موج مهاجرت کارگران خارجی از لبنان

درآمد صبرینا به دلار بود و مقداری از آن را به کشورش می‌فرستاد تا خانواده اش با تبدیل آن دلارها به پول رایج کشورش بتوانند امورات خود را بگذرانند. اما وقتی اقتصاد لبنان فروپاشید، درآمد صبرینا هم از بین رفت. او با شرح تاثیر بحران اقتصادی لبنان بر وضعیت و زندگی کارگران مهاجری مانند خودش می‌گوید:«دیگر اینجا ارزش ماندن ندارد. قبل از فروپاشی اقتصادی، ۵ دلار به ازای هر ساعت کار با نرخ ۱۵۰۰ پوند دریافت می‌کردم. در یک شیفت ۴ ساعته، ۳۰ هزار پوند و حدود ۲۰ دلار درآمد داشتم. اکنون ۶۰ هزار پوند برای همین شیفت می‌گیرم در حالی که ارزش آن ۵ تا ۶ دلار است». او می‌گوید در آخر ماه چیزی نمی‌ماند تا به خانه بفرستم. سال‌هاست اقتصاد لبنان در مسیر افول دائمی قرار گرفته است اما در سال ۲۰۱۹، کمبود دلار عیان شد آنگاه که بدهی روزافزون این کشور تبدیل به مساله‌ای خیابانی شد.

بستن کیف‌ها و چمدان‌ها

ارزش پول این کشور به شدت افت کرده هرچند در صرافی‌های رسمی این نرخ هنوز ۱۵۰۰ پوند در برابر دلار است اما در بازار سیاه این رقم میان ۱۱ تا ۱۵ هزار پوند در ماه گذشته بود. پول لبنان ۸۰ تا ۹۰ درصد از ارزش خود را از دست داده اما کارفرمایان صبرینا تنها اندکی بر درآمد او افزوده‌اند. کارگران خانگی مانند او با نرخی بسیار کمتر از نرخ بازار دریافتی دارند و سخت می‌کوشند تا نیازهای ضروری خود را برآورده سازند. آنها دیگر نمی‌توانند پولی به خانواده هایشان در کشورهای در حال توسعه‌ای مانند بنگلادش، سریلانکا، اتیوپی و فیلیپین بفرستند. بسیاری در حال بستن کیف و چمدان خود هستند تا هر چه زودتر لبنان را ترک کنند. برادرزاده صبرینا و شوهرش که به‌عنوان خیاط در بیروت کار می‌کردند به‌تازگی این کشور را ترک کرده‌اند و او هم به‌زودی چنین خواهد کرد. صبرینا می‌گوید: «زندگی در داکا بهتر است. داماد ما تلاش دارد تا کاری در عربستان سعودی دست و پا کند». صحنه هایی از کارگران بنگلادشی که خارج از سفارت بنگلادش در بیروت به صف ایستاده اند این روزها به صحنه هایی معمول تبدیل شده است. بسیاری از آنها به کمک سفارت نیاز دارند تا مدارکی برای خروج از کشور به دست آورند زیرا بسیاری از آنها به صورت غیرقانونی به لبنان آمده اند. صبرینا و برادرزاده اش از آن جمله اند. اینها برای پول پرواز خود نیاز به کمک (سفارت) دارند. هزاران نفر در سال گذشته این کشور را ترک کرده و بسیاری دیگر هم در آستانه ترک لبنان قرار دارند.

کارگران خانگی اتیوپی در زمره اولین کسانی بودند که لبنان را ترک کردند.

بسیاری خارج از سفارت اتیوپی جمع شده بودند در حالی که کارفرمایانشان از دادن حقوق شان استنکاف ورزیده بودند. «طیبه»، یک کارگر ۳۹ ساله اتیوپیایی، مجبور شد در یکی از چادرهای خارج از دفتر UNHCR (آژانس پناهندگان سازمان ملل) سرپناه بیابد؛ زیرا در سال ۲۰۱۹ از سوی کارفرمایش اخراج شد. او دفتر کارفرمایش را تمیز می‌کرد و ماهانه ۲۷۵ دلار به دست می‌آورد. او می‌گفت:«این مبلغ زیاد نبود اما بهتر از هیچی بود. الان هیچی ندارم». به نوشته گزارشگر الجزیره، به کارگران حقوقی متناسب با ارزش کارشان داده نمی‌شود؛ زیرا کارفرمایان- لبنانی- یا دسترسی به پول ندارند یا اصلا آه در بساط ندارند. این کشور با بحران‌های چندجانبه‌ای دست به گریبان است و به گفته سازمان ملل، بیش از نیمی از جمعیت لبنان طی سال گذشته به فقر کشیده شده و ۲۳ درصد بی‌نهایت فقیر شده اند. لبنان در زمره دو کشور خاورمیانه‌ای است که مبادرت به استخدام کارگر خانگی می‌کند چراکه این کار، کاری با درآمد کم محسوب می‌شود. لبنانی‌ها به خود زحمت نظافت نمی‌دهند و برای این کار به کارگران خارجی متوسل می‌شدند. اما اکنون برخی می‌گویند وقت آن رسیده که لبنانی‌ها هم دست به جارو شوند و خودشان نظافت کنند.

«کامیل ابوسلیمان»، وزیر سابق کار در لبنان، می‌گوید خروج کارگران مهاجر یک فرصت است. او می‌گوید:«بزرگ‌ترین مشکل ما خشک شدن ذخایر ارزی خارجی مان است. کارگران خارجی هر ساله ۲ میلیارد دلار به کشورهای خود می‌فرستند. اگر این کاهش یابد، به ما کمک خواهد کرد». این وزیر لبنانی همچنین افزود: «این می‌تواند فرصتی برای لبنانی جهت قاپیدن مشاغل باشد. تحول در ذهن‌ها زمان می‌برد اما اگر کرامت و احترام به این مشاغل بازگردد، امکان بقا خواهند داشت». به گفته دیده بان حقوق بشر، حدود ۲۵۰ هزار کارگر مهاجر خارجی عمدتا از آفریقا و جنوب شرق آسیا در لبنان کار می‌کنند. آنها بر اساس نظام «کفالت» کار می‌کنند که تا حد زیادی «سوء‌استفاده گرانه» و «استثمارگرانه» توصیف می‌شود. این کارگران به لحاظ عاطفی، فیزیکی و گاهی جنسی مورد سوء‌استفاده قرار می‌گیرند. به‌خاطر کارشان اغلب پولی به آنها داده نمی‌شود، مجبور به تحمل برخی محدودیت‌ها هستند و بدون دریافت پولی مجبورند ساعت‌های زیادی کار کنند.