فوتبال راه فوقالعاده قدرتمند برای دیپلماسی است
جام جهانی سیاستمداران
ایلهان عمر، نماینده دموکرات مینهسوتا، عکسی از خودش و دیوید بکهام در بازی ایالات متحده و ولز در ماه گذشته منتشر کرد. او در شبکههای اجتماعی نوشت: «دیدن یک بازی جام جهانی با او سرگرم کننده بود.» آنتونی جی.بلینکن، وزیر امور خارجه ایالات متحده نیز در آن مسابقه حضور داشت. شب قبل از آن بازی هم با مقامات قطری برای گفتوگوهای سیاسی دیدار داشت. او شاهد بازی «تیم وهآ»، بازیکن تیم ملی آمریکا و پسر ژرژ وهآ، رئیسجمهور لیبریا بود که خود نیز سابقا بازیکن بزرگی در میادین فوتبال بود. این دو شاهد اولین گل تیم ملی آمریکا در مسابقات بودند.
سهشنبه گذشته، در نشستی با رهبران آفریقایی در واشنگتن، بلینکن با یادآوری آن لحظه، به خوشوبش با رئیسجمهور لیبریا پرداخت. بلینکن گفت: «بهترین بخش آن چرخش و نگاه سریع به صورت شما بود؛ درحالیکه پسرتان آن گل را به ثمر رساند. من می توانستم غرور خارقالعادهای را که در آنجا موج میزد و کل استادیوم او را تشویق میکردند، ببینم. بنابراین میتوانم بگویم که پسر کو ندارد نشان از پدر.»
این تورنمنت که هر چهار سال یکبار برگزار میشود، تبدیل به محلی برای دیدار بزرگان شده؛ اما این تورنمنت قابل توجهتر بوده است زیرا قطر، پادشاهی کوچک و ثروتمند در خلیجفارس میزبان آن بود؛ کشوری که سعی میکند قد و قواره خود را در رویدادهای جهانی بلندتر کند. با این حال قطر بهرغم انتقادهای مداوم از رشوه دادن، سوءاستفاده از کارگران مهاجر و جرمانگاری همجنسگرایی، در برگزاری بازیها موفق بوده است. جام جهانی همچنین نقش قطر را بهعنوان یک واسطه دیپلماتیک برجسته میکند. حتی قبل از بازیها، جو بایدن قطر را «متحد بزرگ غیر ناتو» اعلام کرد و مقامات ایالات متحده برای تسهیل تبادلات با ایران، طالبان در افغانستان و فلسطینیها به دوحه متکی بودند.
این رویداد نمونه دیگری از ترکیب سیاست و ورزش است. رهبران جهان و مقامات ارشد از زمان آغاز جام جهانی در ۲۰ نوامبر در قطر برای تماشای مسابقات و برگزاری جلسات، گاهی اوقات به معنای واقعی کلمه در حاشیه بازیها حضور پررنگی داشتند. تعدادی از رهبران، از جمله ژرژ وآه، آنقدر در دوحه وقت میگذرانند که شهروندان کشورش حضور طولانیمدت او را در این مسابقات با سوالات تندی همراه میکنند. وآه اما گفت که در نشستی با امیر قطر، شیخ تمیم بنحمد آلثانی، بودجه پروژه بزرگراهی را تامین کرده است. اوا کیلی، سیاستمدار یونانی و معاون اخیر پارلمان اروپا که در یک رسوایی رشوه درباره قطر متهم شده است، حضوری پر رنگ در جایگاه مرمری و بسیار اختصاصی ورزشگاه داشت. این جام جهانی در یکی از پرتنشترین لحظات تاریخ جهان اخیر برگزار میشود و بسیاری از کشورها با جنگ روسیه علیه اوکراین، همهگیری، تورم، کمبود مواد غذایی و بلایای آب و هوایی دست و پنجه نرم میکنند. این مسابقات محیطی را فراهم کرده است که در آن رهبران خارجی میتوانند در عین حال که بخشی از هواداران فوتبال باشند، درباره این موضوعات بحث کنند. مکرون روز چهارشنبه در دوحه با مقامات قطری دیدار کرد و گفت امروز یکشنبه، برای فینال بازمیگردد و مذاکرات بیشتری خواهد داشت. جیمز کلورلی، وزیر خارجه بریتانیا گفت که با قطریها درباره حقوق بشر گفتوگوهای دشواری داشته است. باب منندز، دموکرات نیوجرسی و رئیس کمیته روابط خارجی سنا، درباره افغانستان، لیبی و لبنان با وزیر امور خارجه قطر گفتوگو کرد. در مراسم افتتاحیه بیش از دهها تن از سران کشورها، عمدتا از خاورمیانه حضور داشتند. محمد بنسلمان، ولیعهد عربستان سعودی پس از رهبری کردن محاصره منطقهای ۴۳ماهه قطر که سال گذشته پایان یافت، برای نمایش وحدت با امیر قطر در آنجا حضور داشت. علی الانصاری، سخنگوی دولت قطر گفت: «تاثیر جام جهانی فراتر از جامعه فوتبال است. جهان هرگز به این اندازه تقسیم نشده است، بنابراین رویدادهایی مانند این یادآوری به موقعی است که به ما گوشزد میکند باید بیش از اینها اشتراک مساعی داشته باشیم.» در این شرایط مقامات آمریکایی از این فرصت استفاده کردهاند. علاوه بر بلینکن و ایلهان عمر، دیگر مقاماتی که از سکوها آمریکا را تشویق کردند شامل سناتور کریستوفر اس.مورفی دموکرات کانکتیکات، تاد یانگ جمهوریخواه ایندیانایی، دارل عیسی نماینده جمهوریخواه کالیفرنیا و اریک آدامز شهردار نیویورک میشدند. جرمی اسلوین، سخنگوی عمر گفت که ایلهان عمر بخشی از هیاتی بود که شامل مقامات منتخب دموکرات و جمهوریخواه بود. او گفت که او حقوق بشر را در آنجا مطرح کرده است؛ اما او به سوالاتی درباره اینکه چه کسی هزینه سفر را پرداخت کرده است، پاسخ نداد. یک مقام آمریکایی گفت که هزینه برخی از سفرهای مقامات کنگره توسط قطر پرداخت شده که طبق قوانین خاصی مجاز است. البته سفر منندز توسط وزارت امور خارجه تامین شد، همانطور که در سفر جداگانه آقایان مورفی و یانگ با مقامات قطری دیدار و با بلینکن در ورزشگاه در جریان بازی ایالات متحده و ولز صحبت کردند.
آدامز که بازی ایالات متحده با هلند را تماشا میکرد، به خبرنگاران گفت که هزینه اقامتش را خودش پرداخت کرده است. در برنامه آدامز لیستی وجود نداشت که با چه کسانی ملاقات کرده بود؛ اما او عکسی از خود با مربی تیم آمریکایی، گرگ برهالتر منتشر کرد و در یک کنفرانس تلفنی از دوحه گفت که برای مطالعه سیستم حملونقل و ترانزیت به این کشور سفر کرده است. آدامز همچنین میگوید قصد داشت مطالعه کند که چگونه نیویورک میتواند به میزبانی جام جهانی۲۰۲۶ کمک کند که قرار است در سه کشور ایالات متحده، کانادا و مکزیک برگزار شود. سفیر جدید ایالات متحده در قطر، تیمی تی دیویس، در مسابقات زیادی شرکت کرده و بهطور مداوم در رسانههای اجتماعی پست از حاشیه این مسابقات گذاشته است؛ از جمله ویدئویی از او و سفیر هلند که در حال پختن صبحانه با هم قبل از رویارویی تیمهایشان بودند.
در آستانه جام جهانی، دیویس در یک رویداد فرهنگی در دوحه با بلا حدید، مدل آمریکایی صحبت کرد. حدید که پدرش فلسطینی است از نمایشگاه گلدوزیهای فلسطینی بازدید کرد و در اینستاگرام گفت: «این نمایش اشک من را درآورد.» قطر حامی سرسخت فلسطینیها است و هواداران عرب فوتبال و تیم مراکش پرچم فلسطین را در خیابانها و استادیومها به احتزاز در آوردند. دیویس در مصاحبهای گفت که قطر برای فرصتی برای گفتن داستان خود، مطابق با ارزشهای پادشاهی آماده روایت خود است و از افراد گوناگونی کرده است تا بتوانند بیایند، قطر را ببینند. من شک ندارم که کار بزرگی انجام شده است.»
ورزش بخشی از دیپلماسی است. بلینکن قبل از شرکت در مسابقه ایالات متحده و ولز در ۲۱نوامبر، در پارکی در دوحه برای برگزاری مراسمی با مقامات قطر، مکزیک و کانادا حضور یافت و در آنجا درخصوص فوتبال جوانان تبلیغ کردند. او گفت که فوتبال یک راه فوقالعاده قدرتمند برای گرد هم آوردن مردم است. اما در عین حال او از فیفا، نهاد حاکم بر این ورزش، به خاطر تهدیدهایش برای مجازات بازیکنانی که قصد داشتند بازوبند رنگینکمانی ببندند، انتقاد کرد. امروز یکشنبه، بلینکن قصد دارد فینال، فرانسه و آرژانتین را با خانوادهاش در خانه تماشا کند. این به این معنی است که او فرصت دیدار با مکرون را در دوحه از دست میدهد. با این حال، هر دو مرد برای بیان وفاداری خود یک عبارت را فریاد زدهاند: «Allez les Bleus! « یعنی «پیش بروند آبیها!»