دو شبکه سیما به دلیل عملکرد ضعیف تعطیل شدند
خانه‌تکانی تابستانی تلویزیون
سریال «مستوران» به تبلیغات محیطی روی آورد اما در کل ۱۵درصد مخاطب داشت
پیمان جبلی رئیس جدید این سازمان از همان ابتدا تلاش کرد تا کلنگ نخستش را بر بنای برنامه‌های خبری فرود بیاورد و اصطلاحا اخبار تلویزیون را بکوبد و دوباره بسازد. اما حاشیه‌های متعددی که شاید ناشی از بدبیاری او هم بود، مانع کار شد. ماجرای انعکاس اخبار مربوط به متروپل در رسانه ملی انتقادهای بسیاری برانگیخت و جبلی را به گوشه رینگ برد. در پاسخ به این انتقادها، او تلاش کرد با ادبیاتی صریح از عملکرد خود دفاع کند. جبلی هفته گذشته جلوی دوربین تلویزیون رفت و همزمان با نشست سران ایران، روسیه و ترکیه که نشستی مهم در حوزه سیاست بین‌المللی بود، گزارشی از عملکرد ده‌ماهه‌اش ارائه کرد و گفت: «شاید هنوز به میانه راه هم در حوزه سیاست‌های تحولی نرسیده‌ایم.» حالا و تنها چند روز پس از این سخنان، خبر رسید که این سازمان قرار است دو شبکه تلویزیونی را به خاطر ناتوانی در جلب مخاطب، تعطیل کند. به چند شبکه دیگر هم هشدار داده شده که در صورت عدم ابتکار عمل در جذب مخاطب جدید، تعطیل خواهند شد. بحران مخاطب، سال‌هاست یار غار تلویزیون شده است. موضوعی که اخیرا با تبلیغ یک سریال تلویزیونی در بیلبوردهای تبلیغاتی سطح شهر دوباره داغ شده است. در حالی که همه برای تبلیغ محصول خود به تلویزیون پناه می‌برند، چگونه است که تلویزیون برای تبلیغ سریالش، دست به دامن تبلیغات محیطی شده است؟
ماجرای تعطیلی شبکه‌ها
طبق گزارش‌هایی که روز گذشه از سوی بسیاری از خبرگزاری‌ها منتشر شد، به‌زودی پخش دو شبکه شما و ایران‌کالا متوقف می‌شود. دلیل تعطیلی این دو شبکه، کمبود شدید مخاطب اعلام شده است. همچنین به شبکه سلامت نیز اولتیماتوم داده شده و وضعیت مناسبی ندارد و ممکن است به‌زودی این شبکه نیز حذف شود. گویا چند شبکه تلویزیونی دیگر نیز هشدار دریافت کرده‌اند تا با ابتکارعمل، بتوانند مخاطبان خود را افزایش دهند. اما بحران مخاطب تلویزیون تنها منحصر به این شبکه‌ها نیست. طبق آمارهایی که خود تلویزیون منتشر کرده، دست‌کم در سال ۱۴۰۱ هیچ برنامه‌ای نتوانسته حتی ۵۰درصد مخاطب جلب کند.
بر اساس نظرسنجی اخیر صداوسیما، «عصر جدید ۳» در خردادماه ۱۴۰۱ با جلب ۴/ ۴۴درصد مخاطب، پربیننده‌ترین برنامه تلویزیون بود. این در حالی است که در ماه رمضان، در نتایج قطره‌چکانی که از نظرسنجی برنامه‌های رمضانی منتشر شد، «عصر جدید» با ۸/ ۴۸درصد پربیننده‌ترین برنامه تلویزیون معرفی شده بود؛ در واقع این برنامه هم به فاصله یک ماه، افت ۴/ ۴درصدی بیننده را تجربه کرده است. در نظرسنجی اخیر «خندوانه» با ۲/ ۳۹درصد بیننده، در ردیف دوم این نظر سنجی قرار داشت. اما حاشیه‌های برنامه خندوانه در یکی دو هفته اخیر نیز بسیاری از مخاطبانش را رنجاند تا احتمالا آمار مخاطبانش کمتر از این هم شود و حتی صحبت‌هایی درباره تعطیلی همیشگی این برنامه از سوی سازندگانش مطرح شد.
رتبه سوم نظرسنجی اخیر را «دورهمی» مهران مدیری با ۸/ ۲۸درصد مخاطب در اختیار داشت. چهارمین برنامه پربیننده تلویزیون هم «مستند حیات وحش» شبکه مستند بود که ۷/ ۲۵درصد مخاطب را به خود جلب کرده بود؛ بنابراین هیچ برنامه تلویزیونی به مرز ۵۰درصد مخاطب نرسید که نشان از ضعف نسبی تلویزیون در این روز‌ها دارد. نکته مهم دیگر آنکه از آمار مخاطب برنامه‌های دیگری چون «دستپخت»، «سلام صبح بخیر»، «به خانه برمی‌گردیم»، «در انتهای الوند»، «فوتبال برتر»، «شوتبال»، «مسابقه ایران»، «بدون توقف» و... خبری نیست.
دست به دامن بیلبوردها
شاید هشدارهای سازمان به برخی شبکه‌های تلویزیون برای افزایش تعداد مخاطب، آنها را به صرافت انداخته تا فکرهایشان را یک کاسه کنند و برای این بحران چاره بجویند. مدیران شبکه یک برای جلب نظر مخاطبان، تصمیم جالبی گرفتند. تبلیغ سریالی پرهزینه و گران‌ساخت در تبلیغات شهری روی بیلبوردها! این اقدام اگرچه امروزه با توجه به کاهش تعداد مخاطبان تلویزیون قابل‌فهم است، اما همچنان برای بسیاری از افراد عجیب‌و‌غریب بود. با این حال اکنون برنامه‌سازان و متولیان به سادگی از ریزش مخاطبان صداوسیما می‌گویند و چنین حربه‌ای نیز موید این تغییر وضعیت است. بسیاری از رسانه‌ها نسبت به تبلیغ این سریال در بیلبوردهای محیطی انتقاد کردند و حتی نوشتند شاید ساده‌ترین پیام ارسالی چنین تبلیغی این باشد که یا مخاطبان رسانه ملی آنقدر کم شده که برای دعوت مردم به تماشای یک سریال، تبلیغ آن از شبکه‌های رسانه ملی پاسخگو نیست و چه بسا به‌زودی شاهد تبلیغ آنها در شبکه‌های ماهواره‌ای هم باشیم!
البته سریال مستوران که جمعه‌شب به پایان رسید، با کمک تبلیغات تلویزیون و جریان‌سازی‌های خبری در روزنامه‌ها و خبرگزاری‌ها و سایت‌های اینترنتی هم نتوانست چندان مورد توجه مخاطبان قرار بگیرد. جالب اینکه طبق آمار خود صداوسیما، سریال «مستوران» با میزان مخاطب بسیار پایین ۴/ ۱۵درصد پربیننده‌تر از دیگر سریال‌های تلویزیون در نیمه اول تیرماه سال ۱۴۰۱ بوده است. بعید نیست که با توجه به تمایل سیما برای تبلیغ برنامه‌هایش از بیلبوردها، از این پس، از تلاش برندهای تجاری و صاحبان دیگر آثار هنری از جمله فیلم‌های سینمایی برای تبلیغ در صداوسیما نیز کاسته شود. هرچند نباید از نظر دور داشت که تلویزیون همچنان فراگیرترین و طبیعتا پرمخاطب‌ترین رسانه در کشور است.
