هم آوایی با روسیه؛ تنش با آمریکا

روز شنبه نیز هیات نظامی از آمریکا وارد ترکیه شد و محور مذاکرات هیات‌های دو طرف بر سر مسائل امنیتی و نظامی بود. در این نشست آنکارا اجازه طرح خواسته‌ها و شروط جدید به هیات آمریکایی را نداد و در عین حال انجام تعهدات لازم از سوی ترکیه در قبال آمریکا در ساخت قطعات مربوط به جنگنده‌های اف‌۳۵ نیز تا ۲۰۲۶ از سوی آنکارا به حالت تعلیق در آمد.

درحالی‌که ترکیه از موضع قدرت در برابر آمریکا ظاهر شده است، اسرائیل اجازه مداخله در روابط میان آنکارا- واشنگتن را به خود می‌دهد. به‌طوری‌که رسانه‌های بین‌المللی اعلام کرده‌اند که اسرائیل به منظور حفظ برتری نظامی خود در منطقه از واشنگتن درخواست کرده است که جنگنده‌های پیشرفته اف‌۳۵ را به ترکیه تحویل ندهد و در این راستا رایزنی‌های پشت پرده به شدت از سوی لابی صهیونیستی در حال شکل‌گیری است. این خبر را روز جمعه شبکه ۱۲ اسرائیل نیز در بولتن خبری خود منعکس کرد. در این گزارش دلیل عدم اعتماد رژیم صهیونیستی به ترکیه در رابطه با خرید و راه‌اندازی موشک‌های اس۴۰۰ ذکر شده است، اما علت اصلی بیم و هراس تل‌آویو از موضع‌گیری قاطعانه رجب طیب اردوغان در برابر رژیم صهیونیستی و هماهنگی دولت ترکیه با ایران و روسیه بر سر مسائل منطقه‌ای و به‌ویژه سوریه بوده است. اسرائیل تنها رژیمی در منطقه خاورمیانه به شمار می‌رود که در دو سال گذشته موفق به خرید ۱۶ فروند از جنگنده‌های اف‌۳۵ شده و در صورت برخورداری ترکیه از این امکانات (خرید ۱۰۰ فروند) اسرائیل در ناتوانی راهبردی از نظر نظامی قرار خواهد گرفت. البته رژیم غاصب با استفاده از حمایت‌های مالی دولت آمریکا درخواست خرید ۵۰ فروند هواپیما از نوع یاد شده را داده که قرار است شرکت لاکهید به‌عنوان سازنده اصلی جنگنده‌های اف۳۵ تا سال ۲۰۲۴ آنها را تحویل دهد.

اختلاف موجود میان آنکارا- واشنگتن بر سر ایجاد منطقه حائل دستخوش همین دخالت‌های ثانوی است. واشنگتن تمایل دارد که منطقه‌ای به عمق ۱۴ کیلومتر از مرز جنوبی ترکیه تا داخل سوریه تشکیل و کنترل آن نیز بر عهده نیروهای بین‌المللی گذاشته شود. هیات نظامی آمریکایی با ذکر این مطلب که احتمال دارد دولت سوریه با حمایت روسیه قادر به تسلط بر منطقه حائل شود که در آن صورت حتی آنکارا نیز در کنترل منطقه مزبور دست خالی خواهد ماند؛ تلاش کرد که طرف مذاکره‌کننده ترک را متقاعد سازد. حال آنکه آنکارا با طرح این موضوع که دولت ترامپ بارها خروج نیروهای آمریکایی از سوریه را بیان کرده ولی دست به اقدام موثری نزده و هنوز هم شبه‌نظامیان کرد سوری را مورد حمایت قرار می‌دهد، خواستار تشکیل منطقه حائلی به عمق ۳۰ کیلومتر شده است. به عبارتی روشن‌تر، ترکیه با توجه به وسعت نفوذ شبه‌نظامیان کرد سوری درصدد آن است که کنترل تمام منطقه را در دست گرفته و امکان باز پس‌گیری حوزه میدانی عملیاتی را هم از کردها و هم از نیروهای آمریکایی سلب کند. ترکیه با توجه به موضع برتر نظامی در مناطقی که هم اینک در شمال سوریه و شرق فرات دارد، قادر است که به تنهایی حوزه میدانی و عملیاتی خود را توسعه دهد.

ناگفته پیداست که ایالات‌متحده محدود‌سازی حوزه میدانی در شمال سوریه را تنها به‌دلیل ممانعت از تسلط میدانی ترکیه در نظر ندارد. زیرا هنوز کارت بازی داعش در نگاه سیستم اطلاعاتی- امنیتی آمریکا به‌طور کلی فراموش نشده و از سویی کردهای پ‌ک‌ک و شاخه نظامی پژاک را به منظور محدود کردن نفوذ ایران در عراق و حتی سوریه مدنظر دارد. از این روست که پیوسته رسانه‌های آمریکایی و غربی مخالف تحولات مثبت به نفع ایران، ترکیه، عراق و سوریه با تبلیغات خود بر این امر تاکید می‌ورزند که ترکیه برای عبور از بحران‌های مختلف سیاسی- اقتصادی و حتی اجتماعی لازم است دست به تغییرات و آغاز روند مذاکرات صلح با کردها بزند. زیرا به‌نظر می‌رسد که ایالات‌متحده با حل مساله کردهای ترکیه و آغاز روند سازش میان دولت و گروه شورشی کردهای ترکیه، تلاش می‌کند که نیروهای بازمانده از پ‌ک‌ک را به همراه سایر نیروهای فعال در عراق و سوریه برای رسیدن به اهداف خود در خاورمیانه به‌کار بگیرد. از سوی دیگر تهدید به تحریم و فشارهای مقطعی که از سوی واشنگتن علیه آنکارا اعلام می‌شود تنها به صرف هماهنگ‌سازی ترکیه با آمریکا و استفاده همزمان از قدرت سیاسی ترکیه و نیروهای شبه‌نظامی کردها علیه ایران است. برخی منابع در این رابطه مدعی هستند که بارها در مذاکرات رسمی و غیررسمی، اعضای مذاکره‌کننده آمریکایی بر این امر تاکید کرده‌اند که منافع ترکیه و آمریکا از نظر استراتژیک دارای جنبه حیاتی است و تلاش می‌کنند که ترکیه را بازوی توانمند در سقوط داعش جلوه داده و برای تثبیت امنیت منطقه شکل‌گیری اتحاد نیروهای کرد سوری و ترک و عراقی را علیه خواسته‌های ایران ضروری جلوه می‌دهند. اما ترکیه واقف به این است که ایران به‌رغم تحریم‌های اقتصادی، در برابر نیروهای مداخله‌گر طالبان در افغانستان، داعش در سوریه و عراق با قدرت ایستاده و منطقه خلیج‌فارس را به کابوسی برای واشنگتن بدل کرده است. از این رو آنکارا می‌داند که پذیرش القائات واشنگتن در مورد عناصر تاکتیکی و سیاسی می‌تواند خلأهای زیادی را برای رقبای دیگر فراهم سازد. از این‌رو ترجیح بر هم‌آوایی با روسیه هم قدرت ترکیه را افزایش خواهد داد و هم رقابت ناسالم در منطقه را از بین خواهد برد.