اگرچه جمهوری جیبوتی با ۲۳ هزار و ۲۰۰ کیلومتر مربع مساحت، در شرق قاره آفریقا مستقر است و از کوچک‌ترین و کم‌جمعیت‌ترین (حدود ۴۰۰ هزار نفر جمعیت) کشورهای آفریقاست اما دسترسی آسان جیبوتی به آب‌های بین‌المللی از یکسو و ارتباط زمینی آن با کشورهای مرکزی قاره آفریقا از سوی دیگر، بر اهمیت راهبردی آن افزوده‌ است. این بندر (دوراله) تا حد زیادی به مالکیت یک شرکت چینی به نام «China Merchants Port Holdings» درآمده که ۵/ ۲۳درصد از سهام آن را در دست دارد. این بندر در مجاورت پایگاه نظامی آن سوی دریاهای چین در غرب خلیج عدن و ورودی جنوبی دریای سرخ نزدیک کانال سوئز قرار دارد. تصرف ناگهانی این بندر از سوی دولت جیبوتی- که در زمره بزرگ‌ترین بنادر در آفریقاست- منجر به این گمانه شده که ممکن است این کشور کوچک به دامان چین درغلتد و عملا از سوی این کشور بلعیده شود. قانون‌گذاران آمریکایی در گزارشی اعلام کردند که دولت جیبوتی این بندر را به‌عنوان «هدیه» تسلیم چینی‌ها کرده است. در جلسه استماع کمیته نیروهای مسلح مجلس نمایندگان با یک ژنرال ارشد آمریکایی اعلام شد که اگر چین کنترل این بندر را به‌دست گیرد پایگاه نظامی آمریکا در این کشور با عواقب «چشمگیری» مواجه خواهد شد.

«جورج- لندون» در گزارش خود می‌نویسند که ژنرال «توماس والدهاوزر»، فرمانده ارشد ارتش آمریکا در آفریقا، گفت کنترل چین بر این بندر می‌تواند موجب محدودیت‌هایی در استفاده از آن شده و به‌طور بالقوه دسترسی به یک مسیر مهم تدارکاتی و سوخت‌گیری دریایی را متوقف می‌سازد. این بندر نقطه دسترسی مهمی برای پایگاه‌های آمریکایی، فرانسوی، ایتالیایی و ژاپنی است. پایگاه آمریکایی «Camp Lemonnier» محل استقرار تقریبی ۴ هزار نیرو است که شامل نیروهای ویژه مختلف می‌شود و به‌عنوان نقطه مهمی برای عملیات نظامی و ضدتروریستی آمریکا در تمام آفریقا، خاورمیانه و شبه‌قاره مورد استفاده قرار می‌گیرد. والدهاوزر می‌گوید: «وقتی از نفوذ و دسترسی سخن می‌گوییم، این نمونه‌ای است کلاسیک با در نظر داشتن چین؛ اینکه چگونه باید اوضاع را بررسی کنیم و هنگام حرکت به جلو چگونه دقیق باشیم و احتیاط به خرج دهیم.»

«گنگ شوانگ»، سخنگوی وزارت خارجه چین، در کنفرانس خبری روز چهارشنبه (۱۶ اسفندماه) از پاسخ دادن به دسترسی‌های چین به این بندر طفره رفته و گفت «از وضعیت خاص بندر چیزی نمی‌دانم» اما در عین حال افزود که چین امیدوار است آمریکا «همکاری چین- آفریقا را به شکلی عینی و غیرقابل تبعیض» بنگرد. نقش چین در جیبوتی در سرمقاله روزنامه گلوبال تایمز چین هم بازتاب یافت و در این مقاله نگرانی‌های آمریکا «بی‌اهمیت» دانسته و رد شده بود. «سانگ ژونگ پینگ»، متخصص نظامی، در این مقاله استدلال کرده بود که اگر یک شرکت چینی از حق اداره این بندر برخوردار شود «براساس منافع اقتصادی و تجاری چین و جیبوتی خواهد بود و هیچ قصدی بر مشکل‌سازی برای آمریکا ندارد. هدف ما صرفا اقتصادی است.»

تامین مالی چین

دولت جیبوتی هم اکنون به‌شدت به سرمایه‌گذاری از سوی چین وابسته است. گزارش ۲۰۱۸ از سوی «مرکز توسعه سیاست جهانی» حاکی از این است که تا امروز، چین بیش از ۴/ ۱ میلیارد دلار در زیرساخت‌های این کشور سرمایه‌گذاری کرده که برابر است با ۷۵ درصد از GDP جیبوتی. علاوه بر سرمایه‌گذاری در DTC، شرکت‌های چینی روی خطوط لوله آب اتیوپی- جیبوتی و خط آهن اتیوپی- جیبوتی هم سرمایه‌گذاری کرده‌اند. در کنار تمام اینها، چینی‌ها مبادرت به ساخت «مال‌ها» (مراکز خرید بزرگ) و استادیوم‌ها کرده‌اند تا جایی که والدهاوزر اعلام کرد چینی‌ها از آمریکا پیشی گرفته‌اند اما ما هرگز نمی‌گذاریم آنها از سرمایه‌گذاری‌های ما پیشی بگیرند.  به گفته CNA، یک سازمان تحقیقاتی و تحلیلگر غیرانتفاعی در آمریکا، بیشتر سرمایه‌ای که چینی‌ها وارد جیبوتی کرده‌اند در قالب وام‌هایی است که از بانک صادرات- واردات چین به این کشور اعطا می‌شود.

این بانک- که کاملا دولتی است و زیر رهبری مستقیم «شورای دولتی چین» قرار دارد- از سوی دولت چین مکلف است «به شرکت‌های چینی کمک کند که قراردادها را تضمین و دارایی‌هایی در آن‌سوی آب‌ها به‌دست آورد.» برخی مقام‌های آمریکایی از جمله جیمز متیس، وزیر دفاع، و برادلی بیرن، نماینده جمهوری‌خواه از آلاباما، اعلام کردند که نگران نفوذ چین در جیبوتی و تاثیر مخربی هستند که این نفوذ و تاثیرگذاری می‌تواند بر توانایی آمریکا برای انجام عملیات موثر در منطقه داشته باشد. بیرن، نماینده جمهوری‌خواه، در جلسه استماع سه‌شنبه اعلام کرد: «اگر جیبوتی می‌خواهد بندر مذکور را مصادره و به مدت ۳۰سال به چین واگذارد چرا مجوز واگذاری ۲۰ ساله پایگاه نظامی «Camp Lemonnier» را به آمریکا نمی‌دهد؟»

نگرانی از چین درحالی است که روسیه هم به جبهه آفریقا پیوسته است. وزیر خارجه اتیوپی از توافق با همتای روس خود در مورد آغاز مقدمات راه‌اندازی یک مرکز پژوهش‌های هسته‌ای با اهداف مسالمت‌آمیز خبر داد. به گزارش الجزیره، ورقنه جبیو، وزیر خارجه اتیوپی، در کنفرانس مطبوعاتی مشترک با سرگئی لاوروف، همتای روسش که به آدیس آبابا سفر کرده، اظهار کرد: «با طرف روس در مورد آغاز مقدمات راه‌اندازی یک مرکز پژوهش‌های هسته‌ای با اهداف مسالمت‌آمیز به توافق رسیدیم.» لاوروف درباره بودجه لازم برای اجرای این پروژه و چگونگی تامین هزینه‌های آن سخنی نگفت.

وزرای خارجه روسیه و اتیوپی در ادامه بر تمایل دو کشور برای تقویت همکاری‌های اقتصادی و تجاری و نیز همکاری‌های نظامی-فنی تاکید کردند. وزیر خارجه اتیوپی اعلام کرد: به زودی پروازهای روزانه میان آدیس آبابا و مسکو آغاز می‌شوند. لاوروف در آخرین مقصد از سفرش به قاره آفریقا که از روز دوشنبه آغاز شده و شامل کشورهای آنگولا، نامیبیا، موزامبیک و زیمبابوه بود، به اتیوپی رفت. به نظر می‌رسد چین و روسیه در ائتلافی نانوشته این بار آفریقا را هدف گرفته و به‌دنبال گسترش بازارهای خود و رقابت با غرب در قاره سیاه هستند.