دهها شهر و روستا به تصرف نیروهای اوکراین درآمد
خروج نیروهای روسی از خرسون
«منصور میروالف» در گزارش ۱۰نوامبر در الجزیره نوشت، دو پل معروف که نیروهای روسی در حال عبور از آن هستند یکی «پل آنتونیفسکی» است که تقریبا ۱۴۰۰متر (۴۵۹۳فوت) روی آبهای آبی دنیپر، بزرگترین رودخانه اوکراین امتداد دارد که کشور شوروی سابق را به دو قسمت یا کرانه عمدتا روسی زبان و کرانه اوکراینی تقسیم میکند. پل دیگر روی سد «نوا کاخوفکا» در شمال شرقی خرسون است که تقریبا ۲۰کیلومترمکعب از آبهای دنیپر را دربرمیگیرد و بخشی از آن را به شبهجزیره کریمه خشک و کمآب هدایت میکند که روسیه در سال۲۰۱۴ ضمیمه خود کرد. هر دو پل در ماههای اخیر بر اثر حملات موشکی دقیق اوکراین آسیب دیدهاند و حرکت سربازان روسی را کند کرده است.
یکی از ساکنان خرسون که خواست نامش فاش نشود، با اشاره به نیروهای اوکراینی به الجزیره گفت: «ما [نیروهای اوکراینی] آنها را چندینبار با موشک زدیم.» او گفت: «ما دعا میکنیم تا آنها [نیروهای اوکراینی] وارد شوند.» وی افزود تا زمانی که نیروهای اوکراینی پس از بیش از هشت ماه اشغال روسیه وارد شهر شوند، در آپارتمانش در نزدیکی پل آنتونیفسکی میماند و بیرون نمیآید. اما اوکراینیها عجله نمیکنند. هرچند از ماه اوت، آنها روسها را از دهها شهر و روستا در کرانه راست دنیپر بیرون کردهاند و حدود یکدهم منطقه به اندازه بلژیک را تصرف کردهاند. ظاهرا تصمیم کرملین برای خروج ناگهانی نیست. یک منبع در کرملین در اوایل این هفته به مجله آنلاین Meduza.io گفت که عقبنشینی از خرسون «یک سناریوی ممکن و در عین حال ناخواسته است.» این نشریه حتی به سندی اشاره کرد که میگفت حاوی دستورالعملهایی از کرملین به رسانههای جمعی روسیه درباره چگونگی توضیح عقبنشینی است. ظاهرا در این دستورالعمل آمده است: «تخلیه صلحآمیز غیرنظامیان شهر [خرسون] به کرانه چپ دنیپر با خطر حمله گسترده به شهر توسط گروه عظیمی از ملیگرایان [اوکراینی] انجام میشود.»
اما «اوله ژدانوف»، کارشناس نظامی اوکراینی معتقد است که این عقبنشینی چیزی جز تلهای برای ترغیب نیروهای اوکراینی به ورود و در نهایت وارد آوردن خسارات هنگفت به آنها نیست. او مدعی شد که نیروهای روسی به لباس غیرنظامیان در مناطق مسکونی خرسون درآمده و در این مناطق پنهان شدهاند تا هنگام ورود نیروهای اوکراینی آنها را به دام بیندازند و به سوی آنها شلیک کنند. او روز پنجشنبه در اظهارات تلویزیونی گفت: «در این صورت، در دوربینها چنین به نظر میرسد که غیرنظامیان ادعایی در برابر ارتش اوکراین مقاومت میکنند.» با این حال، مقامات ارشد اوکراین نیز به همان اندازه محتاط هستند و بیگدار به آب نمیزنند. «میخائیلو پودولیاک» دستیار رئیسجمهور روز چهارشنبه در اظهارات تلویزیونی گفت: «تا زمانی که پرچم اوکراین بر فراز خرسون به اهتزاز در نیاید، صحبت از خروج نیروهای روسیه معنی ندارد.»
قبل از اعلام عقبنشینی، مقامات منصوبشده از سوی روسیه چند هفتهای بود از دهها هزار غیرنظامی خواسته بودند تا شهر را ترک کنند و صدها قایق در اندازههای مختلف را در هر دو ساحل منهدم کردند. بسیاری ترجیح دادند با وجود خطرات، در شهری بمانند که قبل از جنگ جمعیتی نزدیک به ۳۰۰هزار نفر داشت. «آنتون چرونکو» یک کارمند فروش در کییف به الجزیره گفت: «مادر من از رفتن امتناع کرد و اکنون با یک گونی سیبزمینی و مقداری ماکارونی در آپارتمانش است.» از سوی دیگر، «سرهی هلان» قانونگذار منطقهای در خرسون قاطعانه معتقد است که عقبنشینی روسها واقعی است؛ زیرا روسیه دیگر نمیتواند نیروهای خود را در ساحل راست دنیپر در بحبوحه حملات روزانه موشکهایی که توسط غرب ارسال میشود، حفظ کند.
«اندرو.ای.کرامر» و«دان بیلفسکی» هم در گزارش ۱۱نوامبر در نیویورکتایمز نوشتند، اعلام عقبنشینی روسیه از خرسون با دیده تردید نگریسته میشود. اما روز پنجشنبه در نهایت مقامهای اوکراینی اعلام کردند که نیروهای روسی از برخی مناطق در حال عقبنشینی هستند. زلسنکی، رئیسجمهور اوکراین هم اعلام کرد که دهها شهر و روستا آزاد شده است. ارتش اوکراین هم روز پنجشنبه اعلام کرد که ۱۰۰مایل مربع را در ۲۴ساعت گذشته آزاد کرده است. زلسنکی در سخنانی گفت: «تعداد پرچمهای اوکراینی که به جایگاه درست خود بازمیگردند، طی این عملیات دفاعی در حال افزایش است.» رئیسجمهور اوکراین با اشاره به اینکه ۴۱شهر و روستا آزاد شده است، افزود: «هر آنچه اکنون به دست میآید نتیجه ماهها تقلای سخت است. این دستاوردها با شجاعت، درد و تلفات به دست آمده است.»
گزارشگران نیویورکتایمز نوشتند، این عقبنشینی نقطه عطفی در این جنگ است و نشاندهنده ضربات روانی و نظامی به تلاشهای جنگی پوتین است. ضد حملههای اوکراین باعث سه عقبنشینی مهم از سوی روسیه شده است: از شمال پایتخت در بهار گذشته، از شمال شرقی منطقه خارکیف در اواخر تابستان و اکنون از بخشهایی از کرانه غربی رودخانه دنیپر در جنوب. زلنسکی امیدوار است که این دستاوردها موجب سکوت آن دسته از منتقدان کمکهای سخاوتمندانه آمریکا به اوکراین شود که در کنگره آمریکا حضور دارند. در چنین شرایطی، اوکراینیها شرایطی برای آتشبس با روسیه مطرح کردهاند از جمله این الزام که روسیه نیروهای خود را از سرزمینهای اوکراینی خارج کند.
«نیل مک فارکوهر» هم در گزارش دیگری در ۱۱نوامبر در نیویورکتایمز به جنبه دیگری از این جنگ اشاره کرد و افزود: وقتی ژنرال «سرگئی سوروویکین» ماه گذشته بهعنوان فرمانده قوای روسیه در اوکراین برگزیده شد، حامیان کرملین زبان به تحسین در رسانهها گشوده و گفتند او دقیقا همان «جنگجوی خشنی» است که باید نظم را به این «منطقه» و این «نبرد پرآشوب» به ارمغان بیاورد. برخی او را «ژنرال آخرالزمان» مینامیدند. با این حال، روز چهارشنبه این «ژنرال آخرالزمان» در نقشی متفاوت در رسانههای روسیه ظاهر شد. او حامل خبرهای بدی بود؛ زیرا خبر عقبنشینی از خرسون را برای حفظ جان سربازان اعلام کرد. پوتین که چند هفته قبلتر در میدان سرخ خرسون را «بخشی از روسیه تا ابد» معرفی کرده بود جای دیگری بود. او در حال برگزاری جشن ۷۵سالگی آژانس پزشکی- بیولوژیکی فدرال بود. با اعلام هر عقبنشینی یا شکست در اوکراین، برای رهبران روسیه دشوارتر میشود که خود را از این شکستها برهانند.