مدافعان اقتصاد آزاد جهانی پشت یک میز

این سفر در زمانی انجام می‌شود که چین وارد جنگ تجاری با آمریکا شده و بسیاری از ناظران خواستار این هستند که مرکل رویکرد سخت‌تری در قبال چین اتخاذ کند. «بن وسکات»، در تحلیل ۶ سپتامبر برای سی‌ان‌ان نوشت که رسانه‌های دولتی چین این دیدار را فرصتی برای تقویت روابط میان پکن و برلین می‌نگرند و خبرگزاری شینهوا نیز اعلام کرد که «ضرورت مبرمی برای آلمان و چین وجود دارد که به حفاظت از اقتصاد جهانی آزاد بپردازند.» تحلیلگر سی‌ان‌ان می‌افزاید: چین یکی از بزرگ‌ترین شرکای تجاری آلمان است که در سال ۲۰۱۷ حدود ۱۰۰ میلیارد دلار از صادرات آلمان را خریداری کرد. وزارت بازرگانی چین همزمان با سفر مرکل به چین اعلام کرد که سرمایه‌گذاری این کشور در چین در ۷ ماه سال جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل ۷/ ۶۲ درصد افزایش یافته است. براساس این گزارش سرمایه‌گذاری آلمان در چین در این دوره به یک میلیارد و ۱۷۰ میلیون دلار رسیده و سطح تجارت دوجانبه هم با ۴/ ۲ درصد رشد به ۱۰۷ میلیارد دلار افزایش یافته است. در همین حال چین نیز در این مدت یک میلیارد و ۱۰۰ میلیون دلار در آلمان سرمایه‌گذاری کرده است که نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۶/ ۲۷ درصد افزایش داشته است.

چین برای سومین سال متوالی شریک تجاری برتر آلمان بوده و یکی از محبوب‌ترین مقصدهای سرمایه‌گذاری برای شرکت‌های آلمانی است. در سال ۲۰۱۸ نیز تجارت دوجانبه میان چین و آلمان با ۴/ ۹ درصد رشد به رکورد جدید ۹/ ۱۸۳ میلیارد دلار رسید.این گزارشگر معتقد است که چینی‌ها به‌دنبال بهره بردن از این سفر هستند و آن را فرصتی برای برجسته کردن روابط میان دو کشور در بحبوحه جنگ تجاری آمریکا-چین می‌نگرند. روزنامه China Daily در سرمقاله خود نوشت: «پکن و برلین نمونه خوبی از این رویکرد هستند که چگونه اختلافات خود را به اتحاد تبدیل کنند و به‌جای استفاده از اختلافات و یافتن بهانه برای دمیدن به خصومت‌ها، آن را مدیریت کنند.» مسوولان و نمایندگان سیاسی و اقتصادی دو کشور آلمان و چین در جریان دیدار مرکل از آن کشور اقدام به امضای ۱۱ قرارداد کردند.

این قراردادها، حوزه‌های گوناگونی را شامل می‌شود از جمله در عرصه‌های هوانوردی، کشتیرانی، خودروهای برقی، بخش‌های ناظر بر مسائل مالی و بیمه. خودروهای خودران و همچنین فعالیت در عرصه امتناع از تولید پس‌ماند و زباله و همچنین بازیافت زباله‌ها نیز از دیگر محورهایی است که دو کشور در دستور همکاری‌های متقابل خود قرار دادند. در این سفر همچنین قرار شد «کمیته مشاوره اقتصادی چین و آلمان» با حضور مرکل و لی ککیانگ نخست‌وزیر چین برگزار شود و دو طرف در مورد راه‌های توسعه و تقویت همکاری اقتصادی و سایر مسائل مورد علاقه دو طرف با یکدیگر گفت‌وگو کنند. تحلیلگران بر این باورند که مسائل اقتصادی در جریان سفر مرکل به چین در اولویت قرار دارد و با توجه به رویارویی دو کشور با یک‌جانبه‌گرایی آمریکا، پیش‌بینی می‌شود روابط برلین و پکن در زمینه تجاری و سرمایه‌گذاری پیشرفت کند.

اقتصاد زیر سایه سیاست

سفر مرکل البته اهداف سیاسی هم دارد. شاید این سفر برای مرکل آسان نباشد زیرا باید برای بیان مسائل مختلف واژه‌های مناسب را بیابد. بسیاری از ناظران جهانی، مقام‌های کشورها و سازمان‌های حقوق‌بشری روی کارنامه حقوق‌بشری پکن متمرکز شده‌اند و از سرکوب اکثریت مسلمان اویغور و نگهداری آنها در بازداشتگاه‌های شلوغ در استان سین‌کیانگ و نیز تحولات هنگ‌کنگ سخن می‌گویند و از مرکل خواسته‌اند در مورد این مسائل موضع‌گیری روشنی داشته باشد. کنگره جهانی اویغورها در بیانیه‌ای از مرکل خواست که آزادی فوری هزاران اویغوری که در غرب چین زندانی شده‌اند را از چین بطلبد. تحولات هنگ‌کنگ هم از جمله مسائلی است که بر کارنامه این سفر تاثیرات سیاسی داشته است. این دولت‌شهر چند ماهی است که به مرکز تظاهرات ضددولتی تبدیل شده است. «جاشوا وونگ»، فعال دموکراسی‌خواه هنگ‌کنگی ضمن نگارش نامه‌ای به مرکل از او خواستار کمک شد. وی از صدراعظم آلمان درخواست کرده بود که در اختلافات با چین پادرمیانی کنند. روزنامه آلمانی «بیلد» به نقل از این فعال ۲۲ ساله نوشت: «وقتی موضوع، پیرامون حق آزادی است، هیات اقتصادی آلمانی نباید سکوت کند.» این نامه با اشاره به زندگی چند دهه‌ای مرکل زیر لوای آلمان شرقی کمونیست نوشته بود: «شما تجربیات دست‌اولی از وحشت زندگی در یک دیکتاتوری دارید.»

نخست‌وزیر چین طی دیدار با مرکل اعلام کرد که دولت چین به‌زودی برای خاتمه دادن به ناآرامی‌های هنگ‌کنگ اقدام خواهد کرد. وی گفت که دولت چین به‌زودی در چارچوب قوانین موجود به «هرج‌ومرج» حاکم در هنگ‌کنگ پایان خواهد داد. روشن نیست که منظور «لی» از طرح این موضوع دقیقا چیست. چین نیروهای زیادی را در شهر مرزی شنژن مستقر کرده است. با این حال، چینی‌ها هم دست روی دست نگذاشته و بیکار ننشستند. به‌دنبال کنفرانس مطبوعاتی مشترک نخست‌وزیر چین و صدراعظم آلمان، چینی‌ها اجازه حضور به خبرنگاران آلمانی حاضر در پکن به سالن کنفرانس را ندادند. استدلال مقامات چینی، محدود بودن جا برای حضور گسترده خبرنگاران بود. تنها چند تن از خبرنگارانی که همراه مرکل به چین سفر کرده‌ بودند، اجازه حضور در کنفرانس مطبوعاتی را یافتند. افزون بر آن گفته شد که هر خبرنگاری تنها حق طرح یک پرسش را دارد. بسیاری بر این باورند که دولت چین با پیش‌بینی چنین محدودیت‌هایی بر آن بوده تا مانع از طرح پرسش‌های حساس از سوی خبرنگاران شود.

گفتنی است که از سوی برخی اعضای هیات اقتصادی که مرکل را در سفر به پکن همراهی می‌کردند نیز دیدگاه‌های انتقادی شنیده می‌شد. روزنامه آلمانی «بیلد» به نقل از سخنگوی «دویچه‌بانک» نوشت: «وضعیت در هنگ‌کنگ به‌شدت ما را نگران کرده است. ما از تمام شرکا در چین و هنگ‌کنگ می‌خواهیم که از وخامت اوضاع جلوگیری کرده و یک راه‌حل صلح‌آمیز بیابند.» کریستین سوینگ، رئیس این موسسه مالی، عضو این هیات است. روابط چین و آلمان از زمان برقراری روابط دیپلماتیک در سال ۱۹۷۲ میلادی تاکنون همچنان رو به رشد بوده است.