همه چیز به دوش نشست گلاسکو افتاد
توافق نیم‌بند برای نجات زمین
توافق بیرمق آب و هوایی در رم
دومین و آخرین روز اجلاس سران گروه ۲۰، روز یکشنبه پایان یافت. در پایان این اجلاس که بدون حضور سران روسیه و چین برگزار شد، رهبران ۲۰ اقتصاد بزرگ جهان موافقت کردند که با «تهدید حیاتی و فوری تغییرات آب و هوایی» مقابله کنند؛ اما با ارائه چند تعهد مشخص برای محدود کردن گرمایش جهانی، خشم فعالان را برانگیختند. به گزارش الجزیره، در پایان نشست سران در رم، رهبران گروه ۲۰ روز یکشنبه متعهد شدند که تامین مالی نیروگاه‌های زغال سنگ در کشورهای فقیر را متوقف کنند؛ اما هیچ جدول زمانی برای توقف تدریجی آن تعیین نکردند. آنها موافقت کردند که افزایش دمای جهانی را تا ۵/۱درجه سانتی‌گراد (۷/۲فارنهایت) که بالاتر از میانگین پیش از عصر صنعتی است، تولید کنند؛ اما با تعهد مبهمی ابراز کردند که به دنبال خنثی کردن کربن «تا یا در حدود اواسط قرن» هستند. این، نتیجه چند روز مذاکره سخت بین دیپلمات‌ها بود؛ اما حالا کار بزرگی به دوش اجلاس آب و هوایی سازمان ملل متحد «COP۲۶» در اسکاتلند باقی می‌گذارد که از روز گذشته آغاز شده است.
درحالیکه ماریو دراگی، نخست‌وزیر ایتالیا و امانوئل مکرون، رئیس جمهور فرانسه نشست سران گروه ۲۰ را موفقیت‌آمیز توصیف کردند، این نتیجه، رئیس سازمان ملل متحد و همچنین رهبر بریتانیا را ناامید کرد. دراگی گفت که این بیانیه درباره آب و هوا چیزی بیشتر از هر بیانیه‌ای بوده که پیش‌تر توسط سران گروه ۲۰ منتشر و ابراز می‌شده است. وی خاطرنشان کرد که بیانیه پایانی به صراحت به محدود کردن گرمایش زمین در آستانه ۵/۱درجه سانتی‌گراد اشاره دارد که به گفته دانشمندان برای جلوگیری از فاجعه حیاتی است. دراگی به خبرنگاران گفت: «ما چارچوب‌ها را تغییر دادیم.»
امیدها برآورده نشدند
بوریس جانسون، نخست‌وزیر بریتانیا در مقابل ماریو دراگی، تعهدات گروه ۲۰ را صرفا یک قطره از اقیانوس مشکلات گرمایش جهانی دانست و آن را به شدت ناکافی خواند. همپای او نیز آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد نیز رسیدن به این نتیجه را ناکافی اعلام کرد. گوترش در حساب کاربری خود در توییتر نوشت: «درحالیکه از تعهد مجدد گروه ۲۰ به راه‌حل‌های جهانی استقبال می‌کنم، اما با امیدهای محقق نشده‌ام، رم را ترک می‌کنم و دست‌کم امیدهایم را فعلا دفن نمی‌کنم.» او در پایان توییتر خود از هشتگ اجلاس گلاسکو استفاده کرد و به‌نوعی نشان داد که چشم امید او به اجلاس آب و هوایی گلاسکو است.
گروه ۲۰ که شامل برزیل، چین، هند، آلمان و ایالات متحده است، بیش از سه‌چهارم انتشار گازهای گلخانه‌ای جهان را تولید می‌کنند و بریتانیا امیدوار بود که گروه ۲۰ عامل جهش اجلاس آب و هوایی گلاسکو باشد. با نتایج به‌دست‌آمده از اجلاس رم حالا محیط‌بانان و دانشمندان، کنفرانس سازمان ملل را به‌عنوان «آخرین امید جهان» می‌دانند که تاکیدی روی سقف گرمایش جهانی، یعنی ۵/۱درجه سانتی‌گراد دارد. این ۵/۱درجه سانتی‌گراد، دمایی است که بالاتر از دوران میانگین عصر پیش از صنعتی شدن است.
در واقع این آستانه، همان چیزی است که کارشناسان سازمان ملل می‌گویند باید برای جلوگیری از شتاب چشم‌گیر رویدادهای شدید آب و هوایی مانند خشکسالی، توفان و سیل رعایت شود و برای رسیدن به آن، آنها توصیه می‌کنند که انتشار گازهای گلخانه‌ای خالص تا سال ۲۰۵۰ باید کاهش پیدا کند. خطرات گرمایش جهانی بسیار زیاد است: «از جمله بقای کشورهای کم‌ارتفاع، تاثیر بر معیشت اقتصادی در سراسر جهان و ثبات سیستم مالی جهانی.» در اجلاس گروه ۲۰، بریتانیا به‌شدت برای تعهد به دستیابی به انتشار خالص صفر فشار آورد؛ اما درنهایت، رهبران گروه ۲۰ به مصالحه‌ای دست یافتند تا به این هدف «تا یا حدود اواسط قرن» دست یابند، نه یک سال تعیین‌شده.
اما نیویورک‌تایمز در گزارشی که در روز جشن هالووین منتشر کرد، نوشت: بیانیه پایانی اجلاس گروه ۲۰ در رم، یک پیام نمادین برای اهداف کلیدی تغییرات آب و هوایی بود. در این گزارش آمده است: رهبران گروه ۲۰ کشور روز یکشنبه همزمان با آغاز یکی از مهم‌ترین کنفرانس‌های آب و هوایی، پیامی نمادین ارسال کردند و متعهد شدند که «تلاش‌ها» را برای حفظ میانگین افزایش دمای جهانی به ۵/۱درجه سانتی‌گراد تا پایان قرن جاری ادامه دهند. درحالیکه ذکر این عدد که به‌عنوان استانداردهای حیاتی برای محدود کردن شدیدترین اثرات تغییرات آب و هوایی تلقی می‌شود، گامی روبه جلو محسوب می‌شود، رهبران نگفتند چگونه کشورهایشان برای دستیابی به این هدف، انتشار گازهای گلخانه‌ای خود را به‌شدت کاهش خواهند داد. رهبران کشورهای ثروتمند جهان در بیانیه خود گفتند: «ما به هدف توافق پاریس برای حفظ میانگین دمای جهانی زیر ۲درجه سانتی‌گراد و پیگیری تلاش‌ها برای محدود کردن آن به ۵/۱درجه سانتی‌گراد بالاتر از سطح قبل از صنعتی شدن و همچنین به‌عنوان ابزاری برای دستیابی به دستور کار ۲۰۳۰ متعهد هستیم.» رهبران این کشورها با بیان اینکه «منتظر برگزاری یک کنفرانس آب و هوایی موفق» هستند، گفتند: «ما می‌دانیم که اثرات تغییرات آب و هوایی در دمای ۵/۱درجه سانتی‌گراد بسیار کمتر از دمای ۲درجه سانتی‌گراد است.» تنها جنبه مثبت این اجلاس که البته ناکافی است، این بود که رهبران این کشورها گفتند سرمایه‌گذاری‌های خود را در حوزه زغال‌سنگ در خارج از مرزهایشان متوقف می‌کنند.
با این حال، در حال حاضر، دستیابی به سقف ۵/۱درجه یک هدف بسیار بلندپروازانه است. حتی اگر همه کشورها به اهدافی که در توافق‌نامه پاریس برای خود تعیین کرده‌اند دست یابند، میانگین دمای جهانی تا پایان قرن ۷/۲درجه سانتی‌گراد افزایش می‌یابد. دستیابی به این هدف مستلزم آن است که کشورهای آلوده‌کننده بزرگ با تعهد به کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای، بسیار سریع‌تر از هم‌اکنون تا سال ۲۰۳۰، این اهداف یا مشارکت‌های تعیین‌شده ملی را تقویت کنند. با این حال روز یکشنبه، رهبران گروه۲۰ که امروز نماینده بزرگ‌ترین تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان زغال سنگ در جهان هستند، موافقت کردند که اولین گام‌ها را برای تضعیف یا حذف تدریجی زغال‌سنگ بردارند، اگرچه آنها از آنچه برای مقابله با تغییرات آب و هوایی لازم است، فاصله زیادی دارند.
دست خالی بایدن در گلاسکو
اجلاس گلاسکو در حالی روز گذشته آغاز شد که جو بایدن، رئیس‌جمهور دموکرات ایالات متحده می‌خواهد به نشست آب و هوای گلاسکو اطمینان دهد که ایالات متحده درباره تغییرات آب و هوایی جدی است؛ اما در داخل خانه او برای تحقق آن با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم خواهد کرد که عمده آنها از سوی جمهوری‌خواهان خواهد بود.
در خارج از کشور اما بایدن تلاش خواهد کرد جمعی از رهبران جهان را متقاعد کند که ایالات‌متحده که بیش از هر کشور دیگری گازهای گلخانه‌ای را به جو پمپاژ می‌کند، متعهد به کاهش آن خواهد ماند و قصد دارد تا کشورش را در این زمینه سرلوحه دیگر کشورهای آلاینده قرار دهد. با این حال بایدن دستش خالی‌تر از آن چیزی است که نشان می‌دهد.
او مجبور شده است قدرتمندترین مکانیسم را در برنامه آب و هوایی خود کنار بگذارد: او می‌توانست با سرعت بیشتری شرکت‌های برقی را که از سوخت‌های فسیلی دوری می‌کنند، پاداش دهد و شرکت‌هایی که این کار را نکرده‌اند، مجازات کند؛ اما تاکنون جرات دست زدن به این کار را نداشته است. استراتژی جایگزین او لایحه‌ای است که ۵۵۵میلیارد دلار اعتبار مالیاتی و مشوق‌های مالیاتی بر انرژی پاک ارائه می‌کند. این بزرگ‌ترین مبلغی است که تا به حال توسط ایالات متحده برای مقابله با گرمایش جهانی هزینه شده است؛ اما تنها حدود نیمی از آلودگی را کاهش می‌دهد. بایدن در حالی قدم به گلاسکو گذاشته است که در این زمینه نتوانسته است یک آشتی بین پیشروها و میانه‌روهای حزبش برقرار کند. افزون بر این جمهوری‌خواهان نیز از هواخواهان سرسخت سوخت‌های فسیلی هستند.
