سقوط دولت در ایتالیا

«جیسون هوروویتز» در گزارش ۲۰ اوت برای نیویورک‌تایمز نوشت دولت فعلی ایتالیا ضد اتحادیه اروپاست، قوانین بودجه‌ای را به سخره گرفته، از مهاجران تصویر شیطان ساخته و به آغوش پوتین و سیاستمداران قدرتمند پیرامون وی در غلتیده است. جوزپه کونته، نخست‌وزیر پوپولیست ایتالیا عصر سه‌شنبه پس از سخنرانی طولانی در مجلس سنا در رم استعفای خود از پست نخست‌وزیری را اعلام کرد. این استعفا به معنی اعلام رسمی جدایی میان دو حزب حاضر در ائتلاف حاکم یعنی «لیگ شمال» به رهبری ماتئو سالوینی و «جنبش ۵ ستاره» به رهبری لوئیجی دی‌مایو است. جدایی این دو حزب پس از ۱۴ ماه زمامداری مشترک کشور به معنای شکست مهم‌ترین ائتلاف سیاسی این کشور و سقوط دولت بود. ماتئو سالوینی علاوه بر رهبری حزب متبوع خود، وزیر کشور و معاون نخست‌وزیر ایتالیا هم بود.

کونته در سخنرانی خود با انتقاد شدید از «بی‌مسوولیتی» معاون خود ماتئو سالوینی (درحالی‌که سالوینی کنار وی نشسته بود)، او را «آغازگر بحران» در دولت و «عامل سقوط» آن خواند. او در بخش دیگری از سخنرانی خود با یادآوری پرونده کمک مالی روسیه به سالوینی، از او به دلیل انجام ندادن یا تاخیر در انجام ماموریت‌های مهم دولتی به شدت انتقاد کرد. مخالفان ماتئو سالوینی را به پول گرفتن از دولت روسیه برای فعالیت کارزار تبلیغاتی حزب خود در زمان انتخابات گذشته متهم می‌کنند. سالوینی، وزیر کشور و رهبر حزب لیگ آغازگر اختلاف درون‌گروهی راست‌گرایان حاکم در ایتالیا بود. او در هشتم اوت (۱۷ مرداد) شرکای خود در جنبش ۵ ستاره را متهم کرد که روز به روز بیشتر با لوایح کاهش مالیات و کاهش پروژه‌های عمرانی عظیم مخالفت می‌کنند. نتایج نظرسنجی‌های اخیر محبوبیت حزب لیگ را اندکی بالاتر از جنبش پنج ستاره نشان داده است. سالوینی براساس همین نظرسنجی‌ها امید دارد که بتواند در انتخابات بعدی به پیروزی دست یابد. چنین است که کونته در سنای ایتالیا گفت حزب لیگ شمال پس از موفقیتش در انتخابات پارلمان اروپا به دنبال ایجاد بستری برای برگزاری انتخابات در ایتالیا است. اختلاف میان دو حزب حاضر در ائتلاف حاکم ایتالیا بر سر لوایح گوناگون که به بی‌اعتمادی و ناامنی برای سرمایه‌گذاری در این کشور منجر شده، تاکنون ۵ میلیارد یورو خسارت برای دولت به بار آورده است. ایتالیا که سومین اقتصاد بزرگ اتحادیه اروپاست، هم‌اکنون با مشکل بدهی‌های سنگین خارجی روبه‌روست.

به نوشته گزارشگر نیویورک‌تایمز، هر گونه آرامش در میان منتقدانی که دولت را متهم به منزوی ساختن و تضعیف ایتالیا کرده‌اند عمر کوتاهی خواهد داشت زیرا به باور منتقدان، جایگاه ایتالیا در اروپا به شدت دچار ریزش شده است. دولت ائتلافی راست افراطی و ضدمهاجرتی «حزب لیگ» و حزب ضدتشکیلاتی «جنبش پنج ستاره» پس از یک «نمایش قدرت زشت» از سوی سالوینی از یکدیگر جدا شدند. سالوینی ۴۶ساله چندی پیش اعلام کرده بود که از «بی‌کفایتی» و «بی‌عملی» جنبش پنج ستاره «خسته» شده است. او خواستار انتخابات زودهنگام شده و از مردم ایتالیا خواسته که قدرت نامحدودی برای تثبیت قدرتش بر کشور به او بدهند. اگرچه برخی می‌گویند «شاید» سالوینی به آرزویش برسد اما این احتمال هم مطرح شده که فهرست دشمنان او آن‌قدر زیاد شده که ممکن است یک دولت ائتلافی جدید تشکیل دهند تا خود سالوینی را از قدرت بیرون کنند. لااقل، تا کنون اوضاع آن‌گونه که سالوینی خواسته پیش نرفته است.

در انتخابات پارلمان اروپا در ایتالیا که ماه مه برگزار شد، لیگ شمال ٣٤ درصد و حزب پنج ستاره ١٧ درصد آرا را به دست آوردند. پیش از اعلام استعفای کونته، لوئیجی دی مایو، رهبر حزب پنج ستاره در همان روز استعفای کونته در فیس‌بوک نوشت: «امروز، روزی است که لیگ باید به اشتباهاتش برای زمین زدن همه چیز و ایجاد یک بحران دولتی در نیمه ماه اوت پاسخ دهد.» او گفت که کار با کونته برایش افتخاری بوده است. گزارشگر نیویورک‌تایمز می‌افزاید در نشست فوق‌العاده روز سه‌شنبه پارلمان ایتالیا که معمولا با بحث‌های مربوط به رکود تابستانی دچار اختلال می‌شد، کونته معاون خود سالوینی را به «فرصت‌طلبی سیاسی» متهم کرد. کونته افزود سالوینی با عدول از حمایت از دولت امیدوار است خود قدرت را به دست گیرد. کونته درحالی‌کشور را درحال حرکت به سوی «ابهام سیاسی و بی‌ثباتی مالی» خواند که سالوینی در کنارش نشسته بود. نخست‌وزیر اعلام کرد که نزد «سرجیو ماتارلا»، رئیس‌جمهوری ایتالیا خواهد رفت و استعفای خود را تقدیم او خواهد کرد. این درحالی است که دولت وی عملا از سوی سالوینی ساقط شد. رئیس‌جمهور فرآیند مشورت با رهبران حزبی را آغاز خواهد کرد تا ببیند آیا اکثریت جدیدی می‌تواند دولت بعدی ایتالیا را تشکیل دهد یا خیر. اگر چنین نشود، وی ممکن است خواستار برگزاری انتخابات زودهنگام در اوایل اکتبر شود.

سالوینی هم در پاسخ به حملات کونته اعلام کرد که ترسی از قضاوت مردم ایتالیا ندارد؛ بر خلاف دیگران در پارلمان که به قدرت چسبیده‌اند و می‌ترسند بازنده انتخابات شوند. سالوینی گفت: «ما نمی‌ترسیم.» او در سنای ایتالیا درحالی‌که با افتخار از بستن بندرهای ایتالیا به روی مهاجران سخن می‌گفت افزود: «اگر خداوند و مردم ایتالیا به من اجازه بازگشت به دولت را دوباره بدهند، باز هم چنین خواهم کرد و همچنان بندرها را به روی مهاجران بسته نگاه خواهم داشت.» یک دیدگاه بر این باور است که جوزپه کونته، به این دلیل استعفای خود را به رئیس‌جمهوری تسلیم کرد تا تلاش‌های «ماتئو سالوینی»، رهبر یکی از دو حزب تشکیل‌دهنده ائتلاف دولتی را که با ارائه پیشنهاد رای عدم اعتماد به دولت، درصدد سرنگون ساختن آن و برگزاری انتخابات زودهنگام پارلمانی است خنثی کند. سالوینی امیدوار است حزب او با برگزاری چنین انتخاباتی، بتواند به تنهایی از اکثریت پارلمانی برخوردار شود و تشکیل دولت آینده را خود بر عهده گیرد. این دیدگاه تایید‌کننده دیدگاه کونته است آنجا که معاون خود را به فرصت‌طلبی سیاسی برای به دست گرفتن قدرت متهم کرد.

هوروویتز،گزارشگر نیویورک‌تایمز، می‌نویسد از انتخابات مارس ۲۰۱۸ به این سو که ائتلاف حاکم به قدرت رسید، سالوینی و دی مایو وارد یک مانور قدرت رسانه‌ای شدند و در فیس‌بوک و توییتر مدام یکدیگر را به چالش کشیده و مواضع متضاد خود در مورد پروژه‌های زیرساختی، مالیات‌ها، خودمختاری منطقه‌ای و حتی تعطیلات کنار ساحل را مطرح می‌کردند. روز سه‌شنبه یکی از کسانی که خیلی خوشحال بود همین دی مایو بود. او از اینکه می‌دید کونته میان او و سالوینی قرار گرفته و عملا سالوینی را به سیبل حملات خود تبدیل کرده مسرور بود. کونته، وزیر کشور را به سوءاستفاده از نمادهای کاتولیکی در انتخابات و دریافت پول از روسیه متهم کرده بود. با این تفاصیل، یک دیدگاه دیگر که مطرح شده این است که احزاب چپ و چپ میانه ایتالیا اعلام کرده‌اند که در ائتلاف با جنبش «پنج ستاره»، در تشکیل یک دولت تازه شرکت خواهند کرد و این چنین تلاش دارند تا «لیگ» را در انزوا قرار دهند. در هر حال، گزارش نیویورک‌تایمز حاکی است که طی سال گذشته محبوبیت سالوینی به حدود ۴۰ درصد افزایش یافته است و این یک «سقف» در وضعیت سیاسی متفرق و پراکنده در ایتالیا به حساب می‌آید. سالوینی بارها جنبش «بی‌تجربه» پنج ستاره را خجالت‌زده کرده است. پشتیبانی از جنبش پنج ستاره به نصف رسیده و باعث شده انتخابات برای ادامه کار اعضای این گروه در مجلس خطرناک شود. با افزایش حمایت از سالوینی، او از ائتلاف‌های سنتی برای روابط نزدیک‌تر با ملی‌گرایان در مجارستان، لهستان و روسیه احتراز کرده است. در این میان، وضعیت مالی این کشور تیره و تارتر شده است. رشد به حدود صفر درصد رسیده است و دولت در برطرف کردن بیکاری جوانان و بدهی ۲ تریلیون یورویی (۲/ ۲ تریلیون دلار) ناتوان بوده است؛ این رقم بیش از ۱۳۰ درصد خروجی سالانه اقتصادی ایتالیا را تشکیل می‌دهد. ماه‌جاری سالوینی از فلج شدن دولت در پروژه‌های زیرساختی به‌عنوان دلیلی برای اعلام مرگ دولت استفاده کرد و گفت: «اکثریتی دیگر وجود ندارد.» او گفت: «بیایید از رای‌دهندگان بشنویم.»