فروپاشی امپراتوری «یه»

سرمایه‌دار بزرگ و جوان چینی که به یکی از نمایندگان غیررسمی چین در حوزه انرژی تبدیل شده بود با روسای‌جمهوری زیادی دیدار داشته است و حتی مشاور کشورهای اروپایی شده بود. او در سال ۲۰۱۶ در لیست مجله فورچون در میان ۴۰ نفر، در ردیف دومین نفر از افراد تاثیرگذار جهان قرار گرفت. اما در نوامبر گذشته، این روند به نظر غیرقابل توقف، به پایان خود رسید. او از سوی دادستان‌های آمریکایی در سال ۲۰۱۶ متهم شد که از موقعیت خود در سازمان ملل سوءاستفاده کرده و میلیون‌ها دلار رشوه به رهبران آفریقایی داده است. اتهام دادگاه در نیویورک موجب شد تا خبرگزاری سی‌ان‌ان نگاهی به این غول سرمایه‌داری و مجموعه روابطش با سایر کشورها و دولت چین بیندازد و پیگیری این داستان ما را با این سوال مواجه می‌کند که وقتی یک کمپانی چینی در خارج شکست می‌خورد چه بلایی سر آن می‌آید؟

اشغال چک

«یه» در تابستان سال ۲۰۱۵ به یک چهره برجسته تبدیل شد، چرا که وی آن زمان دست به یک خرید شگفت‌انگیز در چک زده بود. او به‌عنوان رئیس شرکت انرژی «CEFC»، تیم فوتبال اسلاویا پراهای چک، یک کمپانی آبجوسازی، یک سهم از گروه خدمات هوایی در این کشور، یک سهم در بانک سرمایه‌گذاری و گروه مالی «J&T»، یک ساختمان مربوط به دوره رنسانس و یک ساختمان در پایتخت چک، یعنی پراگ را خریداری و از ساختمان آخر خود به‌عنوان دفتر کارش استفاده کرد. در داخل چک نیز سوالات زیادی درباره این خریدها مطرح شد اما مهم‌ترین سوال این بود که چرا یک فرد چینی، کمپانی آبجوسازی خریداری می‌کند؟ و اینکه چرا یک فرد چینی در پراگ این همه مورد استقبال قرار می‌گیرد. هر پاسخ این سوال تنها می‌توانست به یک جا برسد: حکومت چین.

از زمان تاسیس چک، از سال ۱۹۹۳ تا ۲۰۰۳، جمهوری چک با رهبری واسلاو هاول که چهره اپوزیسیون این کشور به‌حساب می‌آمد، راه دموکراسی را در پیش گرفت و مبارزاتش در سرنگونی حکومت کمونیستی این کشور تاثیر بسزایی داشت. در طول یک دهه‌ای که هاول حکومت می‌کرد او تنفر خود را از حاکمان کمونیست چین پنهان نکرد و بارها با دالایی لاما که چین وی را در زمره یک جدایی‌طلب خطرناک قرار داده بود، دیدار داشت. اما این رابطه از دوره «میلوش زمان» که در سال ۲۰۱۳ به‌عنوان رئیس‌جمهور این کشور انتخاب شد، عوض شد. زمان از روزهای آغازین حکومت خود مشتاق بسط رابطه تجاری با پکن بود. یک سال بعد، یک شرکت چک، تبدیل به اولین شرکتی شد که صددرصد با وام یک کشور خارجی آغاز به کار می‌کرد و آن کشور، چین بود و از این طریق باید گفت که در بازار چک تقریبا یک کودتا رخ داده بود. «یه» در واقع آن کسی بود که این فرصت را از آن خود کرد. «یه» در این دوران به مشاور اقتصادی زمان تبدیل شده بود.

میروسلاو کالوسک، یکی از چهره‌های برجسته مخالف می‌گوید: زمان کشور را حتی از نظر امنیتی به‌خطر انداخته است. این برای چین اما بسیار مهم بود. «یه» راه را برای شی‌جین‌پینگ باز کرد. چک از این رو برای چین اهمیت داشت که می‌توانست دری به سوی اروپا باشد. به همین دلیل چک به بزرگ‌ترین شریک تجاری پکن در اروپا تبدیل شد. «یه» البته نفوذ خود را به چک منتهی نکرد. او در کشورهای بسیاری در اروپا سرمایه‌گذاری کرد و در آخر خط نیز با سرمایه‌گذاری ۹ میلیارد دلاری در شرکت «روس‌نفت» به‌کار خود پایان داد. او دو ماه پیش از اینکه قرارداد نهایی شود، دستگیر شد. دستگیری او سقوط دومینو‌وار شرکت‌هایش را در پی داشت. در تحقیقاتی که اخیرا صورت گرفته، مشخص شده است شرکت «یه» یک شرکت پوششی بوده و یک خبرگزاری اقتصادی چین به نام شیائین این شرکت را متهم به تقلب کرد. این تحلیل وجود داشت که بین اندازه این شرکت و تجارت‌هایی که انجام می‌دهد تناسبی وجود نداشته است. تام رافری، یک کارشناس مسائل چین در واحد اطلاعات اکونومیست، می‌گوید: در این کشور شفاف بودن امری محال است. درخصوص این‌گونه شرکت‌ها حرف و حدیث فراوان است.

این احتمال داده می‌شود که چین با تاسیس این شرکت‌ها در پی توسعه نفوذ خود در کشورهای دیگر است. سی‌ان‌ان به همین منظور سوالی از وزارت‌خارجه چین، مبنی بر ارتباط «یه» و حکومت چین داشته که به آن پاسخی کلی داده شده است. وزارت‌خارجه چین گفته است هر فردی که خارج از چین فعالیت می‌کند باید به قوانین داخلی احترام بگذارد. این درحالی است که دستگیری شخصی به نام «هو» در نیویورک در واقع مشخص کرد که «یه» در چین بازداشت شده است. در این شرایط خبرها حکایت از این دارد که پس از دستگیری «یه» در چین، شرکت‌های وی در اختیار دولت چین قرار گرفته و این شرکت‌ها به شرکت‌های دولتی تبدیل شده‌اند. در ماه مارس، چک یک نماینده به پکن فرستاد تا از عاقبت «یه» باخبر شود و وی با یک پاسخ روبه‌رو شده بود: او قانون‌شکنی کرده است. «یه» تنها سرمایه‌داری نیست که از سوی دولت چین دستگیر و بازداشت می‌شود. در اوایل سال جاری فردی به نام «وو شیاهوی» رئیس گروه بیمه‌ای آنگ‌بنگ که به‌دلیل خرید هتل والدورف به ارزش۵/ ۱۹میلیارد دلار در نیویورک بر سر زبان‌ها افتاده بود، در دادگاهی در شانگهای به ۱۸ سال زندان محکوم شد.