بخش پنجاه و نهم
محرمانه‌های کره‌شمالی
گفته می‌شود رادیوی خارجی به اندازه تلویزیون و فیلم‌ها‌ی خارجی در کره‌شمالی محبوبیت ندارد. دلیل آن بسیار ساده است: درست مانند مردم دیگر نقاط جهان، مردم کره‌شمالی تلویزیون را سرگرم‌کننده‌تر می‌یابند. مساله دیگر مساله دریافت است یعنی نیازی نیست که فرد سیگنال‌ها‌ی الکترونیکی قابل اعتماد برای مشاهده DVD نمایشنامه «Winter Sonata» کره‌جنوبی را دریافت کند. از این‌رو، حدود نیمی از فراریان مورد بررسی قرار گرفته تلویزیون خارجی می‌دیدند درحالی‌که فقط ۲۷ درصد به رادیوی خارجی گوش می‌دادند. این مساله با وجود این حقیقت است که رادیوها ارزان‌تر هستند و به دلیل قابل اطمینان نبودن ولتاژ برق در کره‌شمالی می‌توانند با باتری کار کنند و از زمان قحطی در نیمه دهه ۹۰ به این سو بسیار دسترس‌پذیرتر شده‌اند. با این وجود، رادیو قدرت زیادی دارد. اگرچه مردم آن را نسبت به تلویزیون چندان سرگرم‌کننده نمی‌یابند اما آنها رادیو را ابزاری ارزشمند و اطلاع‌رسان می‌دانند. این فقط در مورد شنوندگان دائمی مصداق ندارد بلکه در مورد مردم کره‌شمالی به‌طور کلی مصداق دارد. این به آن دلیل است که رادیو خبری‌تر از مجموعه‌ها و سریال‌ها‌ی درام است و از آنجا که بیشتر محتویات رادیویی مختص مردم کره‌شمالی است، به موضوعاتی می‌پردازد که برای آنها اهمیت دارد و شکاف اطلاعاتی ناشی از نبود جزئیات واقعی از سوی رسانه‌ها‌ی دولتی را پر می‌کند. به همین دلیل، فقدان نسبی شنونده رادیو با تاثیر چندگانه گفتاری جبران می‌شود. برخی اخبار خاص و جالب رادیویی سریع‌تر از اخبار تلویزیون کره‌جنوبی منتقل می‌شود.
برای مردم متوسط و میانه‌حال کره‌شمالی، رادیو تنها منبع واقعی مرتبط با اخبار و اطلاعات در دسترس است. این حقیقت که فرد می‌تواند اخباری در مورد رویدادهای آینده را در رادیو بشنود – مثلا محموله‌ها‌ی کمکی – و سپس انتظار آن رویدادها را برای خود بکشد تایید‌کننده قابلیت‌ها و وثاقت رسانه‌ها‌ست. اغلب، رسانه‌ها‌ی دولتی کره‌شمالی صحبتی از اخبار مهم به میان نمی‌آورند یا گزارش در مورد آنها را با تاخیر و تعویق مواجه می‌سازند. رادیوی کره‌جنوبی موثق‌تر از کشورهای دیگر تلقی می‌شود. چرا؟ اول، هنوز همپوشانی‌ها‌ی فرهنگی زیادی میان دو کره هست. دوم، سال‌هاست به مردم کره‌شمالی گفته شده - با وجود اینکه کره‌جنوبی از سوی «گروهی دست‌نشانده» اداره می‌شود اما - جنوبی‌ها همچنان خواهران و برادران شمالی‌ها هستند [فراریانی که به کره‌جنوبی می‌رسند اغلب دچار سرخوردگی می‌شوند وقتی می‌بینند عکس آن چیزی که به آنها گفته شده درست است]. از سوی دیگر، «صدای آمریکا» هم از سوی دشمنی بیگانه تولید می‌شود [بی‌بی‌سی سرویس زبان‌ها‌ی خارجی خود را تا جایی گسترش داده که شامل شبه‌جزیره کره هم بشود اما ظاهرا به‌دلیل کمبود بودجه از سوی دولت بریتانیا متوقف شده است]. اگرچه، فیلم‌ها‌ی‌ها‌لیوود و DVDها و USBها درحال دگرگون ساختن این مفاهیم هستند اما مردم کره‌شمالی بیشتر با همقطاران جنوبی خود «جفت‌وجور» درمی‌آیند تا با آمریکایی‌ها. رادیوهای ساخته شده و محتواهای تولید شده از سوی فراریان هم واقعا قدرتمندند. شنیدن این مساله که کسی با لهجه شمالی از «کیم» انتقاد و از زندگی خود در سئول تعریف می‌کند- جایی که زندگی کامل نیست اما به لحاظ مادی بسیار بهتر از کره‌شمالی است- هم شگفت‌آور است و هم الهام‌بخش. خبرگزاری‌ها چنین وانمود می‌کنند که فراریان حمایت «روانی» و «امید» به کسانی ارائه می‌دهند که به فکر فرار از کره‌شمالی هستند.
چه کسی؟ چه چیزی؟ چه زمانی؟
به‌نظر می‌رسد که رادیوی خارجی در کره‌شمالی جنبه‌ای مخفی‌تر و زیرپوستی‌تر از تلویزیون خارجی دارد. این به‌دلیل محتوایش است که بیشتر متمرکز بر کره‌شمالی است، تهاجمی‌تر است و به‌طور بالقوه تهدیدی برای رژیم محسوب می‌شود. آنها که به رادیوی خارجی گوش می‌دهند مایلند به فراسوی خبر بروند. بهترین زمان خبری برای مردم این کشور از ۱۰ شب تا یک بامداد است. به همین دلیل، بیشتر خبرگزاری‌ها‌ی خارجی که اخبار کره‌شمالی را پوشش می‌دهند شبکه‌ها‌ی «شباهنگام» هستند. یعنی بیشتر شب‌ها خبر پخش می‌کنند تا روزها. بیشتر این اخبار روی فرکانس‌ها‌ی موج کوتاه هستند. این به آن دلیل است که سیگنال‌ها‌ی موج کوتاه (برخلاف سیگنال‌ها‌ی رادیویی پخش عمومی استاندارد FM) حالت رفت و برگشتی دارند و می‌توانند فواصل دور را بپیمایند. نه کره‌شمالی و نه چین خبرگزاری مستقل کره‌شمالی را در خاک خود راه نمی‌دهند اما امواج کوتاه این را بی‌ربط می‌سازد. با این حال، پخش خبری موج کوتاه یک پیامد مضاعف دیگر هم دارد: دستگاه‌ها‌ی موج کوتاه به‌طور قانونی در کره‌شمالی فروخته نمی‌شوند. سوداگران چینی آنها را وارد کره‌شمالی کرده و تکنسین‌ها ممکن است رادیوهای موجود را تغییر دهند. اما اقلیت چشمگیری از مالکان رادیو هنوز دسترسی به موج کوتاه ندارند. از این‌رو، تلاش‌ها‌ی روزافزونی از سوی فعالان حقوق بشر کره‌شمالی شروع شده تا این کشور را مملو از جریان رسیورهای موج کوتاه سازند. اما هنوز هستند میلیون‌ها نفر که به رادیو گوش می‌دهند. در حقیقت امکان‌پذیر است که شنوندگان رادیویی کره‌شمالی را بر حسب سن و سال، پیشینه و جایگاه اجتماعی تقسیم‌بندی کنیم درست همان‌طور که محققان در دیگر کشورها چنین می‌کنند. به‌طور کلی، مردان بیش از زنان علاقه‌مند به رادیو هستند و کهنسالان علاقه‌مندتر از جوانان. تصور بر این است که نخبگان- به‌ویژه دنیا دیده‌ترها و تحصیلکرده‌ترها- «اخبار سخت» [hard news] به‌ویژه اخبار مربوط به روابط دو کره را ترجیح می‌دهند. طبقه تجاری جدید و درحال ظهور که جاه‌طلب‌تر و موفق‌تر بوده اغلب به دلایل تجاری ذائقه مشابهی دارند. یک محموله بزرگ امدادی برنج باعث می‌شود قیمت این محصول در جانگ‌مادانگ پایین آید. تحریم‌ها‌ی روزافزون سازمان ملل بر قیمت‌ها و بر دسترس‌پذیر بودن برخی کالاهای خاص تاثیرگذارند.
ارسال نظر