وال‌استریت ژورنال خبر داد

مذاکرات تجاری تل آویو و ریاض

دنیای‌اقتصاد : عربستان در حال انجام مذاکرات جدی با رژیم صهیونیستی درباره برقراری روابط تجاری و تقویت هماهنگی‌‌های امنیتی است. ریاض و تل‌‌آویو اگرچه روابط دیپلماتیک رسمی ندارند، اما عربستان در حال گسترش گفت‌وگوهای محرمانه خود با سران اسرائیل است و این اقدام می‌‌تواند سیاست‌‌های خاورمیانه را تغییر دهد و به یک دهه خصومت میان دو طرف پایان دهد. به نوشته وال‌استریت ژورنال، ریاض بر اساس اینکه سران این کشور مدعی شدند که افکار عمومی عربستان به نفع روابط دیپلماتیک با اسرائیل تغییر کرده، وارد مذاکرات جدی با اسرائیل برای آغاز روابط تجاری و رسیدن به توافق‌‌های امنیتی جدید شده است؛ درحالی‌که این بر خلاف موضع‌گیری اخیر ریاض است که به دنبال ترور شیرین ابوعاقله، خبرنگار فلسطینی، بر لزوم پیشبرد مساله فلسطین تاکید و از اسرائیلی‌‌ها انتقاد کرده بود. دولت بایدن تمایل دارد عربستان را به جمع کشورهای مراکش، امارات و بحرین که توافق‌نامه‌های عادی‌‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی را امضا کردند، ملحق کند و برخی دیپلمات‌‌ها نیز در این خصوص تاکید کردند که تنها مساله زمان است و ولیعهد سعودی نقش محوری ایفا می‌‌کند و او در واقع با سرمایه‌‌گذاری ده‌ها میلیون دلاری در دو شرکت تازه تاسیس، با اسرائیلی‌‌ها روابط اقتصادی دارد.

این روزنامه آمریکایی می‌افزاید: مذاکره جدی عربستان با اسرائیل در راستای ایجاد روابط تجاری و ایجاد ترتیبات امنیتی جدید می‌تواند به چندین دهه دشمنی بین دو طرف پایان دهد. اگرچه اسرائیل و عربستان سعودی هیچ روابط دیپلماتیکی ندارند، اما به‌طور مخفیانه، عربستان سعودی اکنون به تعداد فزاینده‌‌ای از اسرائیلی‌‌ها اجازه داده است تا برای گفت‌وگو درباره تعاملات تجاری و سرمایه‌‌گذاری مشترک به عربستان سعودی بروند. این سفرها مکرر اتفاق می‌افتد هرچند در رسانه‌ها خبری از آن منتشر نمی‌شود. وال‌استریت ژورنال بر این باور است که عربستان و اسرائیل چندین دهه همکاری امنیتی مخفی داشته‌اند و انواع مختلفی از جلسات مخفیانه و پروازهای مخفی از اسرائیل به عربستان وجود داشته است. نکته‌ای که اکنون وجود دارد این است که روابط دو طرف در حال افزایش قابل توجهی است. اگرچه دولت بایدن سخت در تلاش است تا روابط میان اسرائیل و عربستان برقرار سازد و عربستان را به مجموع کشورهای عربی بیفزاید که با رژیم اسرائیل ارتباط دارند، اما از سوی دیگر، روابط دولت بایدن با عربستان چندان مطلوب نیست. روابط این دو کشور هم اکنون در ریل ناسازگاری وجود دارد و اسرائیل می‌کوشد میانجی روابط آمریکا-عربستان شود. برقراری رابطه نفعی سه‌جانبه برای هر سه طرف دارد.

با این حال، تلاش‌هایی وجود دارد دال بر اینکه عربستان اجازه دهد پروازهای بیشتری از اسرائیل بر فراز این پادشاهی انجام شود؛ اقدامی که در حال حاضر فقط به مقدار محدود مجاز است. به نوشته وال‌استریت ژورنال، عوامل و دلایل متعددی برای این رابطه وجود دارد. اول، همگرایی اسرائیل و عربستان بر سر مخالفت با نقش منطقه‌ای برخی کشورها. دوم، همکاری اقتصادی- سیاسی است. عربستان به همسایگان خود می‌نگرد و وقتی می‌بیند آنها در حال رونق اقتصادی هستند، سخت به تلاش افتاده تا از همقطاران عرب خود عقب نیفتند. عربستان روزگاری نقش برادر بزرگ‌تر را ایفا می‌کرد؛ اما اکنون ورود مولفه اسرائیل در روابط با اعراب باعث شده است که امارات، بحرین، مراکش و مصر وزن بیشتری نسبت به برادر بزرگ‌تر بیابند. چنین است که عربستان برای جا نماندن از دیگران در تلاش است تا راهی برای برقراری رابطه با اسرائیل بیابد تا هم مساله فلسطین از میان نرود و هم شرایط اقناع در داخل کشور را داشته باشد. اعراب بر این باورند که اسرائیل مرکزی برای فناوری است و قرار است معاملات زیادی میان آنها انجام شود. عربستان با این درک که «خب ما هم نمی‌خواهیم عقب بمانیم» در تلاش است تا از قافله عقب نماند.

به نوشته این روزنامه آمریکایی، جرقه این روابط از دولت ترامپ و با توافق ابراهیم زده شد. اعراب دریافته‌اند اگر در حوزه‌ای دچار مشکل شوند، می‌توانند در حوزه رابطه با اسرائیل دستاوردهایی داشته باشند. با این حال، تعدادی از کشورها هستند که خواهان عادی‌سازی روابط با اسرائیل هستند. صحبت‌هایی درباره عادی‌سازی رابطه اندونزی با اسرائیل وجود دارد. همچنین بحث‌هایی درباره عمان هم هست. درباره عربستان مساله این است که اگر روابط عربستان با اسرائیل عادی شود، برای دیگر کشورها هم انگیزه‌ای ایجاد می‌کند که این کار را انجام دهند. اگر قرار باشد عربستان به سوی عادی‌سازی برود، اساسا این سیگنال را ارسال می‌کند که همه می‌توانند این کار را انجام دهند.