیری سه‌ساله کشته است، چینی‌ها را بکشد. بدون پاسخ‌های قانع‌کننده، برخی از کشورها محدودیت‌هایی را برای مسافران چینی اعمال می‌کنند؛ البته تا حدی بر اساس ترس‌های بی اساس یا انگیزه‌های سیاسی. ایالات متحده، ایتالیا و ژاپن با اشاره به نگرانی‌ها مبنی بر اینکه افزایش موارد ابتلا در چین می‌تواند انواع جدید و تهدیدکننده‌تری ایجاد کند، گفته‌اند که برای افرادی که از چین می‌آیند به آزمایش منفی کووید نیاز دارند. درحالی‌که محققان و ویروس‌شناسان می‌گویند که اقدامات جدید به احتمال زیاد کمک چندانی به کاهش شیوع این بیماری نمی‌کند، سیاست‌های منعکس‌کننده حاکی از دست بسته کشورها است.
مدل‌های دانشمندان عموما به گسترش انفجاری و نرخ بالای مرگ‌ومیر اشاره می‌کنند؛ چراکه تعداد زیادی از مردم چین نسبت به زیرشاخه‌های اُمیکرون مصونیت کمی دارند یا اصلا ندارند. محققان هنگ‌کنگ در این ماه در مطالعه‌ای گزارش کردند که در تاریک‌ترین سناریوهایی که در پایان سیاست «کووید صفر» چین ممکن است رخ دهد، نزدیک به یک‌میلیون نفر امکان دارد در ماه‌های اولیه بازگشایی جان خود را از دست بدهند. اگرچه این مطالعه دوره زمانی دقیقی ارائه نمی‌دهد.
یک گروه آمریکایی تخمین زده است که اگر چین قوانین فاصله‌گذاری اجتماعی را دنبال نکند تا آوریل نیم میلیون مرگ و تا پایان سال۲۰۲۳ یک میلیون نفر دیگر جان خود را از دست خواهند داد. ایرفینیتی، یک شرکت تحلیلی مستقر در بریتانیا، این هفته پیش‌بینی کوتاه‌مدت وحشتناک‌تری ارائه کرد: ۷/ ۱میلیون مرگ ناشی از کووید تا پایان آوریل. این شرکت همچنین تخمین زده است که آمار مرگ‌ومیر روزانه در چین به ۹هزار نفر رسیده است. تا این ماه، به نظر می‌رسید که جهان درک نسبتا روشنی از اتفاقاتی داشت که در چین می‌افتد. حزب کمونیست حاکم با افتخار تعداد کم مبتلایان و مرگ و میر روزانه را به‌عنوان گواهی بر سیاست سختگیرانه «کووید صفر» منتشر کرد. سیستم قرنطینه، تعطیلی‌های فراوان و آزمایش انبوه در سراسر کشور تا حد زیادی ویروس را از مردم چین دور نگه داشته بود. اما در اوایل دسامبر، دولت به‌طور ناگهانی «کووید صفر» را کنار گذاشت و جامعه علمی را تا حد زیادی در تاریکی رها کرده است. سیدهارت سریدار، ویروس‌شناس بالینی با تمرکز بر بیماری‌های عفونی نوظهور گفت: «هیچ‌کسِ هیچ‌کس هیچ چیز نمی‌داند.»
پیش‌بینی مسیر همه‌گیری همیشه دشوار بوده است. حتی در مکان‌هایی مانند بریتانیا با داده‌های قابل اعتماد، پیش‌بینی‌ها اغلب دور از انتظار بوده است. اما دانشمندان عموما از مرگ‌های گزارش‌شده کووید به‌عنوان یک فشارسنج قابل اعتماد برای تعیین اندازه احتمالی شیوع استفاده می‌کنند. دیگر اینکه نمی‌توان به داده‌های دریافتی از دولت چین اعتماد کرد. به‌طور رسمی، چین از اول دسامبر تاکنون فقط ۱۲مورد مرگ ناشی از کووید را اعلام کرده است. این کشور گفته است که تنها کسانی را که به‌دلیل نارسایی تنفسی که مستقیما به عفونت مرتبط است می‌میرند، شمارش می‌کند و تعداد زیادی از کسانی را که جان خود را از دست داده‌اند، به‌دلیل تشدید بیماری‌های زمینه‌ای یا ایجاد قلب یا نارسایی کبد، جزو کشته‌شدگان این بیماری نمی‌داند. کارشناسان می‌گویند که سرعت بسیار زیاد شیوع، تعداد بسیار بیشتری از مرگ‌ومیر را نشان می‌دهد.
یک شهر در هفته گذشته نیم‌میلیون مورد را در یک روز گزارش کرد. دیگری یک‌میلیون گزارش کرد. همچنین نشانه‌هایی وجود دارد مبنی بر اینکه مقامات، پزشکان و کوره‌های جسدسوزی را تحت فشار قرار می‌دهند تا حتی مرگ‌های تنفسی را در راستای مرگ ناشی از کرونا طبقه‌بندی نکنند. یکی از پزشکان یک بیمارستان خصوصی در پکن گفت که او و همکارانش در روزهای اخیر یک یادداشت تایپ‌شده روی میز بیمارستان پیدا کردند که از آنها خواسته بود «سعی کنند نارسایی تنفسی ناشی از کووید» را به‌عنوان علت اصلی مرگ ننویسند. تصویر این یادداشت به دست نیویورک‌تایمز رسیده است. این دکتر گفت که مشخص نیست این پیام در داخل بیمارستان نوشته شده یا از سوی مقامات دولتی ارسال شده است.
اما هشدارهای مشابهی در رسانه‌های اجتماعی چین منتشر شده است و به پزشکان گفته می‌شود که «عامل کووید» را روی گواهی فوت ننویسند. بسیاری از مدل‌سازان حتی نسبت به اطلاعات لو رفته از مقامات دولتی درباره شمارش موارد که برای ارزیابی مقیاس شیوع چین استفاده شده است، تردید دارند. یکی از تخمین‌های اخیر که در گزارش‌های خبری و رسانه‌های اجتماعی چین منتشر شد، به داده‌های مقامات بهداشت ملی اشاره کرد که نشان می‌دهد ۲۵۰میلیون نفر در ۲۰روز اول دسامبر آلوده شده‌اند. برخی از دانشمندان گفتند که چنین ارقام عظیمی نشان می‌دهد که چین ماه‌ها داده‌ها را مخفی کرده است یا تلاش می‌کند که نشان دهد پیک آن گذشته است.
دکتر کریستوفر موری، مدیر موسسه سنجش و ارزیابی سلامت در دانشگاه واشنگتن گفت: «یا آنها چیزی را می‌دانند که ما نمی‌دانیم، یا سعی می‌کنند بگویند که بدترین‌ها به پایان رسیده است.» او با اشاره به این ایده که چین در تلاش است جلوه دهد که بدترین وضعیت گذشته است، گفت: «من گمان می‌کنم که اکنون دومی باشد. او گفت که بعید به نظر می‌رسد که چین بتواند این اعداد را برای ماه‌ها بدون ایجاد سوء‌ظن جعل کند.»
این مخفی‌کاری چینی‌ها نیز ارزیابی دانشمندان را پیچیده می‌کند. همین یک ماه پیش، رسانه‌های تحت کنترل دولت چین درباره خطرات این ویروس هشدار می‌دادند. اکنون می‌گویند نوع فعلی اُمیکرون خفیف است و شیوع آن قابل کنترل است. با این حال، دانشمندان و کارشناسان بهداشت عمومی می‌گویند که اُمیکرون در جاهای دیگر تا حد زیادی کمتر شدت به خرج داده است؛ اما اگر در چین غوغا کرده، به این دلیل است که چینی‌ها ذخایر زیادی از مصونیت داشتند، از جمله بر اثر عفونت‌های گذشته که در چین مردم به‌دلیل قرنطینه‌های طولانی دچار زیرسویه‌ها نشدند.
به‌عنوان مثال، محققان هنگ‌کنگی دریافتند که تجویز دُزهای چهارم واکسن و داروهای ضد ویروسی و استفاده از اقدامات فاصله‌گذاری اجتماعی می‌تواند جان ۲۵۰هزارنفر را در طول بازگشایی چین نجات دهد. تیم دکتر موری نیز دریافتند که دستورات فاصله‌گذاری اجتماعی می‌تواند به مراقبت از بیمارستان‌ها در برابر افزایش متمرکز بیماران کمک کند و تعداد مرگ‌ومیر را تا آوریل ۲۰۰هزار نفر کاهش دهد و در صورت همراه شدن با پوشش بیشتر و استفاده از وسایل ضد ویروسی، جان افراد بیشتری را نجات دهد. نحوه درک مردم چین از تهدید شیوع نیز برای مسیر حرکت آن در آینده نیز مهم است. به گفته دانشمندان، حتی اگر افراد تصمیم بگیرند که اقدامات احتیاطی بیشتری را برای مدت کوتاهی انجام دهند، این می‌تواند به معنای تحمیل بار کم به بیمارستان‌ها باشد اما به این معنا نیست که مردم چین به ایمنی دسته‌جمعی دست پیدا خواهند کرد.
نرخ واکسیناسیون در کشور متغیر عمده دیگری است. درحالی‌که ۹۰درصد از جمعیت دو دُز واکسن دریافت کرده‌اند، نرخ تقویت‌کننده برای افراد مسن چین بسیار کمتر بوده است. سازمان بهداشت جهانی گفته است سه واکسن از واکسن‌های چینی از ویروس غیرفعال استفاده کرده‌اند. جیمز ترائر، کارشناس مدل‌سازی بیماری‌های عفونی در دانشگاه موناش در ملبورن استرالیا گفت: دُز اضافی باید در کمتر از دو هفته برای افرادی که واکسن‌های قبلی دریافت کرده‌اند، ارائه شود. وی خاطرنشان کرد که وسعت کشور به این معنی است که همه‌گیری به‌طور همزمان به همه افراد نمی‌رسد و به برخی مکان‌ها زمان اضافی می‌دهد تا افراد بیشتری واکسینه شوند. دانشمندان در حال مطالعه الگوهای نقل و انتقال هستند تا بفهمند که شیوع این بیماری با چه سرعتی ممکن است گسترش یابد؛ اما تصویر واضح نیست.
دانشمندان هنگ‌کنگ در مطالعه اخیر خود داده‌های مسافران را از تعداد انگشت‌شماری از خطوط متروی پکن تجزیه و تحلیل کردند. آنها گفتند که این اطلاعات نشان می‌دهد که تحرک ویروس در شهر به سطوح پایین رسیده است؛ زیرا مردم در خانه مانده‌اند تا از خود در برابر ویروس محافظت کنند. اما یانژونگ هوانگ، کارشناس ارشد بهداشت جهانی در شورای روابط خارجی می‌گوید نشانه‌هایی وجود دارد که حداقل در شهرهای بزرگ، ترافیک در حال افزایش است و رستوران‌ها شلوغ‌تر شده‌اند. بسیاری از دانشمندان به مقایسه ارائه‌شده از سوی هنگ‌کنگ تکیه کرده‌اند. چین همچنین در تشویق مردم به واکسینه شدن در زمان شیوع اُمیکرون ضعیف عمل کرد.
برخی از مدل‌ها فرض کرده‌اند که مرگ‌ومیر ناشی از عفونت در چین بسیار شبیه به هنگ‌کنگ در مراحل اولیه شیوع اُمیکرون است. در آن زمان، نزدیک به ۱۰هزار نفر در یک قلمرو ۵/ ۷میلیون نفری طی چند ماه پس از انتشار اُمیکرون جان خود را از دست دادند. تلفات مشابه در چین با ۴/ ۱میلیارد نفر، بسیار بیشتر خواهد بود. اما تفاوت‌های مهمی نیز وجود دارد. با این حال چین پوشش واکسن قوی‌تری در جمعیت مسن‌تر خود نسبت به هنگ‌کنگ در آغاز رشد داشته است. اما حالا زمان زیادی از دریافت آخرین دُز واکسن‌ها داشته‌اند. افزون بر این هنگ‌کنگی‌ها در برابر واکسن‌های موسوم به «mRNA» مقاومت چندانی نداشتند و در سبد واکسن‌های خود از آنها نیز استفاده کردند؛ اما در چین تنها از واکسن‌های تولید داخل استفاده می‌شود.
فقدان شفافیت عمومی منجر به نگرانی‌هایی شده است که اندازه شیوع می‌تواند فرصتی را برای ویروسی که در چین در گردش است، ایجاد کند تا به نوع خطرناک‌تری جهش یابد. اما دانشمندان نسبت به چنین سناریویی با توجه به شیوع فعلی چین تردید دارند. انواع مشابه با مواردی که چین گزارش کرده است، ماه‌ها پیش در ایالات متحده در حال چرخش بود، زیرسویه‌هایی که میزان سرایت آن بیشتر و واکسن‌گریزتر است. پس از آنکه ایتالیا آزمایش را برای مسافرانی از چین اجباری کرد، اعلام کرد اولین مواردی که توالی‌یابی کرده است، همگی ناشی از یک نوع اُمیکرون بوده است که قبلا در ایتالیا وجود داشت. مقامات بهداشت اتحادیه اروپا روز پنج‌شنبه گفتند غربالگری مسافران از چین غیرقابل توجیه است. جیمز وود، کارشناس بیماری‌های عفونی در دانشگاه نیوساوت ولز در سیدنی با تخمین اینکه اکثر مردم جهان به این ویروس مبتلا شده‌اند، گفت: «ما تعداد زیادی عفونت در سطح بین‌المللی داشته‌ایم. این تعداد عفونت‌ها بسیار بیشتر از مواردی است که تنها در چین رخ داده است.»
درک وضعیت در چین
حزب کمونیست سیاست محدودکننده «کووید صفر» را مجبور شد کنار بگذارد؛ زیرا باعث اعتراضات گسترده شده است که چالشی نادر برای رهبری کمونیست بود.
کمبود دارو: با شیوع کووید در بخش‌هایی از چین، میلیون‌ها نفر در تلاش برای یافتن درمان هستند؛ از ابتدایی‌ترین داروهای سرماخوردگی برای مصرف در خانه گرفته تا داروهای ضد ویروسی قوی‌تر برای بیماران در بیمارستان‌ها.
آسیب‌دیده و زخمی: بسیاری در چین که غم و اندوه و اضطراب دارند، خواهان یک حسابرسی ملی درباره سیاست تندروانه در باب کووید هستند. پاسخگو نگه داشتن دولت ممکن است یک سناریوی بی‌نظیر را رقم بزند.
تصویر کلی: با وجود تضمین‌های پکن مبنی بر اینکه اوضاع تحت کنترل است، داده‌های مربوط به عفونت‌ها در بحبوحه کاهش محدودیت‌های همه‌گیری مبهم‌تر شده است.
در پکن: درحالی‌که کووید پایتخت چین را فراگرفته است، پکن مانند شهری به نظر می‌رسد که در تنگنای قرنطینه است؛ البته این‌بار توسط ساکنان این سیاست دنبال می‌شود.
