آچمز شدن آمریکا توسط اردوغان

بنابه اظهارنظر وی، مسکو در تلاش است با فروش سامانه دفاعی موشکی اس‌۴۰۰ شکاف سیاسی زیانباری را در روابط آمریکا- ترکیه ایجاد کند که آمریکا چنین فرصتی را برای مسکو ایجاد نخواهد کرد. وی در ادامه این اظهارنظر با اشاره به اینکه ترکیه یکی از متحدان کلیدی و استراتژیک ایالات‌متحده در ناتو است، می‌گوید واشنگتن درصدد آن است که ظرفیت‌های لازم همکاری با ترکیه را افزایش دهد. با ارزیابی دقیق از شاخص‌های موجود به نظر می‌رسد ترکیه به‌خوبی بازی را شروع کرده و ضمن اینکه آمریکا را به محک می‌کشد، درصدد گرفتن امتیازات زیادی از آن کشور است. آن‌طور که مشخص است شرکت لاکهید مارتین در اقدام به ساخت جنگنده‌های پیشرفته اف‌۳۵ تنها در سال ۲۰۱۸ بالغ بر ۵۳ میلیارد دلار درآمد داشته و بخشی از قطعات آن توسط ترکیه تامین می‌شود که با احتساب پیش‌فروش ۲۵۰۰ فروندی، نفعی به میزان ۵/ ۱۲ میلیارد دلار عاید ترکیه خواهد شد. از سوی دیگر، ترکیه در موضوع کردهای سوری، مسائل شمال سوریه، حمایت از پ.ک.ک و موضوع گولن با آمریکا اختلاف نظر دارد. در چنین شرایطی اصرار ترکیه بر دریافت موشک‌های اس‌۴۰۰ و افزایش تنش با واشنگتن به ظاهر غیرمنطقی می‌نماید. اما آنکارا ضمن اینکه مدعی است اسرار فنی مربوط به جنگنده‌های اف‌۳۵ را به‌عنوان متحد ناتو فاش نخواهد ساخت و حتی در این رابطه کارشناسان نظامی از آمریکا در حال بررسی مساله بوده و تلاشی برای ارتقای فرآیند سازش با آمریکا انجام می‌دهند، اما به نظر می‌رسد که تا زمان تحویل سامانه موشکی روس‌ها، فرصت تصمیم‌گیری قطعی از دست واشنگتن خارج خواهد شد. حال سوال این است که چرا آنکارا به راحتی پنجه در پنجه واشنگتن انداخته است؟ در صورت نصب سامانه موشکی روسی در دو نقطه، ترکیه قادر است شعاع وسیعی تا بالکان، شرق اروپا و مدیترانه و شمال آفریقا را در کنار بخش مهمی از خاورمیانه تحت پوشش قرار دهد و این مساله برای آمریکا نگران‌کننده خواهد بود و آمریکا نه تنها از تحویل اف‌۳۵ به ترکیه خودداری که حتی پرواز آنها را در حوزه کنترل سیستم دفاع هوایی اس‌۴۰۰ ممنوع خواهد کرد. تهدید به تحریم ترکیه بی‌فایده است زیرا ترکیه دست به اقداماتی تلافی‌جویانه و بسیار زیانبار برای واشنگتن خواهد زد. ترکیه با درک جریان بازی و احتمال ایجاد شکاف عمیق سیاسی و نظامی میان آنکارا و واشنگتن می‌خواهد جبهه‌ای نوین از توازن قوا را در منطقه ایجاد کند که سال‌هاست درصدد آن است. مولود چاووش اوغلو وزیر امورخارجه ترکیه نسبت به تولید مشترک جنگنده‌های پیشرفته سوخو-۵۷ و خرید سوخو-۳۴ تمایل نشان داده است. در همین حال سرگئی چیموزوف، مدیرعامل شرکت Rostec روسیه در رابطه با درخواست ترکیه اظهار کرده است که مسکو درحال بررسی کار، مکان تولید یا انتقال تکنولوژی و همچنین همکاری در تولید سطح سیستم پدافند هوایی اس‌۵۰۰ است. گرچه روزنامه کامرسانت روسیه به نقل از سرویس‌های امنیتی آن کشور استدلال کرده است که مقامات حفاظت و امنیت روسیه با هر گونه انتقال تکنولوژی جدی به ترکیه به‌عنوان عضو ناتو مخالف بوده و آن را ناسازگار با اهداف امنیتی خود می‌دانند؛ چنین رویکردی نشان می‌دهد که ترکیه درصدد استفاده از توانمندی جدیدی است.

چنانچه ترکیه به هر دلیلی با روسیه همگامی داشته باشد، یقینا آمریکا نگرش تازه‌ای نسبت به پشتیبانی جنگنده‌های اف‌۱۶، هلی کوپترهای ساخت آمریکا و سایر تجهیزات متکی بر تکنولوژی دفاعی آمریکا خواهد داشت که این امر برای ترکیه در کوتاه‌مدت هزینه‌های بسیاری در ابعاد مختلف خواهد داشت اما در میان‌مدت، ترکیه خواهد توانست با هدف تغییر رویکرد سیاسی خود سهم‌خواهی لازم را در سیاست چندجانبه‌گرایی قدرت با تکیه بر قدرت رقابتی روسیه و چین در جهان کنونی تجربه کند تا به‌عنوان بازیگر مهم در منطقه ایفای نقش کند.

در صورت تحریم، ترکیه پایگاه‌های نظامی خود را به روی آمریکا خواهد بست. گرچه احتمال دارد مرکز تولید و تعمیرات جنگنده‌های اف‌۳۵ در اسکی شهیر ترکیه به هلند انتقال یابد، اما احتمال می‌رود ترکیه از توافق‌نامه‌های دفاعی و اقتصادی موسوم به DECA درخصوص پشتیبانی راداری TPY-۲ که مختص آمریکا و با هدف دفاع قاره اروپاست، خارج شود.

چنانچه این سیستم راداری غیرفعال شود، تمامی پایگاه‌های مهم آمریکا و ناتو در برابر حملات موشک‌های بالستیک ناتوان خواهند بود.  در این رابطه روزنامه کاته مرینی قبرس می‌نویسد که توانایی‌های آمریکا در تنش با ترکیه موجب قرار گرفتن منافع ترانس آتلانتیک بر لبه تیغ برنده روسیه شده و قبرس نیز با موشک‌های اس‌۴۰۰ با تهدید مواجه می‌شود. از این رو باید مذاکرات بین یونان و آمریکا در ایجاد پایگاه هوایی لاریسا برای حمایت از قبرس، منطقه شمال آفریقا، شبه‌جزیره عرب و شرق قاره اروپا جدی گرفته شود.

ناامیدی ترکیه از آمریکا موجب تمایل آنکارا به مسکو خواهد شد و آن کشور در کنار روسیه، چین و ایران می‌تواند زنجیره مستحکم دفاعی و حتی هجومی را در برابر متحدان عرب آمریکا در منطقه فراهم سازد. علاوه بر آن روسیه با بهره‌برداری از مزایای اقتصادی و سیاسی، خواهد توانست بسترساز رقابت اقتصادی چین در قلب خاور نزدیک، شمال آفریقا و شرق اروپا شود. بر همین اساس باید گفت که ترکیه با درک این حقایق، واشنگتن را به چالش واداشته و پارادایم جدیدی را ایجاد کرده است که نماد عینی آن را در اظهارات رئیس‌جمهوری آن کشور در کنفرانس شانگهای می‌توان دید.