عوام‌فریبی شکست‌ناپذیر نیست
شاهکار ضدپوپولیستی در چک
در این‌باره خبرنگار نیویورک‌تایمز می‌نویسد: ماری مالونووا، مستمری‌بگیر چک در یک روستای مرتب و مرفه در موراوی جنوبی، از سال ۱۹۸۹ رای نداده بود؛ سالی که کشورش اولین انتخابات آزاد خود را پس از بیش از چهار دهه حکومت کمونیستی برگزار کرد. با این حال، جمعه گذشته، او تصمیم گرفت دوباره رای بدهد. این رویداد آن‌قدر غیرمعمول بود که خانواده، ناباورانه تغییر نظر او را ثبت کردند و عکس‌هایی از او انداخته‌اند که رای خود را به داخل یک جعبه سفید بزرگ در تالار روستا می‌اندازد. او گفت که رای خود را به افرادی داده است که ائتلافی راست میانه به حساب می‌آیند. هر چند او از آنها خوشش نمی‌آید؛ اما آنها را شیاطینی کوچک‌تر در میان سایر فاسدان و دزدان می‌داند. اما همین (رای) هم یک پیام واضح و ساده دارد: «ما می‌توانیم آندره بابیش، پوپولیست و نخست‌وزیر میلیاردر چک را شکست دهیم.»
مالونووا می‌گوید: «من خواستار تغییر بودم. من چیزی می‌خواستم که منجر به شکست بابیش شود.» در دهه گذشته، پوپولیست‌هایی مانند بابیش اغلب از نظر سیاسی شکست‌ناپذیر به نظر می‌رسیدند و در سراسر اروپای مرکزی و شرقی به قدرت رسیدند. چک نیز همواره به‌عنوان بخشی از روند جهانی به قدرت رسیدن رهبران قدرتمند محسوب می‌شدکه به هنجارهای دموکراتیک بی‌اعتنایی می‌کردند. اما روز شنبه، بابیشِ ظاهرا شکست‌ناپذیر شکست خورد؛ زیرا احزاب مخالف، اختلافات ایدئولوژیک را کنار گذاشتند و با یکدیگر متحد شدند تا رهبری را که می‌ترسند دموکراسی کشور را از بین ببرد، بیرون کنند.
موفقیت آنها می‌تواند عواقب عمده‌ای در منطقه و فراتر از آن داشته باشد. در مجارستان و لهستان؛ جایی که رهبران ناسیونالیست به نهادهای دموکراتیک صدمه زده‌اند و به دنبال تضعیف اتحادیه اروپا هستند، رهبران مخالف در حال بسیج و رایزنی هستند و سعی می‌کنند جبهه‌های متحد ایجاد و رهبران پوپولیست را در انتخابات آینده برکنار کنند. اوتو ایبل، رئیس بخش علوم سیاسی در دانشگاه ماساریک در برنو، پایتخت موراوی جنوبی گفت: «پوپولیسم قابل شکست است. اولین قدم برای شکست رهبر پوپولیست سرکوب خودخواهی‌های شخصی و سازش به نفع ایجاد تغییر است.»
در این شرایط بزرگ‌ترین رویارویی ممکن است در مجارستان اتفاق بیفتد؛ جایی که ویکتور اوربان، نخست‌وزیر پوپولیست این کشور، خود را به‌عنوان حامی اروپاییِ «دموکراسی غیر لیبرال» معرفی کرده است. درحالی‌که حزب فیدز وی به‌طور مداوم کنترل‌گرهای دموکراتیک را کنار گذاشته و رسانه‌های مستقل و قوه قضائیه را هم تحت فشار قرار داده است. اوربان دارای خصیصه‌های راست افراطی و ضد مهاجرت و اتحادیه اروپا است. البته او از دولت رفاه چپ‌ها نیز در عقاید خود استفاده می‌کند. در لهستان نیز حزب حاکم قانون و عدالت افکار و شیوه اوربان را عینا پیاده کرده‌اند.
در سال‌های اخیر، قهرمانان و بازیگران لیبرال دموکراسی در تلاش خود برای بازگشت به قدرت علیه رهبران ناسیونالیستی که در برانگیختن ترس و معرفی خود به عنوان نجات‌دهنده مهارت دارند، دچار سردرگمی شده‌اند. نیروهای اپوزیسیون در مقام مخالفت با رهبران قدرتمند که از دم و دستگاه خوب و روانی برخوردار بودند و همچون یک ماشین خوب در جاده سیاست می‌راندند، همواره در برابر متوقف کردن ماشین افرادی همچون حزب فیدز اوربان دچار اختلاف‌نظر بودند. اما امروز و فردا (تعطیلات آخر هفته اروپایی‌ها)، شش حزب مجارستانی در حال آماده کردن فهرستی از احزاب دیگر و کوچک هستند که بتوانند همچون چکی‌ها عمل کنند و با ائتلاف با یکدیگر توان شکست دادن اوربان را بیابند. این ائتلاف شامل گروه‌هایی از محافظه‌کاران ناسیونالیست تا چپ‌ها بوده است که در بیشتر موارد با یکدیگر اختلاف نظر دارند؛ اما مشتاقانه دنبال ناک‌اوت کردن اوربان هستند. در لهستان، دونالد توسک، نخست‌وزیر سابق و رئیس شورای اروپا، تابستان امسال به لهستان بازگشت تا حزب اصلی اپوزیسیون و افرادی را که اغلب رای نمی‌دهند، زیر یک سقف سیاسی گرد آورد و از طرف دیگر اتحادی را در میان گروه‌های مخالف برقرار کند. درخواست اتحاد مخالفان در روسیه نیز به همین شکل مشهود بوده است؛ جایی که انتخابات پارلمانی ماه گذشته در آن برگزار شد، نه آزاد بود و نه عادلانه. متحدان رهبر زندانی اپوزیسیون این کشور، یعنی الکسی ناوالنی تلاش می‌کردند تا رای‌دهندگان را مجاب کنند به کسانی رای بدهند که در زمره مخالفان پوتین هستند. این حالا قرار است الگوی شکست رهبران قدرتمند پوپولیست در اروپا باشد.
