ریشه‌های نظم سیاسی از دوران پیشا انسانی تا انقلاب فرانسه

فرانسیس فوکویاما ترجمه: محمد حسین باقی اگر ما چشم‌اندازهای توسعه سیاسی را طی دوره‌های تاریخی در نظر بگیریم که با شرایط اقتصادی مالتوسی با وضعیتی که از آغاز انقلاب صنعتی وجود داشته مشخص می‌شود، بلافاصله اختلافات زیادی را می‌بینیم. نکته مهم امکان رشد اقتصادی عمقی پایدار است. رشد تولید سرانه بیش از آن است که منابع عظیمی را در دستان دولت‌ها بگذارد. این، محرک تحول گسترده‌ای در جامعه است و مجموعه‌ای از نیروهای اجتماعی جدید را بسیج می‌کند که به مرور زمان در جست‌و‌جوی تبدیل شدن به بازیگران سیاسی هم هستند.

در کره‌جنوبی طی دهه ۱۹۸۰، قدرت فرادستان نظامی و تجاری درهم تنیده با ظهور مجموعه‌ای از بازیگران جدید اجتماعی شکسته شد که تقریبا هیچ‌یک از آنها در آغاز دوره رشد پساجنگ جهانی دوم در کره‌جنوبی وجود نداشتند. بنابراین تغییر سیاسی در دانمارک و کره‌جنوبی رخ داد. با این حال، بسیج دانمارک تقریبا یک رویداد تصادفی تاریخ به‌نظر می‌رسید- این حقیقت که پادشاهان دانمارک لوتریانیسم را برگزیده بودند- در حالی که بسیج کره‌جنوبی نتیجه بسیار قابل‌پیش‌بینی‌تر رشد اقتصادی در یک دنیای مالتوسی بود. در هر دو مورد، بسیج اجتماعی با توجه به گسترش دموکراسی دارای تاثیرات خوش‌خیم بود اما از جهات دیگر این امر موجب بی‌ثباتی سیاسی شد. 

تفاوت بسیار مهم دیگر میان توسعه سیاسی در آن زمان و اکنون میزان تاثیر عوامل بین‌المللی بر تطور و تکامل نهادهای ملی است. تقریبا تمام روایت‌های گفته شده در این کتاب شامل جوامع منفرد و تعامل میان بازیگران سیاسی مختلف داخلی در درون آنهاست. تاثیرات بین‌المللی ظاهرا تا حد زیادی در نتیجه جنگ، فتح یا تهدید فتح و گسترش گاه‌به‌گاه آموزه‌های مذهبی در تمام مرزهاست. در این زمان نهادهای «فراملی»ای وجود داشتند مانند کلیسای کاتولیک و خلافت اسلامی که در تسهیل انتشار نهادهایی مانند قانون ژوستینیان یا شریعت در تمام مرزهای سیاسی دارای اهمیت بودند. افزون بر این، دانش و معرفت «در زمانی» [diachronic: منظور تغییراتی است که در طول زمان در چیزی پدید می‌آید. «در زمانی» را در برابر «هم‌زمانی» یا «synchronic» قرار دادم] هم وجود داشت زیرا اروپایی‌های اولیه مدرن تلاش داشتند تا گذشته کلاسیک یونانی- رومی خود را بازیابند. اما توسعه با نگاه به جهان به‌عنوان یک کل، بر این است که به واسطه جغرافیا و مذهب کاملا تفکیک شود. امروز اوضاع از این نظر بسیار متفاوت است. پدیده‌ای که امروز جهانی شدن می‌نامیمش تنها جدیدترین تکرار از فرآیندی است که طی چند قرن گذشته با گسترش فناوری‌های مربوط به حمل‌و‌نقل، ارتباطات و اطلاعات پیوسته در حال رخ دادن بود. احتمال اینکه امروز جوامع مستقلا یا با کمک اندک از جهان بیرون توسعه یابند، امری بسیار بعید است. این حتی در مورد منزوی‌ترین و دورافتاده‌ترین مناطق جهان مانند افغانستان یا پاپواگینه‌نو هم مصداق دارد جایی‌که بازیگران بین‌المللی در قالب نیروهای خارجی، شرکت‌های بهره‌برداری چینی یا بانک جهانی یا موفق به نمایش و دعوت می‌شوند یا نمی‌شوند.