نماینده ویژه رئیس‌جمهور در ائتلاف ضدداعش استعفا کرد
پس‌لرزه خروج آمریکا از سوریه
عکس: AFP
به این ترتیب، او دومین مقام آمریکایی است که به دلیل خروج ناگهانی آمریکا از سوریه و افغانستان از سمت خود کنار می‌رود. مک‌گورک به مایک پمپئو، وزیر‌خارجه گفت که به‌دلیل اختلاف‌نظر جدی با ترامپ تصمیم گرفته که فرآیند کناره‌گیری خود را تسریع بخشد. مک‌گورک تصریح کرد که در اواخر فوریه ۲۰۱۹ این سمت را ترک می‌کند. به این ترتیب مک‌گورک از ۳۱ دسامبر رسما از سمت خود به‌عنوان نماینده دولت آمریکا در ائتلاف ضدداعش کنار می‌رود. «رومکینی کالیماچی» و «اریک اشمیت»، گزارشگران نیویورک‌تایمز در ۲۲ دسامبر نوشتند که مک‌گورک دیپلماتی حرفه‌ای بود که از سوی بسیاری به منزله «چسبی» تلقی می‌شد که ائتلاف بین‌المللی پر تنوع علیه داعش را متحد نگاه می‌داشت.
مک‌گورک در ایمیلی به همکارانش اعلام کرد که «تصمیم اخیر رئیس‌جمهور به منزله شوک و واژگونی کامل سیاستی است که برای ما تفسیر و پیکربندی شده بود. این تصمیم باعث سرگشتگی ائتلاف ما و شرکای جنگی‌مان شده است.» او در بخشی از ایمیل خود آورده است: «این هفته را به رتق و فتق کارهای عقب‌مانده اختصاص دادم اما همان‌طور که بسیاری از شما از دیدارها و تماس‌های تلفنی‌ام شنیده‌اید در نهایت تصمیم گرفتم که کنار بروم زیرا نمی‌توانم دستورالعمل‌های جدید را اجرا کنم و انسجام این ائتلاف را حفظ کنم.» در مقابل، دونالد ترامپ هم در توییتی مک‌گورک را یک فرد «خودنما» خواند.
ترامپ در توییتی در واکنش به این اتفاق نوشت: «برت مک‌گورک که من شناختی از او ندارم، در سال ۲۰۱۵ توسط اوباما در این سمت منصوب شد. او قرار بود در ماه فوریه از سمتش کنار برود اما زودتر از ترک سمتش در این تاریخ اقدام به استعفا کرد. آیا او یک آدم خودنما است؟ رسانه‌های اخبار دروغ درباره این اتفاق ناچیز یک جنجال بزرگ راه می‌اندازند. درحالی‌که اصلا مساله مهمی نیست.» وی افزود: «اگر کس دیگری می‌گفت می‌خواهد سربازان آمریکایی را در سلامت به کشورشان بازگرداند، قهرمانی مردمی می‌شد اما چون من این را اعلام کرده‌ام در معرض حملات شدید از سوی رسانه‌های دیوانه قرار می‌گیرم.» چهارشنبه گذشته، ۲۸ آذرماه، ترامپ اعلام کرد که نیروهای آمریکایی را به دلیل شکست خوردن گروه تروریستی داعش از سوریه خارج می‌کند. با این حال، این تصمیم او با مخالفت بسیاری از دموکرات‌ها و جمهوری‌خواهان در کنگره روبه‌رو شده است. به نوشته «کالیماچی- اشمیت»، مک‌گورک با بیش از یک دهه تجربه در عراق که فعالیت در دوران سه دولت را شامل می‌شود «چسبی بود که ائتلافی متشکل از ۷۹ عضو را به رهبری آمریکا هدایت می‌کرد. هدف این ائتلاف نظارت و البته بازپس گرفتن شهرها از گروه تروریستی داعش بود. او طی دوره اوباما در سال ۲۰۱۵ به سمت نماینده ویژه منصوب شد.»
به نوشته این گزارشگران، یکی از هسته‌های اصلی دکترین اوباما این بود که متحدان آمریکا در منطقه باید رهبری بازپس‌گیری سرزمین‌ها را بر عهده بگیرند و در این میان، نیروهای آمریکایی فقط حمایت هوایی و کمک محدود لجستیکی ارائه می‌دهند. این بدین معناست که جنگ زمینی برای بازپس‌گیری شهرها از داعش (مانند موصل در عراق و رقه در سوریه) سال‌ها زمان خواهد برد. این مهم بر عهده مک‌گورک ۴۵ ساله قرار گرفت که با متحدان وارد مذاکره شود و میانجی کمک نظامی به موزائیکی از گروه‌های مسلح و دولت‌هایی شود که به دنبال کنترل منطقه بودند. نیکولاس راسموسن، مدیر سابق مرکز ملی ضدتروریسم می‌گوید: «به نظر من، برت یکی از سخت‌ترین کارها را در دولت داشت.» او می‌افزاید: «نقش او می‌طلبید که دشواری‌های سیاست در عراق را مدیریت کند و ائتلافی نظامی و دیپلماتیک از کشورها با منافع کاملا متفاوت را کنار هم قرار دهد.»
این خروج باعث شده زمزمه‌های فروپاشی این ائتلاف و خروج نیروهای خارجی دیگر از منطقه (به ویژه از افغانستان) هم مطرح شود. چنین است که رسانه‌ها و سیاستمداران آلمانی هم زمزمه خروج از افغانستان را مطرح کرده‌اند. ولفگانگ آیشینگر، مدیر کنفرانس امنیتی مونیخ، ضمن «فاجعه‌بار خواندن چرخش غیرمنتظره آمریکا برای سیاست دفاعی امنیتی آلمان» خاطر نشان کرد که احتمال دارد نیروهای دیگر کشورهای ناتو، از جمله آلمان نیز مجبور به ترک زود هنگام این کشور شوند. او معتقد است: «ارتش آلمان برای ماموریت خود در افغانستان به حضور نیروهای آمریکایی در این کشور وابسته است.» کارشناسان می‌گویند، وقتی «چسبی» مانند مک‌گورک «وا رود» دیگر نمی‌توان امیدی به حفظ ائتلاف‌ها داشت.
در هر حال، گزارشگران نیویورک‌تایمز می‌نویسند در زمانی که داعش سرزمینی به وسعت بریتانیا و با جمعیتی ۱۲ میلیونی را در کنترل داشت، با هدایت مک‌گورک بود که داعش سرزمین‌های خود را از دست داد. وقتی ترامپ در سال ۲۰۱۷ به کاخ سفید راه یافت، کاهش قدرت داعش در عراق و سوریه را مدیون مک‌گورک بود اما او اکنون با ناسپاسی رئیس‌اش از این ائتلاف می‌رود. امری که چه بسا موجب خوشحالی داعش هم بشود چرا که ممکن است دیگر عزمی در این ائتلاف ۷۹ عضوی برای تداوم حملات باقی نماند. در سال ۲۰۱۸ بود که داعش تنها یک درصد از سرزمین‌ها در عراق و سوریه را در کنترل داشت. مدیریت مک‌گورک بود که کاخ سفید را به این‌سو رهنمون شد که بگوید داعش شکست خورده هرچند این گروه هنوز ۲۰ تا ۳۰ هزار نیرو در منطقه دارد.
یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های مک‌گورک تضمین همکاری ترکیه علیه داعش بود. در همان اوایل روشن بود که در شمال سوریه فقط یک گروه از قابلیت نبرد با یک گروه تروریستی سازمان یافته برخوردار است و آن هم شبه‌نظامیان کرد بودند که ترکیه رویکردی منفی نسبت به آنها داشت. این کشور کردهای سوریه را امتداد PKK می‌دانست. اگرچه ترک‌ها درصدد بودند که مشارکت و فعالیت‌های آمریکا با کردهای سوری را با مانع مواجه سازند اما این تیم مک‌گورک بود که دیدارها و نشست‌هایی با مقام‌های ارشد ترکیه برگزار کرد و آنها را مجاب به همکاری و مذاکره کرد. مقام‌های ائتلاف می‌گویند، این اتحاد جان آمریکایی‌ها را نجات داد. اگرچه ۴ سرباز آمریکایی در سوریه کشته شدند، اما تخمین‌های ائتلاف حاکی است که کردها بیش از ۱۰ هزار نیرو از دست دادند. «کالیماچی- اشمیت» می‌نویسند اگر ترامپ شکست داعش را در توییتر اعلام کرد، این نبود مگر به واسطه خدماتی که مک‌گورک ارائه داد. چند روز پیش مک‌گورک در برابر خبرنگاران گفته بود: «هیچ‌کسی نگفته ماموریت تمام شد. شکست فیزیکی خلافت یکی از مراحل عملیات بلندمدت‌تر است. به گمانم بهتر این است که بگوییم آمریکا همچنان پس از شکست فیزیکی داعش ایستاده است تا زمانی که شواهدی داشته باشیم که بتوانیم بگوییم این شکست به راستی انجام گرفته و پایدار هم هست.»
ژنرال جان الن، سلف مک‌گورک، می‌گوید: «برت یکی از خدمتگزارترین و موثرترین مقام‌هایی بود که به مسائل منطقه می‌پرداخت. ترک خدمت از سوی او پس از متیس و دیگران امنیت ما را کمتر خواهد کرد، آن هم در زمانی که این رئیس‌جمهور یا اشتیاقی برای شنیدن نصایح مشفقانه یا اصلا توانایی درک نصایح مشفقانه از سوی رهبران را ندارد.» گزارشگران نیویورک‌تایمز می‌افزایند: «به‌دلیل نقش برجسته مک‌گورک، وی بارها از سوی داعش مورد تهدید قرار گرفته بود.» این گزارش می‌افزاید وی در تابستان جاری در عراق هم هدف تهدید و ترور قرار گرفته بود و برخی تظاهرات‌کنندگان در عراق هم تصاویر او را درحالی حمل می‌کردند که یک ضربدر بزرگ روی آن کشیده بودند. او در برابر برخی رقبای منطقه‌ای سخت در تلاش بود که پس از انتخابات اخیر در عراق، دولتی مدافع غرب در این کشور روی کار آورد.
در مورد افغانستان هم تازه‌ترین گزارش بازرس ویژه آمریکا برای بازسازی افغانستان از آن حکایت دارد که کنترل دولت مرکزی از آبان ماه سه سال پیش تا آبان امسال از ۷۲ درصد به ۵۶ درصد از خاک این کشور کاهش یافته است. برخی کارشناسان معتقدند خروج نیروهای آمریکایی از سوریه و بخشی از آنها از افغانستان، خلأ قدرتی در منطقه ایجاد می‌کند که حاصل آن کاهش نفوذ ایالات‌متحده و افزایش نفوذ دیگران خواهد بود. در این راستا طالبان بسیار ابراز خوشحالی می‌کند.
یکی از فرماندهان ارشد این گروه که در منطقه‌ای در شمال غربی پاکستان حضور دارد می‌گوید که شبه‌نظامیان طالبان انتظار نداشتند این اقدام آمریکا به این زودی کلید بخورد اما فوق‌العاده خوشحال و منتظر «خبرهای خوب دیگر» هستند. مطابق گزارش‌ها، دونالد ترامپ قصد دارد تا بهار ۲۰۱۹ حدود ۷ هزار از ۱۴ هزار سرباز آمریکایی مستقر در افغانستان را به کشور بازگرداند. در هر حال، ژنرال جان الن معتقد است که فقدان «برت» به منزله «بزرگ‌ترین خسران» برای آمریکا در برهه فعلی خواهد بود.
ارسال نظر