سوئد پس از فنلاند می‏خواهد به عضویت ناتو درآید

صف‌بندی جدید غرب علیه روسیه

دنیای‌اقتصاد : ولادیمیر پوتین، رئیس‌‌جمهوری روسیه، روز جمعه بر سر حمله به اوکراین با چالش‌‌های جدیدی روبه‌رو شد؛ زیرا سوئد در ۴۸ ساعت گذشته به دومین کشوری تبدیل شد که از حالت بی طرفی خارج می‌شود و به سمت پیوستن به ناتو حرکت می‌کند. افزون بر این غرب راه‌هایی برای تغییر مسیر غلات اوکراینی ابداع کرد که محاصره دریایی روسیه را دور بزند. پیش از سوئد هم فنلاند به‌عنوان اولین کشور بی‌‌طرف اعلام کرده که خواستار پیوستن به ناتو است. با این حال رجب طیب اردوغان، رئیس‌‌جمهوری ترکیه با پیوستن سوئد و فنلاند به ناتو مخالفت کرد. به نوشته روزنامه نیویورک‌‌تایمز، رئیس‌‌جمهوری ترکیه روز جمعه اعلام کرد که کشورش تمایلی به عضویت فنلاند و سوئد در ناتو ندارد و تاکید کرد که احتمالا پیوستن آنها به ناتو آن‌‌طور که انتظار می‌‌رود سریع و آسان نباشد. با این حال وزرای خارجه این ائتلاف نظامی روز شنبه در آلمان دیدار کردند و از همتایان خود از سوئد و فنلاند دعوت کردند تا به آنها بپیوندند. اردوغان پس از شرکت در نماز جمعه در مسجدی در استانبول به خبرنگاران گفت: «در حال حاضر تحولات مربوط به سوئد و فنلاند را دنبال می‌‌کنیم؛ اما دیدگاه مثبتی نداریم.» ورود بالقوه سوئد و فنلاند به ناتو این اتحاد را تقویت می کند. این امر چندان خوشایند پوتین نیست و حتی مقامات مسکو، هشدارهای تند و تیزی علیه این دو کشور داده‌‌اند.

ترکیه که یکی از بزرگ‌ترین ارتش‌‌ها را در میان اعضای ناتو دارد، به‌طور کلی از واکنش‌‌های غرب به‌دلیل حمله روسیه به اوکراین حمایت و موافقت کرده است که مانع عبور کشتی‌‌های جنگی روسیه از تنگه‌های ترکیه شود. با این حال سوئد و فنلاند برای پیوستن به ناتو نیاز به تایید یکپارچه از ۳۰ کشور عضو دارند و اردوغان ممکن است نشان دهد که قصد دارد از تایید ترکیه به‌عنوان ابزار چانه‌‌زنی استفاده کند. ترکیه در برخی مواقع دوست داشته است که قدرت و نفوذ خود را در اتحاد اعمال کند. اردوغان در سال۲۰۱۴ درباره نامزدی ینس استولتنبرگ به‌عنوان دبیرکل ناتو تنش‌‌هایی ایجاد کرد؛ اما این مشکلات از طریق دیپلماسی حل شد.

ترکیه همچنین با خرید سامانه پیشرفته موشکی زمین به هوای روسیه، اس ۴۰۰، تنش‌‌ها را در ناتو افزایش داد. اردوغان و پوتین روابطی گاه نزدیک و گاهی متناقض داشته‌‌اند و هر دو رهبر علاقه‌‌مند به نمایش قدرت خود به‌عنوان قدرت‌های منطقه‌‌ای هستند. رهبر ترکیه تا حدی به‌عنوان اهرم فشاری علیه غرب، پیوندهایی با مسکو ایجاد کرده است؛ زیرا ترکیه مسائل دشواری دارد که باید با روسیه به آن رسیدگی کند. به‌عنوان مثال، پوتین و اردوغان در سال‌های اخیر خود را در دو طرف درگیری در آذربایجان، لیبی و سوریه قرار داده‌اند. رهبر ترکیه احتمالا در روز جمعه تلاش کرد تا توجه بیشتر -و احتمالا امتیازاتی- را درباره موضوعات مورد علاقه خود جلب کند؛ از جمله نگرانی‌‌های دیرینه ترکیه درباره جدایی‌‌طلبان کرد و مناقشه طولانی‌مدت با یونان بر سر جزیره تقسیم‌‌شده قبرس. در این راستا اردوغان با نام بردن از حزب کارگران کردستان موسوم به پ.ک.ک که در اوایل دهه۱۹۸۰ یک جنبش جدایی‌‌طلبانه خشونت‌آمیز را در ترکیه راه‌‌اندازی کرد، گفت: «متاسفانه کشورهای اسکاندیناوی تقریبا مانند ‌میهمان‌خانه سازمان‌های تروریستی هستند.» وی افزود: «در این مرحله، غیرممکن است که این موضوع را مثبت ارزیابی کنیم.» سینان اولگن، یک دیپلمات سابق ترکیه که محقق مدعو در کارنگی اروپا، یک سازمان تحقیقاتی مستقر در بروکسل است، گفت: «اردوغان مدت‌ها نگران این بوده است که سوئد به اعضا یا افراد و شبکه مرتبط با پ‌ک‌ک اجازه فعالیت بدهد.» وی افزود: «اردوغان در تلاش است از این فرصت برای اعمال فشار بر سوئد و گرفتن امتیاز در این زمینه استفاده کند.»

آسلی آیدین‌‌تاش‌‌باش، یکی از اعضای ارشد سیاست در شورای روابط خارجی اروپا، یک سازمان پیشرو تحقیقاتی اروپایی گفت: «اردوغان از سوئد ناراحت است؛ زیرا این کشور یکی از کشورهای اصلی اتحادیه اروپاست که ترکیه را بر سر مسائل حقوق بشر تحت فشار قرار می‌‌دهد. همچنین اردوغان نیز تمایلی به تشدید خصومت با روسیه نداشت.» او گفت: «اردوغان می‌‌داند که اکنون دست بالا را دارد و از اهرم فشار خود برای رسیدن به آنچه در روابطش با غرب می‌‌خواهد، استفاده می‌‌کند.»

۲۰۰ سال بی‌‌طرفی؛ به باد رفت

سوئد در یک بازنگری از وضعیت امنیتی خود که با حمله روسیه به اوکراین تسریع شده است، در تلاش است تا دوباره بیاموزد که چگونه یک قدرت نظامی باشد. این کشور با حمایت شریک استراتژیک خود، فنلاند، در آستانه درخواست پیوستن به ناتو است و به این ترتیب به بیش از ۲۰۰سال بی‌‌طرفی و عدم تعهد نظامی پایان می‌‌دهد. فرمانده جدید هنگ گوتلند، سرهنگ مگنوس فریک‌‌دال، دیدگاه روشنی از این ماموریت برای بازسازی دفاعی سوئد و همچنین اهمیت جزیره‌‌ای که هنگ او از آن محافظت می‌‌کند، دارد. او گفت: «اگر شما مالک گوتلند هستید، می‌توانید حرکت دریا و هوا را در کل جنوب بالتیک کنترل کنید.»

سرهنگ فریکوال ۴۷ساله گفت که پیوستن به ناتو یک تصمیم سیاسی است؛ اما او از آن حمایت می‌‌کند. او گفت: «همکاری یک چیز است؛ اما اتحاد چیز دیگری است. اتحاد به این معنی است که شما تضمین‌‌هایی دارید.» یک گزارش پارلمانی که روز جمعه توسط «آن لینده» وزیر امور خارجه سوئد، ارائه شد، تصریح می‌‌کند که عضویت این کشور در ناتو، در کنار فنلاند، اثر بازدارنده‌‌ای در شمال اروپا خواهد داشت؛ اگرچه این تحلیل همچنین هشدار می‌‌دهد که اقدامات تلافی‌‌جویانه روسیه را نمی‌‌توان رد کرد. اگر الحاق کریمه به روسیه در سال۲۰۱۴ زنگ بیداری ملایم محسوب شود، حمله به اوکراین در فوریه یک اعلام خطر برای آتش‌‌سوزی بزرگ به‌‌حساب می‌‌آید. روبرت دالسو، مدیر مطالعات آژانس تحقیقات دفاعی سوئد می‌‌گوید: «ما رویای خود را داشتیم و اکنون زمان بیدار شدن است.رویا به پایان رسیده است.» احساسات در فنلاند، پس از دو جنگ علیه اتحاد جماهیر شوروی، در ۶ماه گذشته، به‌طور گسترده به نفع پیوستن به ناتو، تحت هدایت ساولی نینیستو، رئیس‌جمهوری آن، تغییر کرده است. در حال حاضر، نزدیک به ۸۰درصد از فنلاندی‌‌ها از پیوستن حمایت می‌‌کنند؛ درحالی‌که این رقم قبل از جنگ تنها ۲۰درصد بود. روز پنج‌‌شنبه، نینیستو و نخست‌‌وزیر آن کشور یعنی سنا مارین حمایت خود را از درخواست فنلاند اعلام کردند و انتظار می‌‌رود، فردا دوشنبه رای‌‌گیری پارلمان برگزار شود.

هشدار به نقض‌‌کنندگان تحریم

دولت بایدن از بانک‌‌های بین‌‌المللی می‌‌خواهد به روسیه برای دور زدن تحریم‌‌ها کمک نکنند و هشدار می‌‌دهد که شرکت‌ها در صورت حمایت از کسب‌‌وکارهای روسی یا الیگارشی‌‌هایی که در نتیجه جنگ در اوکراین با محدودیت‌‌های مالی مواجه هستند، در خطر از دست دادن دسترسی به بازارهای ایالات متحده و اروپا هستند. به نوشته روزنامه نیویورک‌‌تایمز، توصیه یک مقام ارشد خزانه‌‌داری بر تلاش‌‌های ایالات متحده برای اعمال فشار بر اقتصاد روسیه از طریق قدرت مالی آمریکا بر این دیدگاه کلی تاکید می‌‌کند که دولت بایدن از توانایی خود برای اجرای تحریم‌ها استفاده می‌‌کند؛ زیرا به دنبال منزوی کردن روسیه از اقتصاد جهانی است. در دیدارهای خصوصی روز جمعه با نمایندگان بانک‌های بین‌المللی در نیویورک، ادواله آدیمو، معاون وزیر خزانه‌‌داری، عواقب کمک به روس‌‌ها را برای نادیده گرفتن تحریم‌‌ها تشریح کرد. آدیمو در مصاحبه‌‌ای در روز جمعه گفت: «اگر از یک فرد یا نهاد تحریم‌شده حمایت مادی کنید، ما می توانیم رژیم تحریمی خود را به شما تعمیم دهیم و از ابزارهای خود برای تعقیب شما نیز استفاده کنیم. من می‌‌خواهم این موضوع را برای این نهادها که مقیم هستند و سایر کشورهایی که ممکن است اقدامات تحریمی انجام نداده‌‌اند، روشن کنم که ایالات متحده و متحدان و شرکای ما آماده هستند در صورت انجام کارهایی که تحریم‌‌های ما را نقض می‌‌کند، اقدام کنند.» دولت بایدن محدودیت‌های گسترده‌ای را برای موسسات مالی روسیه، الیگارش‌‌ها و بانک مرکزی آن اعمال کرده است. این کشور با متحدان خود در اروپا و آسیا برای ممانعت از دور زدن تحریم‌‌ها توسط روسیه هماهنگ شده است. هشدار مستقیم به بانک‌‌های خارجی بخشی از این تلاش به‌‌حساب می‌‌آید.