بزرگ‌ترین دردسر سیاست خارجی آلمان چیست؟
آینده خط لوله نورد استریم در هاله‌ای از ابهام
به گزارش گروه اقتصاد بین‌الملل روزنامه «دنیای‌اقتصاد» به نقل از هفته‌نامه اکونومیست، در آب‌های سرد بُرنهلم، جزیره دانمارکی واقع در دریای بالتیک، بازی پیچیده موش‌وگربه در جریان است. ناوگان کوچکی از قایق‌های روسی، بدون حمایت‌های لجستیک و خدمات بین‌المللی مرسوم، تلاش می‌کند ساخت‌وساز نورد استریم ۲ (خط لوله انتقال گاز طبیعی روسی معروف به NS۲) به طول هزار و ۲۳۰ کیلومتر (۷۶۵ مایل) را تکمیل کند. این خط لوله گازی، ظرفیت انتقال گاز روسیه به آلمان را دو برابر خواهد کرد. برای نهایی کردن این پروژه، کمتر از ۱۵۰ کیلومتر دیگر باید ساخته شود که بخش عمده آن در آب‌های دانمارک است. در این بین، دولت آمریکا، مجهز به پیشرفته‌ترین قوانین تحریمی، این روزها تمام تمرکزش را روی این موضوع گذاشته و هر شرکتی را که مشکوک به همکاری در ساخت‌وساز نورد استریم ۲ است، با ابزار تحریم، هدف می‌گیرد. به نظر می‌رسد سرنوشت خطوط لوله در گرو ماحصل این رقابت است.
از سال ۲۰۱۵، پروژه نورد استریم ۲ مورد هدف شدیدترین انتقادها بوده، درست همان زمانی‌که گازپروم، غول گازی روسیه که مورد حمایت دولت است، به همراه پنج غول انرژی اروپایی، کنسرسیوم ۵/ ۹ میلیارد یورویی (۱۱ میلیارد دلاری) را تشکیل دادند تا خط لوله جدیدی در کنار خط لوله سابق در بستر دریای بالتیک احداث کنند. گروهی از مخالفان آمریکایی NS۲ که نگرانی‌هایشان از توسعه نفوذ بدخیم کرملین نشات می‌گیرد، در همین راستا شکل گرفتند دودستگی نادری ایجاد کردند. بسیاری از اروپایی‌ها، به‌ویژه در شرق، نگران افزایش وابستگی اتحادیه اروپا به انرژی روسیه از طریق این پروژه جدید هستند و همچنین می‌ترسند با این اقدام، اوکراین از حق ترانزیت خط لوله‌ای که اکنون وجود دارد محروم شود. دولت فرانسه هم اخیرا مخالفت مجدد خود را با این پروژه اعلام کرد. از سوی دیگر کمیسیون اروپا، که طی سال‌ها موفق شده بلندپروازی‌های گازپروم را در اروپا مهار کند، نسبت به این ماجرا بدبین است. پارلمان اروپایی نیز در دسته مخالفان قرار دارد. با این وجود بسیاری از آلمانی‌ها، نمی‌دانند چرا دولت‌شان روی پیشرفت این ماجرا اصرار دارد.
با این حال، پروژه نورد استریم ۲ در حال پیش‌روی است. وزرا در ماه آگوست، بعد از مسمومیت الکسی ناوالنی، از مخالفان دولت روسیه تلویحا ایده لغو NS۲ را مطرح کردند اما خیلی زود نظرشان عوض شد. آنگلا مرکل صدراعظم آلمان، بعد از بازداشت اخیر ناوالنی در مسکو، اعلام کرد نظرش درباره NS۲ تغییر نکرده و اشاره کرد آمریکا از خرید نفت روسیه خوشحال خواهد ماند. دولت غرب مکلنبورگ پومرانیا، ایالتی با جمعیتی پراکنده در شمال شرق آلمان که بخشی از خط لوله از آن عبور می‌کند، برای دور زدن تحریم‌های آمریکایی، موسسه‌ای راه‌اندازی کرده که بودجه آن را گازپروم تامین می‌کند و قرار است نقش یک واسطه میان NS۲ و شرکت‌های طرف قرارداد – همگی در قالب عنوان خنده‌آور «حمایت از تغییرات اقلیمی» - را ایفا کند. (فعالان اصیل محیط‌زیست وحشت‌زده هستند.)
این تلاش، ظاهرا محکوم به شکست است و تلاش‌های مداوم آمریکا برای شکست NS۲ به زودی ثمر می‌دهد. کنگره دو دسته تحریم را عنوان کرده که خطوط لوله گازی را هدف گرفته و چشم‌انداز هر دو تحریم، در هفت ماه گذشته توسعه یافته است. در دسامبر ۲۰۱۹، تنها یک تهدید به تحریم، شرکت آلسیز که یک شرکت سوئیسی ساخت‌وساز زیر دریا است را وادار کرد از این پروژه کنار بکشد و به این ترتیب پروژه برای یک سال متوقف شد و هزینه‌ای چند صد میلیونی روی دست گازپروم گذاشت. بسیاری دیگر از شرکت‌ها، از شرکت‌های مهندسی گرفته تا بیمه، از این موضوع نگران هستند.
ساخت‌وساز نورد استریم ۲ در ماه دسامبر دوباره آغاز شد، با این وجود تنش‌ها همچنان ادامه دارد. در روز نوزدهم ژانویه، آخرین روز کاری دولت ترامپ، آمریکا کشتی لوله‌گذار روسیه به اسم فورتونا را تحریم کرد. چند هفته پیش‌تر، کنگره اصلاحیه‌ای را تایید کرده بود که در آن دسته جدیدی از تحریم‌ها از سال ۲۰۱۹ ادامه پیدا می‌کردند. ماتوئس هوبیاک، تحلیل‌گر اسپریس، مرکز مشاوره‌ای در ورشو، معتقد است با توسعه تندروانه و حضور شرکت‌هایی که در معرض تحریم‌های آمریکایی قرار دارند، قانون‌گذاری‌های جدید می‌تواند بازی را به کلی عوض کند. او می‌گوید با ادامه تاخیرها و هزینه‌های بیشتر، احتمالا در نهایت روسیه به این نتیجه می‌رسد که خود کارهای فنی و لوله‌گذاری را انجام دهد. اما در مورد تاییدیه‌ها که به امنیت بین‌الملل و طراحی استاندارد این خطوط لوله مربوط می‌شود، نمی‌توان به تعدادی شرکت روسی کوچک اکتفا کرد.
زمان، مساله‌ای دیگر است که در بررسی نورداستریم ۲ باید مد نظر قرار داد. حتی در بهترین شرایط، روسیه برای اتمام این پروژه با مشکلاتی از جمله مجوز‌هایی که باید پیش از انتخابات عمومی در ۲۶ سپتامبر در آلمان، به دست بیاورد، مواجه است. چرا که این انتخابات می‌تواند سبزهای آلمانی را به قدرت برساند که همگی به شدت مخالف NS۲ هستند. این گروه وارد دولتی می‌شوند که دموکرات‌های خانم مرکل به رهبری فعلی آرمین لاشت، حامی این طرح، هستند. خطوط لوله گازی می‌تواند به یکی از مباحث اصلی در حین مذاکرات برای ائتلاف در آلمان تبدیل شود. سم آزمیر، یکی از مقامات ارشد سبزها می‌گوید: «به آقای لاشت توصیه می‌کنم اگر به دنبال ائتلاف با ما است، از هرگونه اتحاد با کلوپ هواداران پوتین و NS۲ خودداری کند.»
سیاست‌های تحریمی خصمانه دولت ترامپ، مصمم‌ترین دشمنان NS۲ در اروپا را ناآرام کرده‌است. بایدن احتمالا خیلی نرم‌تر سیاست‌های خود را پیش خواهد برد گرچه او به‌عنوان معاون باراک اوباما هم مخالف NS۲ بود. هفته گذشته نیز سخنگوی او، این قراردادی را یک قرارداد بد برای اروپا خواند. البته نشانه‌هایی وجود دارد که به نظر می‌رسد کنگره به دنبال ادامه قرارداد است.
سوال اصلی اینجاست که با همه این احوال، چه چیزی در انتظار NS۲ است؟ یکی از سناریوها این است که تحریم‌های اعمالی بر گازپروم، کرملین را وادار می‌کند دوباره پای میز مذاکره بنشیند و تمام مذاکرات و توافقی که در دوره پنج ساله با مرکل حاصل شده از سر گرفته شود تا گاز به اوکراین برسد. سناریوی دیگر می‌تواند این باشد که آمریکا دست از تحریم بکشد و در مقابل آلمان متعهد شود امنیت انرژی شرق اروپا را تامین کند. تاخیرهایی که از تحریم‌ها ناشی می‌شود، می‌تواند فضایی برای مذاکره فراهم کند. البته تا این لحظه، دولت آلمان تمایل کمی در این زمینه نشان داده‌است.
برخی هم فکر می‌کنند مرکل از موضع خود کوتاه می‌آید. اما NS۲ به بزرگ‌ترین دردسر سیاست خارجی آلمان تبدیل شده‌است. مرگ با تحریم، می‌تواند درد را کمتر کند و اجازه سرزنش ندهد که این پایانی نه چندان افتخارآمیز برای پروژه‌ای نه‌چندان افتخارآمیز است.
