پشت تصمیم ترامپ برای خروج از معاهده موشک‌های میان‌برد چه کسی بود؟
پشت پای بولتون به میراث ریگان
به گزارش سی‌ان‌ان، رئیس‌جمهوری آمریکا پیش از ترک واشنگتن به سوی نوادا برای حضور در کارزار انتخاباتی میان‌دوره‌ای کنگره روز شنبه در میان خبرنگاران اعلام کرد: «روسیه توافق را نقض می‌کند. این کشور برای سالیان متمادی است که به این قرارداد پایبند نیست.» او ادامه داد: در این میان تنها کشوری که به این قرارداد وفادار مانده، ایالات‌متحده است که آن را گرامی داشته اما روسیه چندان به این موضوع اعتقادی نداشته است. در این راستا برخی تحلیلگران می‌گویند که ترامپ دوباره سر ناسازگاری با یک توافق بین‌المللی پیدا کرده و در این میان نقش جان بولتون، مشاور امنیت ملی‌اش بسیار برجسته است و گفته می‌شود پشت این تصمیم ترامپ، مشورت‌های جان بولتون دیده می‌شود.
توافق منع موشک‌های هسته‌ای کوتاه‌برد و میان‌برد در سال ۱۹۸۷ و در روزهای پایانی جنگ سرد منعقد شد تا به موجب این قرارداد هزاران موشک میان‌برد و کوتاه‌برد (از ۳۰۰ تا ۳۴۰۰ مایل) نابود شود. آندرو کرامر در سی‌ان‌ان می‌‌نویسد: این نقض توافق دارای پیامدهایی خواهد بود. ایالات‌متحده برای سالیان متمادی است که روسیه را متهم می‌کند که به این پیمان وفادار نیست. ناتو و ایالات‌متحده همواره نسبت به این رفتار روسیه انتقاد داشته‌اند. خروج آمریکا از این پیمان، دست این کشور را برای توسعه سلاح‌های مشابه باز می‌گذارد و ناظران می‌گویند این مساله در نهایت به رقابت تسلیحاتی منجر خواهد شد. اما برخی دیگر بر این باورند که حضور یک‌طرفه آمریکا در این پیمان، چراغ سبزی به روسیه است که یکه و تنها دست به توسعه این نوع سلاح‌ها بزند.
استیو پیفر، یکی از مقامات سابق وزارت‌خارجه ایالات‌متحده و کارشناس مسائل کنترل تسلیحات در موسسه بروکینگز روز جمعه نوشت: مقامات روسیه با شنیدن این خبر جشن گرفته‌اند. حالا این ایالات‌متحده است که به‌خاطر خروج (آشکار) از این پیمان مقصر شناخته خواهد شد. پیفر افزود: اطلاعاتی که آمریکا از نقض پیمان روسیه در اختیار دارد، بسیار محرمانه است، اما اعلام خروج از این پیمان به شکل آشکار، آمریکا را مقصر ماجرا جلوه خواهد داد.
کارشناسان می‌گویند که اگر این معاهده به مرگ دچار شود، موشک‌های میان‌برد و کوتاه‌برد روسیه کمی از ایالات‌متحده پیشرفته‌تر بوده است و زودتر از واشنگتن نیز می‌تواند آنها را ارسال کند. پیفر می‌گوید: روسیه راحت‌تر می‌تواند موشک‌های کروز مدل « M۷۲۹۹» خود را از بند رها و اگر تمایل داشته باشد، می‌تواند موشک‌های میان‌برد خود را نیز از مخفی‌گاه خارج کند. به گفته این کارشناس از ظواهر پیدا است که آمریکا هیچ نوع موشک کوتاه‌برد و میان‌برد هسته‌ای ندارد و به‌زودی هم نخواهد توانست آنها را ارسال کند. درحالی‌که ایالات‌متحده تازه تحقیقات خود را برای توسعه یک نوع موشک کوتاه‌برد آغاز کرده است، به میدان فرستادن چنین موشکی واقعا زمان‌بر است.
جان کربی، سخنگوی سابق وزارت خارجه ایالات‌متحده و تحلیلگر مسائل نظامی و سیاسی سی‌ان‌ان بر این باور است که بیشتر از آمریکا، این روسیه است که از تصمیم ترامپ سود می‌برد. کربی می‌گوید: این تصمیم دست بالا را به پوتین می‌دهد و وی با خیال آسوده، سرعت تولید این تسلیحات را بالاتر خواهد برد و دیگر ترسی از اینکه پیمانی را نقض کرده باشد، ندارد. در این میان گورباچف، آخرین رهبر شوروی نیز جزو منتقدان تصمیم دونالد ترامپ است. درحالی‌که خود گورباچف این معاهده را با واشنگتن امضا کرده، گفته است که تصمیم خروج از این پیمان از یک مغز بزرگ صورت نگرفته و تصمیم بی‌پروایی بوده است. این پیمان که توسط وی و رونالد ریگان، رئیس‌جمهوری وقت ایالات‌متحده به امضا رسیده، به گفته گورباچف تضمینی برای برقراری صلح در جهان بوده است. گورباچف که هم‌اینک ۸۷ ساله است گفته که خروج آمریکا از این پیمان، صلح جهانی را به خطر می‌اندازد.
او که با شبکه خبری اینترفاکس گفت‌وگو می‌کرده، گفته است که این تصمیم بسیار عجیب است. او گفت: آیا مقامات واشنگتن نمی‌دانند که این تصمیم به کجا ختم خواهد شد؟
به نوشته نیویورک‌تایمز، آخرین رهبر شوروی سابق که در غرب از شهرت بهتری نسبت به داخل این کشور برخوردار است، خود جزو کسانی بود که سعی کرد تا از حداقل‌های دموکراسی در روسیه دفاع کند و پیمان منع گسترش موشک‌های هسته‌ای کوتاه‌برد و میان‌برد جزو میراث وی به‌حساب می‌آید. گورباچف گفت: تمامی معاهدات در مورد تسلیحات هسته‌ای برای نجات جان زمین باید حفظ شود. این درحالی است که این فقط گورباچف نبوده که منتقد فرمان ترامپ شده است. رند پال، سناتور جمهوری‌خواه که در کمیته روابط خارجی سنا مستقر است در گفت‌وگو با برنامه «یکشنبه با فاکس‌نیوز» خروج ترامپ از این معاهده را با اصطلاح «بسیار بسیار اشتباه» مورد نقد قرار داد. او در این برنامه تصریح کرد: این پیمان میراث ریگان است و نباید آن را پاره کرد. این قدم بسیار مهمی بود که برداشته شد و تعداد موشک‌های هسته‌ای در دنیا را از ۶۴ هزار فروند به ۱۵ هزار رساند.
بسیاری از کارشناسان اعتقاد دارند که در دوران پس از جنگ سرد این قرارداد، به تضمین‌کننده صلح جهانی تبدیل شد. در سی‌ان‌ان، باب کروکر، سناتور تنه‌سی که کمیته روابط خارجی سنا را اداره می‌کند گفت که شاید دونالد ترامپ با گفتن این جمله قصد دارد تا روسیه را تحت‌فشار قرار دهد تا به این پیمان وفادار بماند. او همچین ابراز امیدواری کرد که واشنگتن زیر این پیمان نزند، چراکه با این پیمان دنیا جای بهتری برای زندگی شده است. پوتین در سال ۲۰۰۷، اعلام کرد که این پیمان چندان به سود روسیه نبوده است، با این حال وی جرات نکرده است که یک‌طرفه از این پیمان (به‌طور آشکار) خارج شود. ترامپ نیز باور دارد که روسیه در عمل برای این پیمان هیچ ارزشی قایل نیست و آمریکا که یک‌طرفه در این پیمان مانده است، سرش بی‌کلاه مانده است.
پوتین اما با رد این ادعا گفته است که در دیدار هفته‌جاری پوتین با جان بولتون در مسکو، از وی درخصوص این نقض پیمان سوال خواهد کرد. سرگی ریباکوف، معاون وزیرخارجه روسیه نیز خروج یک‌طرفه از پیمان‌ها را کاری بسیار خطرناک خواند و گفت که این حق روسیه است که پاسخی در خور بدهد.
این پیمان که به اختصار «INF» خوانده می‌شود، بحران پس از فروپاشی شوروی را حل کرد. با این حال این رقابت تسلیحاتی تنها به روسیه و آمریکا منحصر نیست. ارتش چین نیز از سال ۱۹۸۷، نوسازی ارتش کشورش را در دستور کار خود قرار داده و تاکنون نیز میلیاردها دلار برای کسب تسلیحات جدید هزینه کرده است. چین در این حوزه سرمایه‌گذاری‌های فراوانی کرده است. یکی از مقامات ارشد نظامی آمریکا می‌گوید که به احتمال بسیار زیاد، چین ۲ هزار موشک هسته‌ای میان‌برد و کوتاه‌برد داشته باشد.
طرفداران توسعه تسلیحات هسته‌ای در آمریکا مانند تام کاتن، چین را بهانه این توسعه قرار می‌دهند و می‌گویند نه به‌خاطر روسیه، بلکه باید برای مقابله با جاه‌طلبی‌های چین دست به توسعه تسلیحات هسته‌ای زد. کاتن در بیانیه‌ای اعلام کرد: چین درحال ذخیره‌سازی موشک‌ها است، زیرا برای آنها هیچ محدودیتی قایل نشده‌اند. من برای مدت زمان طولانی است که می‌گویم، آمریکا باید برای رقابت تسلیحات مشابه را توسعه دهد. کربی اما در پاسخ به کاتن می‌گوید: اگرچه جاه‌طلبی‌های تسلیحاتی چین نگران‌کننده است اما آمریکا می‌تواند توان خود را روی توسعه پرتاب موشک‌های کروز از روی دریا متمرکز کند.
ارسال نظر